Λεκτική και ψυχολογική βία: Πού αρχίζει και ποιες είναι οι επιπτώσεις της

Όλα όσα είπε η Πηνελόπη Μελίδου, MSc Ψυχολόγος Υγείας Μορφή χιονοστιβάδας έχουν λάβει το τελευταίο διάστημα οι καταγγελίες για άσκηση κάποιας μορφής βίας στους εργασιακούς χώρους. Την αρχή έκανε η χρυσή Ολυμπιονίκης Σοφία Μπεκατώρου, η οποία αποκάλυψε ότι έπεσε θύμα σεξουαλικής κακοποίησης στο χώρο του αθλητισμού, ενώ έκτοτε φούντωσε το κίνημα #metoo στη χώρα μας, καθώς η κίνησή της έδωσε θάρρος και σε άλλες γυναίκες θύματα λεκτικής, συναισθηματικής ή σεξουαλικής βίας, να μιλήσουν ανοικτά για την τραυματική τους εμπειρία. «Το πιο δύσκολο κομμάτι είναι η λεκτική και συναισθηματική κακοποίηση, καθώς εκεί δεν έχουμε ένα απτό σημάδι, όπως μώλωπες που να φανερώνουν την ύπαρξη τους. Γι’ αυτό πολλές φορές τα θύματα δεν το αποκαλύπτουν, γιατί θεωρούν δε θα τους πιστέψει κανείς και δεν έχουν κάποια απόδειξη», είπε στο star.gr η Πηνελόπη Μελίδου, MSc Ψυχολόγος Υγείας.Στο πειθαρχικό του Σωματείου Ελλήνων Ηθοποιών ο Γιώργος Κιμούλης;Όπως πρόσθεσε, δεν είναι λίγες και εκείνες οι περιπτώσεις στις οποίες τα ίδια τα θύματα δυσκολεύονται ακόμη και να αντιληφθούν ότι αυτό που βιώνουν είναι κακοποίηση.Η Πηνελόπη Μελίδου, MSc Ψυχολόγος ΥγείαςΤα όρια της λεκτικής και συναισθηματικής βίαςΑν και αποτελεί γεγονός ότι κάθε άνθρωπος έχει διαφορετικά όρια στη λεκτική και συναισθηματική κακοποίηση, αυτό δε σημαίνει ότι δεν υπάρχουν. Σύμφωνα με την κ. Μελίδου, η λεκτική και ψυχολογική βία ξεκινά όταν κάποιος δε σέβεται πλέον αυτό που του λέει ο άλλος, του προκαλεί μεγάλη δυσφορία, τον προσβάλλει, τον υποβαθμίζει και τον υποτιμά.Συνήθως βλέπουμε ότι οι θύτες μπερδεύουν την αγένεια, με την ελευθερία του λόγου. Θεωρούν ότι επειδή έχουν τη δική τους άποψη, έχουν και το δικαίωμα να τη λένε με όποιον τρόπο θέλουν και εκεί προσβάλλουν πάρα πολύ τα θύματα. Την ίδια στιγμή, όπως συμπλήρωσε, μπορεί να υπάρχει και ένας συναισθηματικός χειρισμός από τους θύτες, γεγονός που καθιστά πάρα πολύ δύσκολο για το θύμα να ξεχωρίσει τη συναισθηματική βία.«Για παράδειγμα, μπορεί ένας σύντροφος να χαρακτηρίσει πολύ άσχημα τη σύζυγο, αποκαλώντας την βόδι, άχρηστη, ανίκανη… και όταν αυτή ρωτήσει γιατί της μιλά έτσι, αυτός να πει: “Εσύ με προκάλεσες” ή “Εγώ έχω περάσει τόσα πολλά στη ζωή μου, οπότε άσε με να έχω και ένα συναισθηματικό ξέσπασμα”. Εκεί ξεπερνάει ο σύντροφος το όριο, αλλά με ένα συναισθηματικό χειρισμό κάνει τη σύντροφο να μην το καταλάβει», εξήγησε.