Τεχνητή περιφερειακή κρίση στον Κόλπο

ΚΟΣΜΟΣΈντυπη Έκδοση

Είναι γεγονός ότι η διπλωματική απομόνωση της Ντόχα και η απομάκρυνσή της από το Συμβούλιο Συνεργασίας του Κόλπου δεν προέκυψε εν αιθρία, αλλά προετοιμαζόταν εδώ και καιρό. Μάλιστα, πριν από μερικές εβδομάδες, όταν ο Ντόναλντ Τραμπ σε ομιλία του στο Ριάντ κάλεσε τους εκπροσώπους 50 μουσουλμανικών χωρών «να εξο­ντώσουν την τρομοκρατία», η Σαουδική Αραβία και οι υπόλοιπες χώρες του Κόλπου «κοίταξαν με νόημα» το Κατάρ.

Τις επόμενες μέρες οι δημο­σιογράφοι της «Al Arabiya» και της «Νational» (Ηνωμέ­να Αραβικά Εμιράτα) δημο­σίευσαν άρθρα στα οποία περιέγρα­φαν λεπτομερώς

τον τρόπο με τον ο­ποίο το Κατάρ απειλούσε την περιοχή του Κόλπου. Συγκεκριμένα ο Χουσεΐν Σομπόκσι της «Al Arabiya» ανέφερε ότι «το Κατάρ υποστηρίζει το Ιράν και τη Μουσουλμανική Αδελφότητα», ε­νώ ο Χασάν Χασάν της «National» κατηγόρησε το Κατάρ για «υποστήρι­ξη του ακραίου ισλαμισμού στην πε­ριοχή, συμπεριλαμβανομένης της Χαμάς». Άλλωστε ο Τραμπ στην ομιλία του είχε αναφερθεί και στη Χαμάς.

Από την ισραηλινή πλευρά, η «Jerusalem Post» σε πρόσφατο άρ­θρο της υποστήριξε:

«Αυτό δεν είναι καινούργιο, το Κα­τάρ παρείχε αφειδώς μετρητά στη Χα­μάς και στους ακραίους ισλαμιστές α­πό την Τυνησία έως την Αίγυπτο, τη Λιβύη και τη Συρία για μισή δεκαετία. Επομένως αυτό που άλλαξε, είναι ότι οι χώρες του Κόλπου και η σύμμαχός τους Αίγυπτος επέλεξαν να δράσουν αποφασιστικά. Αυτές είναι ακριβώς οι χώρες που τα τελευταία χρόνια βλέ­πουν το Ισραήλ όχι ως σύμμαχο, αλ­λά ως κράτος με κοινά συμφέροντα. Γι' αυτές τις χώρες το Ιράν, οι σουνί­τες τζιχαντιστές, η Χαμάς, οι Αδελφοί Μουσουλμάνοι και η Χεζμπολάχ είναι κοινοί εχθροί. (...) Το Κατάρ εκτίθεται ως υποστηρικτής του χάους και της αστάθειας».

Γίνεται λοιπόν αντιληπτό ότι η από­φαση να καταστούν αυστηρότερες οι κυρώσεις για το Κατάρ ήρθε έπειτα α­πό μια «ενορχηστρωμένη εκστρατεία» συγκεκριμένων ΜΜΕ προκειμένου να τεθούν οι βάσεις για ό,τι ακολούθησε. Ποιος όμως κατάφερε να εμπλέξει, να πείσει και να συντονίσει τόσους κρατι­κούς δρώντες σ' αυτήν τη διπλωματι­κή στοχοποίηση του Κατάρ;

Η «ενοχλητική» Ντόχα

Επειδή τα αίτια των κρίσεων είναι άμεσα συνδεδεμένα με την υποστή­ριξη συγκεκριμένων συμφερόντων ή και την εξουδετέρωση συγκεκριμέ­νων απειλών, θα πρέπει να διακρίνου­με πώς συνδέονται και τι αναμένουν οι χώρες που αποφάσισαν να «στοχοποιήσουν» το Κατάρ μετά την τρέχουσα «τεχνητή» κρίση στον Κόλπο.

