Βήμα προσέγγισης των χρηστών: Μια ανάσα από την ίδρυση τους οι χώροι εποπτευόμενης χρήσης ναρκωτικών

ΕΛΛAΔΑΈντυπη Έκδοση

Στην τελική ευθεία για την ψήφιση στη Βουλή μπαίνει το νομοσχέδιο του υπουργείου Υγείας που περιλαμβάνει τις ρυθμίσεις για τους χώρους εποπτευόμενης χρήσης ναρκωτικών, με στόχο την ασφάλεια των χρηστών και ταυτόχρονα την προστασία της δημόσιας υγείας από μεταδιδόμενα νοσήματα που σχετίζονται με τη χρήση ουσιών.

Την Τρίτη 19 Φεβρουαρίου κατατέθηκε προς συζήτηση το συγκεκριμένο νομοσχέδιο με τίτλο

«Εκσυγχρονισμός και αναμόρφωση θεσμικού πλαισίου των ιδιωτικών κλινικών, σύσταση Εθνικού Οργανισμού Δημόσιας Υγείας, σύσταση Εθνικού Ινστιτούτου Νεοπλασιών και λοιπές διατάξεις».

Το νομοσχέδιο περιλαμβάνει μεταξύ άλλων το άρθρο 91, που προβλέπει τις προϋποθέσεις για τη δημιουργία στην Ελλάδα χώρων εποπτευόμενης χρήσης ναρκωτικών. Η δημιουργία τέτοιων χώρων αποτελεί εδώ και πολλά χρόνια ένα αμφιλεγόμενο ζήτημα, με πολλούς υποστηρικτές αλλά και αρκετούς επικριτές.

Μείωση της βλάβης

Οι χώροι εποπτευόμενης χρήσης είναι, σύμφωνα με το νομοσχέδιο, ειδικά δωμάτια, όπου οι χρήστες υψηλού κινδύνου θα έχουν τη δυνατότητα να κάνουν χρήση ενέσιμων ναρκωτικών υπό την επίβλεψη εκπαιδευμένου προσωπικού, σε συνθήκες υγιεινής και με αποστειρωμένα εργαλεία χρήσης.

Χρήστες υψηλού κινδύνου θεωρούνται οι ενεργοί χρήστες ενδοφλέβιων ουσιών μεγάλης επικινδυνότητας, που είναι συνήθως περιθωριοποιημένοι, ζουν στον δρόμο και δεν έχουν κίνητρο για θεραπεία. Σύμφωνα, μάλιστα, με στοιχεία του Εθνικού Κέντρου Τεκμηρίωσης και Πληροφόρησης για τα Ναρκωτικά, το 2016 ο αριθμός των χρηστών αυτών ανέρχονταν στους 17.067, εκ των οποίων περίπου οι μισοί βρίσκονται στην Αττική.

Αφού, λοιπόν, οι χρήστες αυτοί δεν έχουν κανένα κίνητρο για ένταξη στα προγράμματα απεξάρτησης, η Πολιτεία, μέσω των χώρων εποπτευόμενης χρήσης, αποσκοπεί στη μείωση των επικίνδυνων συμπεριφορών, όπως η κοινή χρήση σύριγγας, καθώς και στη μείωση της μετάδοσης των μολυσματικών ασθενειών, όπως ο HIV και η ηπατίτιδα C και στη βελτίωση γενικότερα της δημόσιας υγείας.

Η δημιουργία των χώρων αυτών συνιστά, σύμφωνα με τον υπουργό Υγείας Ανδρέα Ξανθό, μια «προοδευτική ρύθμιση» με στόχο τη δημιουργία ενός πιλοτικού προγράμματος, αρχικά, στο οποίο οι χρήστες θα έρχονται σε μια πρώτη επαφή με το δημόσιο σύστημα υγείας και με άλλους φορείς υποκατάστασης και ψυχοκοινωνικής υποστήριξης.

Πρόκειται, σύμφωνα με τον υπουργό, για μια παρέμβαση επιστημονικά τεκμηριωμένη, ανθρωπιστική, με κοινωνική ευαισθησία και με πρωταρχικό στόχο την προστασία της δημόσιας υγείας. Οι χώροι εποπτευόμενης χρήσης εντάσσονται σε ένα γενικότερο πρόγραμμα μείωσης της βλάβης από τη χρήση ναρκωτικών ουσιών, για την υλοποίηση του οποίου θα συνεργαστούν δυο φορείς, ο ΟΚΑΝΑ και το ΚΕΘΕΑ, οι οποίοι, παρότι έχουν θεραπευτικό χαρακτήρα, δέχονται να συμβάλλουν στην εποπτεία των χώρων αυτών ώστε να διασφαλίζεται η ασφάλεια των χρηστών.

Οι χώροι θα λειτουργούν έπειτα από άδεια του υπουργού Υγείας, ενώ απαραίτητη θα είναι και η καταγραφή των ατόμων που θα λαμβάνουν της υπηρεσίες του προγράμματος.