Ζέτα Δούκα: Το νέο της μήνυμα μετά τις αποκαλύψεις ηθοποιών για παρενόχλησηΗ ίδια αναφέρθηκε και σε παραδείγματα λεκτικής και ψυχολογικής βίας που μπορεί να εκτυλίσσονται στον εργασιακό χώρο. «“Είσαι άχρηστος”, “δεν καταλαβαίνεις”, “καλύτερα να μιλάω σε ένα τούβλο”, “όλοι οι υπόλοιποι ήταν πολύ καλύτεροι από εσένα”, “ήρθες εσύ εδώ και μας τα έκανες όλα χάλια”, “τι είναι αυτό που έκανες, αυτό θα μπορούσε να το κάνει και ένα παιδάκι τρίτης δημοτικού”, τέτοιου είδους εκφράσεις αποτελούν κακοποίηση λεκτική και ψυχολογική, όπου ο ένας εργαζόμενος υποτιμάται», σημείωσε.Ελένη Καστάνη: Η απάντηση στις κατηγορίες της Σοφίας ΜουτίδουΤι δείχνουν οι έρευνεςΑν και σύμφωνα με την κ. Μελίδου λίγο- πολύ, όλοι βιώνουν κάποια μορφή λεκτικής ή συναισθηματικής κακοποίησης, οι έρευνες δεν αποτυπώνουν την έκταση που λαμβάνει το φαινόμενο. «Έρευνα στο Ηνωμένο Βασίλειο έδειξε ότι το 53% των εργαζομένων έχει πέσει θύμα εργασιακού bullying και το 78% έχει υπάρξει μάρτυρας σε ανάλογα περιστατικά. Δεν υπάρχουν άλλα καταγεγραμμένα ποσοστά, ίσως γιατί δεν αποκαλύπτονται», εξήγησε.Σοφία Μουτίδου: «Η Ελένη Καστάνη με καταριόταν, μας έκανε τη ζωή κόλαση»Όπως συμπλήρωσε, αυτό που παρατηρείται στις έρευνες είναι ότι συχνά η μη φυσική βία υποτιμάται σαν γεγονός, είτε γιατί δε γίνεται τόσο αντιληπτή λόγω του συναισθηματικού χειρισμού, είτε επειδή δεν υπάρχουν απτά στοιχεία που να την αποδεικνύουν. «Ακόμη και αν κάποιος ερωτηθεί αν έχει υποστεί λεκτική ή συναισθηματική κακοποίηση, μπορεί να πει όχι, ενώ στην πραγματικότητα θα υπάρχει κάποιος ο οποίος θα τον έχει υποβαθμίσει και θα του έχει πει, ότι δεν αξίζεις ή σιγά και τι έκανες», σημείωσε.Πηνελόπη Αναστασοπούλου: Το νέο μήνυμα μετά από την καταγγελία τηςΓιατί αργούν τα θύματα να μιλήσουν για την κακοποίηση που έχουν δεχτείΣύμφωνα με την κ. Μελίδου, καταγράφεται η τάση να μην κοινοποιείται ποτέ η φυσική, συναισθηματική και σεξουαλική βία ή όταν συμβαίνει αυτό, να γίνεται ετεροχρονισμένα. Τώρα με την επικαιρότητα βλέπουμε ότι τα θύματα αργούν να μιλήσουν. Χρειάζεται πάρα πολύς χρόνος μέχρις ότου ένα άτομο να είναι έτοιμο να εξωτερικεύσει και να επικοινωνήσει όλη αυτή την εμπειρία. Προηγείται μία πάρα πολύ μεγάλη διεργασία θρήνου.Πρόσθεσε δε, ότι κάθε περίπτωση κακοποίησης αφορά μία μορφή απώλειας.«Στη φυσική βία έχουμε να κάνουμε με την απώλεια του ελέγχου του εαυτού μας, στη σεξουαλική με της σεξουαλικότητάς μας και στη συναισθηματική με την απώλεια της αξιοπρέπειας», είπε.«Πολλές φορές μπορεί να μην έρθει και ποτέ η στιγμή που τα θύματα θα νιώσουν έτοιμα να εξωτερικεύσουν την εμπειρία τους, πόσο μάλλον στη συναισθηματική βία όπου σκέφτονται ότι δεν μπορούν να την αποδείξουν (φωτογραφία unsplash.com)«Συνήθως οι θύτες είναι άτομα υπεράνω υποψίας»Όπως ανέφερε η κ. Μελίδου, συνήθως οι θύτες είναι και άτομα που δεν πάει το μυαλό μας ότι μπορεί να ασκούν λεκτική και συναισθηματική βία.Μπορεί δηλαδή ένας εργοδότης, ο οποίος απέναντι στο προσωπικό είναι πάρα πολύ χειριστικός και κακοποιητικός, στον έξω κόσμο να είναι ένας άνθρωπος πάρα πολύ ομιλητικός, επικοινωνιακός και φιλικός.