Πρόταση βιβλίου: Η φιλία ως αντίσταση στη δυστοπία

"Π" ARTΒΙΒΛΙΟΈντυπη Έκδοση

 

Αλεξάνδρα Δεληγιώργη

Κοιλάδες του φόβου

Εκδόσεις: Εκκρεμές

Σελ.: 376

Μια Κυριακή του Σεπτεμβρίου του 2029 βομβιστικές επιθέσεις βάφουν με αίμα τον κόσμο. Όλες οι μητροπόλεις της οικουμένης γνωρίζουν μία βιβλική καταστροφή άνευ προηγουμένου ενώ στην Αθήνα το κέντρο μετατρέπεται σε τεράστιο κρατήρα, με ένα αβυσσαλέο ρήγμα να διχοτομεί την πρωτεύουσα. Τα χρόνια που ακολουθούν είναι ακόμη πιο

εφιαλτικά. Η ραγδαία αύξηση της χρήσης ρομποτικών συσκευών υψηλής νοημοσύνης και η εξαφάνιση της χειρωνακτικής εργασίας επιφέρουν ξέφρενη άνοδο της ανεργίας αλλά και διάλυση όλων των ανθρώπινων δεσμών.

Αυτό είναι το κλίμα της δυστοπίας με το οποίο αρχίζει το νέο της βιβλίο η Αλεξάνδρα Δεληγιώργη. Καθηγήτρια φιλοσοφίας, αλλά και συγγραφέας που θητεύει με πείσμα στην απαιτητική πεζογραφία, η Δεληγιώργη έχει απαράμιλλη ικανότητα να στήνει τοπία επώδυνης υποβολής αφού από τα ψυχολογικά βάθη και τις ασίγαστες εμμονές των χαρακτήρων της αναβλύζει όλη σχεδόν η περιπέτεια της σύγχρονης εποχής. Με συναίσθημα λιτό στην ακεραιότητά του, με σύμβολα και φαντασία – όργανα για τη δεξιοτεχνική ψυχογραφία προσώπων και προσωπείων – οργανώνει το προσχηματικό πραγματικό υλικό της θέλοντας να φωτίσει τα πράγματα κάτω από τον φλοιό της αφήγησης.

Στις «Κοιλάδες του φόβου» τον τόνο δίνει η αγωνία της ανθρώπινης ύπαρξης που ζει ακόμη και ονειρεύεται κάτω από τα συντρίμμια της φύσης και της ιστορίας. Σε μια εποχή αστάθειας και διαταραχής, με τον υπερεγκεφαλισμό κυρίαρχο πλάι στον ψηφιοποιημένο κόσμο, όπου κάθε θεσμός αποδομείται και όλα πια επιτρέπονται, ένας πρώην επιμελητής εκδόσεων επιμένει να ζητά το νόημα της ύπαρξης. Με επίγνωση πως οι παλαιές θεωρίες είναι ατελέσφορες, χωρίς καμιά αντιεξουσιαστική διάθεση – αφού ξέρει πως αυτή υποκρύπτει συνήθως μιαν άλλη βούληση εξουσίας –, με διακαή πόθο για αληθινή επικοινωνία και πίστη στον διάλογο, πιστός στο όραμα της φιλίας (σε έναν κόσμο όπου η κρυψίνοια έχει γίνει η υψίστη των αρετών και κανείς δεν εξομολογείται), βλέποντας τριγύρω του όλους απαθείς, να έχουν συμβιβαστεί με την κρίση και τη συνεχή υποβάθμιση της ζωής, φεύγει για την επαρχία αναζητώντας όχι απλώς δουλειά αλλά μια νέα εστία. Η νοσταλγία της μόνης υπερδύναμης που δεν έχει κακές προθέσεις οδηγεί αναπότρεπτα στη Φύση – που δεν έχει προθέσεις, καλές ή κακές. Στις αγροτικές εργασίες που καταφεύγει ο πρώην επιμελητής αλλά και μια παλαιά του φίλη, την οποία συναντά σ’ αυτή τη φυγή (η Ειρήνη, που χρωστάει πολλά σε μια αυστηρή μάνα κι έναν καλλιτέχνη πατέρα που ήξερε ότι αλήθεια είναι μόνο η ομορφιά κι ο πόνος), δεν ζητούν απλώς δουλειά αλλά μια εστία.

Με γραφή στοχαστική, ασυνεχή αφηγηματική δομή, πυκνό λόγο, χαρακτήρες ρευστούς και σε χρόνο αποσπασματικό, η Δεληγιώργη συνθέτει μιαν εξαιρετική ψυχολογική αποτύπωση του γεγονότος της ανεστιότητας, γεγονός που την απασχολεί σταθερά. Θυμίζω το προηγούμενο βιβλίο «Ανέστιος -  Ημερολόγια», το οποίο βρίσκει αναπάντεχη συνέχεια εδώ ως ιντερμέδιο, μέσω ενός τετραδίου - ημερολογίου που ως εκ θαύματος σώθηκε τη μέρα της τρομερής βομβιστικής επίθεσης. Η εξουθενωτική αναζήτηση της αιτίας για το «πότε άρχισε το κακό», εκδήλωση του πόθου για νόημα, νομίζω πως ενισχύει την ερμηνεία ότι η φυγή και η εξορία δεν είναι εν τέλει παρά αναζήτηση μιας εστίας. Σε έναν φρικτό κόσμο όπου τα παιδιά αρπάζονται από τους γονείς τους, ο βιολογικός κύκλος ελαχιστοποιείται και η ιδέα της οικογένειας τίθεται υπό διωγμόν, σ’ έναν κόσμο όπου απαγορεύεται κάθε διόραση και ορδές μετρίων (πιστών στο νέο καθεστώς όχι από πεποίθηση αλλά από πάθος για αναγνώριση) μπαίνουν στη σειρά για ανταμοιβή, σ’ ένα περιβάλλον όπου κανείς δεν ενδιαφέρεται για το νόημα, σε μια κοινωνία που κυριαρχεί μίσος για το παρελθόν (καθώς, θαμμένοι κάτω από βουνά σκουπίδια της παρακμής, μισούμε ό,τι θυμίζει ακμή), οι χαρακτήρες της Δεληγιώργη επιμένουν να ονειρεύονται.

Αν η φύση ακολουθεί την τέχνη, την ξηρασία μιας εποχής, και αντιγράφοντάς την αυτοκαταστρέφεται κι αυτή, οι «Κοιλάδες του φόβου», υπαρξιακό μυθιστόρημα ιδεών, είναι μια ελεγεία για τους ανθρώπους που δεν τους αρκεί να είναι αλλά θέλουν να υπάρχουν, να ονειρεύονται. Γιατί τα όνειρα δεν είναι μόνο μέρος του αινίγματος της ζωής αλλά και μέρος της λύσης του. Χωρίς όνειρα η ζωή γίνεται μια ατέλειωτη πληκτική αργία, ένας μηδενισμός αβάσταχτος. Με ψυχολογική δύναμη και γλώσσα ποιητική η συγγραφέας ύψωσε συγχρόνως ένα μνημείο της φιλίας. Γι’ αυτό, ακόμη και όταν οι ήρωές της αποτυγχάνουν και πεθαίνουν μόνοι, εκπέμπουν μια λάμψη που διαπερνά τον πέπλο του ζόφου, δίνοντας την ελπίδα πως αυτός ο ζόφος μπορεί να διαλυθεί.

πρότασηΒΙΒΛΙΟΑλεξάνδρα ΔεληγιώργηΚοιλάδες του φόβουIssue: 2115Issue date: 5-3-2020Has video: Exclude from popular: 0