Στον τομέα της εξωτερικής πολιτι­κής η Ντόχα χρησιμοποιεί τους σημα­ντικούς οικονομικούς πόρους της (τα ευμεγέθη αποθέματα πετρελαίου και φυσικού αερίου έχουν καταστήσει το Κατάρ τη χώρα με το υψηλότερο κα­τά κεφαλήν εισόδημα στον κόσμο και με τη χαμηλότερη ανεργία, μικρότερη του 0,5%), προκειμένου να συνάψει σχέσεις συνεργασίας με ένα ευρύ φά­σμα περιφερειακών δρώντων, αρκε­τοί από τους οποίους εμφανίζουν συγκρουσιακές σχέσεις μεταξύ τους.

Κατ' αυτόν τον τρόπο έχει αναδειχθεί σε βασικό διαμεσολαβητή των περιφερειακών συγκρούσεων και η εξωτερική πολιτική της έρχεται σε α­ντίθεση με εκείνη του de facto ηγέ­τη του Συμβουλίου Συνεργασίας του Κόλπου, δηλαδή του Ριάντ.

Είναι γνωστό ότι το Κατάρ φιλοξενεί ηγέτες της Χαμάς, διατηρεί δεσμούς με το ιρανικό θεοκρατικό καθεστώς, ενώ ταυτόχρονα φιλοξενεί στο έδαφός του και σημαντικές αμερικανικές δυνάμεις, τις οποίες η Τεχεράνη θεω­ρεί σοβαρή απειλή τόσο για το Ιράν όσο και για τη σταθερότητα της περι­οχής του Περσικού Κόλπου. Στο πα­ρελθόν φιλοξένησε μια ομάδα Αφγα­νών Ταλιμπάν και διευκόλυνε τις συνομιλίες μεταξύ των Ηνωμένων Πολι­τειών και των Ταλιμπάν.

Από την έναρξη της Αραβικής Άνοι­ξης (2011) έχει επιδιώξει σε ορισμένες περιπτώσεις να χρησιμοποιήσει τις στρατιωτικές του δυνάμεις προκειμένου να διαμορφώσει το αποτέλεσμα συγκεκριμένων περιφερειακών εξε­γέρσεων.

Για παράδειγμα διεξήγαγε αεροπο­ρικές επιδρομές για τη στήριξη των δυνάμεων που απομάκρυναν τον η­γέτη της Λιβύης Μουαμάρ Καντάφι, αλλά και υποστήριξε τις ομάδες των σουνιτών ανταρτών που αγωνίζονται να ανατρέψουν τον πρόεδρο της Συρίας Μπασάρ Αλ Άσαντ. Συγκεκριμέ­να, συνεργάστηκε με την Αλ Νούσρα, αν και επίσημα προσπάθησε (;) να την πείσει να τερματίσει τις σχέσεις της με την Αλ Κάιντα. Από την πλευρά της, το 2016, η Αλ Νούσρα ανακοίνωσε ότι δεν διατηρεί πλέον δεσμούς με την η­γεσία της Αλ Κάιντα, ωστόσο αυτό δεν έχει αποδειχθεί.

Στην Αίγυπτο, μετά την πτώση του Χόσνι Μουμπάρακ το 2011, η Ντόχα υποστήριξε τη Μουσουλμανική Αδελ­φότητα και τον ηγέτη της Μοχάμαντ Μόρσι, που κέρδισε τις προεδρικές εκλογές το 2012, με αποτέλεσμα να προκληθεί ρήξη στις σχέσεις της Σαουδικής Αραβίας και των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων με το Κατάρ. Μά­λιστα το Κατάρ χορήγησε στον Μόρσι βοήθεια ύψους περίπου 5 δισ. δολα­ρίων, ενώ αντίθετα το 2013 η Σαου­δική Αραβία και τα Ηνωμένα Αρα­βικά Εμιράτα υποστήριξαν έντονα το στρατιωτικό πραξικόπημα της Αιγύπτου. Έκτοτε οι σχέσεις του Κατάρ με τον πρώην στρατιωτικό ηγέτη και πρόεδρο της Αιγύπτου Αμπντέλ Φατάχ Αλ Σίσι παραμένουν τεταμένες.