Μείωση δημόσιας χρήσης

Χώροι εποπτευόμενης χρήσης λειτουργούν σε πολλές χώρες της Ευρώπης, όπως στην Ολλανδία, στη Γαλλία, στη Γερμανία, στην Ισπανία, στη Νορβηγία, στο Λουξεμβούργο, στην Αγγλία, στην Αυστρία και στη Δανία εδώ και τρεις δεκαετίες, ενώ τέτοιος χώρος δημιουργήθηκε πρώτη φορά στη Βέρνη το 1986.

Στην Ελλάδα, το 2013, έγινε μια πρώτη προσπάθεια, με τη δημιουργία του εποπτευόμενου Σταθμού «Οδυσσέας» του ΟΚΑΝΑ, ο οποίος, αν και λειτούργησε μόλις εννέα μήνες λόγω έλλειψης νομικού πλαισίου, δέχθηκε περίπου 2.500 επισκέψεις από 330 χρήστες και χειρίστηκε αποτελεσματικά 103 περιπτώσεις υπερβολικής δόσης.

Έρευνες για την αποτελεσματικότητα των χώρων αυτών στο εξωτερικό δείχνουν ότι αυτοί συμβάλλουν στην προσέγγιση των περιθωριοποιημένων ομάδων, καθώς τους φέρνουν σε μια πρώτη επαφή με θεραπευτικές υπηρεσίες απεξάρτησης. Παράλληλα, το εξειδικευμένο ιατρικό προσωπικό, φροντίζει να παρεμβαίνει εγκαίρως στα περιστατικά υπερβολικής δόσης, ώστε να αποφεύγονται οι θάνατοι των χρηστών.

Πέρα από τη διασφάλιση της υγείας των ίδιων των χρηστών, που έχει πρωταρχική σημασία, στόχος του προγράμματος είναι και η μείωση της δημόσιας χρήσης ουσιών. Η δημιουργία των χώρων αυτών αποτελεί εδώ και χρόνια αίτημα της Αυτοδιοίκησης για τη μείωση της βλάβης από τα ναρκωτικά.

Απλώς ανακύκλωση;

Υπάρχει, όμως, και μια μεγάλη μερίδα του πληθυσμού, ανάμεσα στους οποίους βρίσκονται επιστήμονες αλλά και φορείς, που εκφράζει έντονη αμφιβολία για την αποτελεσματικότητα τέτοιων προγραμμάτων. Σύμφωνα με αυτούς τα προγράμματα μείωσης της βλάβης δεν αποτελούν ουσιαστική λύση του προβλήματος, καθώς αντιμετωπίζουν τους χρήστες υψηλού κίνδυνου σαν περιπτώσεις ανθρώπων χωρίς καμία ελπίδα για απεξάρτηση.

Θεωρούν ότι αυτή η αντιμετώπιση των χρηστών είναι απάνθρωπη, αφού τους αποκλείει ουσιαστικά κάθε κίνητρο απεξάρτησης και σε κάποιες περιπτώσεις μπορεί ακόμη και να ενισχύσει τη χρήση ουσιών, καθώς την καθιστά πλέον ασφαλή. Η πολιτεία, σημειώνουν, πρέπει να στοχεύει στην ανάπτυξη σύγχρονων δομών απεξάρτησης και προσπάθειας επανένταξης των ανθρώπων αυτών στην κοινωνία και όχι σε προγράμματα που απλώς ανακυκλώνουν το πρόβλημα.

Άλλωστε, σύμφωνα με όσους είναι ενάντια στη δημιουργία χώρων εποπτευόμενης χρήσης ναρκωτικών, ούτε η ευρωπαϊκή πρακτική φαίνεται να έχει οδηγήσει σε αξιόλογα αποτελέσματα ως προς τη μείωση της χρήσης ουσιών και των θανάτων από αυτές. Επιπλέον, η υποχρεωτική καταγραφή των χρηστών αποτελεί και αυτή βασικό μειονέκτημα του προγράμματος, καθώς οδηγεί στον στιγματισμό τους.

Η αποτελεσματικότητα των χώρων εποπτευόμενης χρήσης θα φανεί πλέον στην πράξη, κατά την εφαρμογή των σχετικών ρυθμίσεων στην Ελλάδα. Ο υπουργός διαβεβαιώνει ότι υπάρχουν τα απαιτούμενα ευρωπαϊκά κονδύλια για να προχωρήσει αμέσως η λειτουργία των χώρων αυτών και τονίζει ότι οποιαδήποτε προσπάθεια μείωσης της βλάβης, για να έχει πραγματική αξία, πρέπει να γίνεται με κέντρο τον άνθρωπο και με πρωταρχικό σκοπό τη διασφάλιση της υγείας των χρηστών και την ανθρώπινη αντιμετώπισή τους.

ναρκωτικάΒουλήχρήσηανακύκλωσηIssue: 2063Issue date: 7-3-2019Has video: Exclude from popular: 0