Σύμφωνα με την ίδια, υπάρχουν περιπτώσεις στις οποίες το θύμα φοβάται να εξωτερικεύσει ό,τι του συμβαίνει, καθώς ο εργοδότης του είναι επιφανής και μπορεί να καθορίσει και την εργασιακή του πορεία.Πηνελόπη Αναστασοπούλου: Έχω υποστεί ψυχολογική και λεκτική βίαΟι επιπτώσεις της βίας Αν και πολλές φορές είναι δύσκολο για κάποιον να αποδείξει ότι έχει δεχθεί κάποιας μορφή βία, οι συνέπειες της κακοποίησης είναι ορατές όχι μόνο στον ψυχισμό του, αλλά και σωματικά. «Το άτομο αυτό έχει μία πάρα πολύ χαμηλή αυτοεκτίμηση και αυτοπεποίθηση. Δεν πιστεύει καθόλου στον εαυτό του, πόσο μάλλον όταν έχει δεχτεί σχόλια υποτίμησης, οπότε τα κάνει δικά του και πραγματικά. Μπορεί να δυσκολευτεί ακόμη και στη σεξουαλικότητα όταν έχει υποστεί κακοποίηση από σύντροφο συναισθηματική και λεκτική», είπε η κ. Μελίδου.«Μου είπε να αρχίσω να γδύνομαι και με ρωτούσε αν πάω με άνδρες»Όπως πρόσθεσε, τα ποσοστά στην κατάθλιψη, ακόμη και στην αυτοκτονικότητα είναι μεγαλύτερα στα άτομα που έχουν υποστεί συναισθηματική και ψυχολογική βία, ενώ γενικότερα παρατηρείται μία αύξηση της ροπής προς την κατάθλιψη, σε διαταραχές διάθεσης και στις αγχώδεις διαταραχές.«Πονοκέφαλοι, διατροφικές διαταραχές, προβλήματα στον ύπνο, διαταραχές στο έντερο, είναι ανάμεσα στα συμπτώματα που μπορεί να εμφανιστούν σε κάποιον που δέχεται ψυχολογική βία. Το άτομο σωματοποιεί όλα τα συναισθήματα που βιώνει, με αποτέλεσμα πέρα από την ψυχική πίεση, να καλείται να διαχειριστεί και τη σωματική», ανέφερε.Κώστας Αρζόγλου: «Αυτά για τον Σπυρόπουλο δεν τα πιστεύω»Τι πρέπει να κάνεις αν δέχεσαι λεκτική ή συναισθηματική βίαΣύμφωνα με την κ. Μελίδου, σε αυτές τις περιπτώσεις το καλύτερο που μπορεί να κάνει το θύμα είναι να μη διστάσει να μιλήσει σε κάποιον γι’ αυτό που του συμβαίνει, ακόμη κι αν θεωρεί ότι δεν είναι τόσο μεγάλο, δεν έχει αξία ή ότι θα το υποτιμήσει σαν συμβάν ο άλλος. «Να μπει στη διαδικασία να το επικοινωνήσει με όποιον νιώθει άνετα και οικεία. Μπορεί να είναι ένας ειδικός, ένας ψυχολόγος ή ένας δικός του άνθρωπος, κάποιος όμως ο οποίος να γνωρίζει ότι θα του προσφέρει μία στήριξη», τόνισε.Νέα καταγγελία κατά Σπυρόπουλου: «Έκανε άσεμνες κινήσεις στον εαυτό του»Όπως πρόσθεσε, στην περίπτωση μάλιστα που κάποιος υπόκειται συστηματικά σε κάποια μορφής βίας, σε μία σχέση εργασιακή, συντροφική, οικογενειακή, φιλική, καλό θα ήταν να απευθυνθεί σε κάποιον ειδικό προκειμένου να λάβει τις κατευθυντήριες είτε για το πώς μπορεί να φύγει από αυτή τη σχέση, είτε για το πώς να αντέξει.«Κάποιοι αποφασίζουν συνειδητά ότι δε θέλουν να φύγουν από τις κακοποιητικές σχέσεις, καθώς όταν πρόκειται για το επαγγελματικό κομμάτι φοβούνται να μη χάσουν τη δουλειά ή το εισόδημά τους», εξήγησε.