Στη Λιβύη, μετά το 2011, το Κατάρ υποστήριξε τους Λίβυους οπαδούς της Μουσουλμανικής Αδελφότητας, ενώ στα τέλη του 2016, μαζί με τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, υπο­στήριξε συγκεκριμένες αντιμαχόμενες φατρίες, περιπλέκοντας με αυτόν τον τρόπο τις διεθνείς προσπάθειες για τη δημιουργία μιας ενοποιημένης πολιτικής δομής.

Το 2015, αναπτύσσοντας 1.000 στρατιώτες και τεθωρακισμένα, εντά­χθηκε στον στρατιωτικό συνασπισμό υπό την ηγεσία της Σαουδικής Αρα­βίας, ο οποίος διεξήγαγε επιχειρήσεις κατά των σιιτών ανταρτών Χούθι της Υεμένης.

Σε γενικές γραμμές η καταριανή ηγεσία συντάσσεται με τα υπόλοιπα μέλη του Συμβουλίου Συνεργασίας του Κόλπου και τις Ηνωμένες Πολι­τείες για την αντιμετώπιση της στρα­τηγικής του Ιράν. Για παράδειγμα, στη διάρκεια της χρονικής περιόδου 2010-2016, ενέκρινε διεθνείς κυρώ­σεις εναντίον του Ιράν, αλλά παράλ­ληλα επιδίωξε να διατηρήσει διπλω­ματικές σχέσεις με την Τεχεράνη.

Τον Ιανουάριο του 2016, προκειμένου να επιδείξει αλληλεγγύη προς τη Σαουδική Αραβία, όταν το Ριάντ απο­φάσισε την εκτέλεση ενός σιίτη κλη­ρικού, απέσυρε τον πρεσβευτή του από την Τεχεράνη. Ωστόσο φρόντισε να διατηρήσει κάποιες διπλωματικές σχέσεις με τους Ιρανούς, σε αντίθεση με τη στάση της Σαουδικής Αραβίας και του Μπαχρέιν.

Το Κατάρ μαζί με τη Σαουδική Α­ραβία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμι­ράτα δραστηριοποιήθηκαν ενεργά στην υποστήριξη των αντικυβερνητικών ανταρτών της Συρίας, κυρίως με την παροχή όπλων. Μάλιστα αρκετά δημοσιεύματα των ΜΜΕ χαρακτηρί­ζουν την Ντόχα ως «στενό εταίρο της Τουρκίας» στη στήριξη των συριακών αντάρτικων φατριών.1

Οι στενές σχέσεις που ανέπτυξε το Κατάρ κυρίως με την Αλ Νούσρα, πα­ρακλάδι της Αλ Κάιντα και οργάνωση που αναγνωρίζεται ως τρομοκρατι­κή, αποδεικνύονται από το ότι, σε κά­ποιες περιπτώσεις, διαμεσολάβησε και πέτυχε την απελευθέρωση Λιβανέζων και Δυτικών αιχμαλώτων. Στα τέλη Νοεμβρίου του 2016, ο υπουρ­γός Εξωτερικών του Κατάρ δήλωσε ό­τι «η Ντόχα θα συνεχίσει να εξοπλίζει τους Σύρους αντάρτες ακόμη και αν η νέα αμερικανική κυβέρνηση παύσει να υποστηρίζει τις φατρίες των ανταρ­τών».

Ταυτόχρονα, αναγνωρίζοντας την επιρροή της Μόσχας στη Συρία και στην περιοχή γενικότερα, το Ταμείο Επενδύσεων του Κατάρ έχει αυξήσει τις επενδύσεις του στη Ρωσία, ιδιαίτερα στην εταιρεία παραγωγής ενέργειας Rosneft. Παρ' όλα αυτά συμμετέχει στις αεροπορικές επιδρομές κατά του Ισλαμικού Κράτους στο πλαίσιο του στρατιωτικού συνασπισμού υπό την ηγεσία των Ηνωμένων Πολιτειών.

Συμβούλιο Συνεργασίας του Κόλπου

Το Κατάρ, ως μέλος του Συμβου­λίου Συνεργασίας του Κόλπου (Gulf Coorporation Council - GCC), συχνά αποκλίνει από τους στόχους που θέ­τουν τα υπόλοιπα μέλη (Σαουδική Α­ραβία, Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, Μπαχρέιν και Ομάν) σε περιφερειακά ζητήματα. Για παράδειγμα υποστηρί­ζει σθεναρά το κίνημα της Μουσουλ­μανικής Αδελφότητας, η οποία μετά το 2011 έχει προκαλέσει την έναρξη πολιτικών αγώνων σε αρκετά αραβικά κράτη, υποστηρίζοντας ότι «η Μουσουλμανική Αδελφότητα αντιπροσω πεύει ένα μέτριο πολιτικό ισλαμιστικό κίνημα, που μπορεί να ενισχύσει την περιφερειακή σταθερότητα».

Οι διαφορές του Κατάρ με τις υπό­λοιπες χώρες του Συμβουλίου διευρύνθηκαν σε σημείο που η Σαουδική Αραβία, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιρά­τα και το Μπαχρέιν, τα οποία αντιμε­τωπίζουν τη Μουσουλμανική Αδελ­φότητα ως «σημαντική απειλή», απέσυραν τους πρεσβευτές τους από την Ντόχα, τον Μάρτιο του 2014, κατηγο­ρώντας το Κατάρ για «υποστήριξη της τρομοκρατίας».

Χρηματοδότηση της τρομοκρατίας

Σύμφωνα με το υπουργείο Εξωτε­ρικών των Ηνωμένων Πολιτειών, «ά­τομα από το Κατάρ εξακολουθούν να χρησιμεύουν ως πηγή οικονομικής στήριξης σε τρομοκρατικές και βίαι­ες εξτρεμιστικές ομάδες, ιδιαίτερα σε περιφερειακές θυγατρικές της Αλ Κάιντα, όπως η Αλ Νούσρα».3 Τον Ο­κτώβριο του 2016 ο Ντάνιελ Γκλάσερ, τότε βοηθός γραμματέας για τη χρηματοδότηση της τρομοκρατίας στο Γραφείο Τρομοκρατίας και Οικο­νομικών Πληροφοριών, δήλωσε σε ε­ρευνητικό ινστιτούτο της Ουάσιγκτον ότι «κατά την τελευταία δεκαετία το Κατάρ είχε σημειώσει μικρή πρόοδο στην αντιμετώπιση της χρηματοδό­τησης της τρομοκρατίας σε σχέση με τη Σαουδική Αραβία».

Από την πλευρά τους οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν επιβάλει κυρώσεις σε πολλά άτομα που ζουν στο Κατάρ για τη συγκέντρωση κεφαλαίων ή για δωρεές τόσο στην Αλ Κάιντα όσο και στο Ισλαμικό Κράτος.

Πάντως να σημειώσουμε ότι στα τέλη Φεβρουαρίου του 2017, ίσως σε μια προσπάθεια να επιδείξει αυξημέ­νη συνεργασία, το Κατάρ φιλοξένησε μια συνάντηση της ομάδας εργασίας Egmont Group, η οποία απαρτιζόταν από 152 χώρες - μέλη χρηματοπιστω­τικών πληροφοριών.

κόλποςΚατάρκρίσηΝτόχαΣυμβούλιο ΣυνεργασίαςIssue: 1972Issue date: 8-6-2017Has video: Exclude from popular: 0