Εναλλακτική Σκηνή Εθνικής Λυρικής Σκηνής: Καποδίστριας – Μονόδραμα μιας μυστικής ζωής

Η Εναλλακτική Σκηνή της Εθνικής Λυρικής Σκηνής ξεκινά τη νέα καλλιτεχνική σεζόν στο ΚΠΙΣΝ με μια φιλόδοξη επετειακή παραγωγή, το νέο, πρωτότυπο έργο μουσικού θεάτρου Καποδίστριας: Μονόδραμα μιας μυστικής ζωήςτης Καλλιόπης Τσουπάκη. Η παράσταση, σε μουσική διεύθυνση Νίκου Βασιλείου και σκηνοθεσία Θέμελη Γλυνάτση, θα παρουσιαστεί στις 1, 2 και 3 Οκτωβρίου 2021.

Η ανεκπλήρωτη αγάπη του πρώτου κυβερνήτη του νέου ελληνικού κράτους Ιωάννη Καποδίστρια και της Ρωξάνδρας Στούρτζα, κυρίας επί των τιμών της συζύγου του τσάρου Αλεξάνδρου

Α΄, αποτελεί το θέμα του νέου μονοδράματος της Καλλιόπης Τσουπάκη, σημαντικής Ελληνίδας συνθέτριας της διασποράς, πρόσφατα τιμημένης με την ανώτατη ολλανδική συνθετική διάκριση Componist des Vaderlands.

Σε μια από τις πιο ρομαντικές σελίδες της Εθνεγερσίας, ο φέρελπις πολιτικός και διπλωμάτης Καποδίστριας και η ευγενής και μορφωμένη Στούρτζα, γόνος πλούσιας οικογένειας της Μολδαβίας, συναντήθηκαν στη ρωσική αυτοκρατορική αυλή το 1809 και μοιράστηκαν έναν μακρόβιο δεσμό βαθιάς πνευματικότητας, όσο κι αν η ταξική διαφορά σε συνδυασμό με την πατριωτική αυτοθυσία του Καποδίστρια στην ελληνική υπόθεση δεν επέτρεψαν στον έρωτά τους να εκδηλωθεί. Η σχέση τους φαίνεται πως άνθιζε με επίκεντρο τη μουσική: εκτός από την κοινή πολιτική τους δράση γύρω από τη Φιλόμουσο –όσο και φιλελληνική– Εταιρεία της Βιέννης, η Στούρτζα φέρεται να έπαιζε πιάνο στον Καποδίστρια κατά τις ιδιωτικές τους στιγμές…

Βασισμένη στην εκτενή τους αλληλογραφία καθώς και στα σημειωματάρια της Ρωξάνδρας Στούρτζα, η συνθέτρια αποδίδει τη συγκινητική τους ιστορία με όρους μη αφηγηματικούς και «σκηνοθετεί» με ευαισθησία μια προσωποκεντρική καταβύθιση στην κοινή εσωτερικότητα δύο ανθρώπων που έζησαν τις ζωές τους χωριστά – μα συνενώνονται σκηνικά εκ των υστέρων, χάρη στην ενσυναισθητική δύναμη μιας μουσικής γεμάτης αισθησιασμό και καταπιεσμένο πάθος.

Η παραγωγή υλοποιείται με τη στήριξη της δωρεάς του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος (ΙΣΝ) [www.SNF.org] για τη δημιουργία του επετειακού προγράμματος της Εθνικής Λυρικής Σκηνής για τα 200 χρόνια από την Ελληνική Επανάσταση του 1821.

Το νέο έργο της Καλλιόπης Τσουπάκη, το οποίο αποτελεί ανάθεση της Εναλλακτικής Σκηνής της ΕΛΣ στη διακεκριμένη Ελληνίδα συνθέτρια, καταβυθίζεται θαρρετά στα νερά της απροσδιοριστίας και της ρομαντικής υποκειμενικότητας, με όλες της τις σκοτεινές, εσωστρεφείς ζώνες μα και, παράλληλα, την έλξη από την ηρωική ρητορική της αυτοθυσίας. Στην αισθησιοκρατική συνθετική γραμμή του μέντορά της, του περίφημου Ολλανδού συνθέτη Λούι Αντρήσσεν, η Τσουπάκη διυλίζει γενναία την πολύτομη επιστολογραφία του Ιωάννη Καποδίστρια για να κρατήσει από αυτή μυρωδιές, αισθήσεις και εντυπώσεις, σκηνοθετώντας ένα εσωτερικό θέατρο φλεγόμενης –όσο και κρυφής– ευαισθησίας. Εσωστρεφές θέατρο της ακινησίας, ανοίκειο πορτρέτο ενός απομακρυσμένου και ακινητοποιημένου Καποδίστρια, ύστατη νίκη του χρέους και της αυτοθυσίας έναντι των αξιώσεων της καρδιάς, το γεμάτο ευαισθησία μονόδραμα της Τσουπάκη οδηγείται εντέλει σε ένα είδος καταληκτικής, αφηρημένης απο-σύνθεσης.

Τη σκηνοθεσία του έργου Καποδίστριας: Μονόδραμα μιας μυστικής ζωής υπογράφει ο Θέμελης Γλυνάτσης, ένας από τους πιο δημιουργικούς και ανήσυχους σκηνοθέτες της γενιάς του, ο οποίος επανέρχεται στην Εναλλακτική Σκηνή μετά την πρώτη πανελλήνια παρουσίαση του εμβληματικού έργου Λευκό ρόδο του Ούντο Τσίμμερμαν (Οκτώβριος 2018).Η παράσταση ξεδιπλώνει ένα μυστηριακό τοπίο μεταξύ του θανάτου και της ανείπωτης επιθυμίας, όπου η μουσική, η κίνηση και το βίντεο πλάθουν έντονες εικόνες και σκιαγραφούν τη «βουβή» αυτή ιστορία αγάπης με φόντο το ιστορικό τραύμα της δολοφονίας του Καποδίστρια.Ο Θέμελης Γλυνάτσης σημειώνει:«Στο έργο της Καλλιόπης Τσουπάκη, ο Καποδίστριας, μια φιγούρα-ορόσημο για τη νεότερη ελληνική ιστορία, απεκδύεται την ιστορικότητά του, και εμφανίζεται επί σκηνής ως φιγούρα-φάντασμα που επιστρέφει εμμονικά στα αποσπάσματα από τις ερωτικές του επιστολές προς τη Ρωξάνδρα Στούρτζα, χωρίς σκοπό, χωρίς κορυφώσεις, χωρίς επιλύσεις. Η σκηνοθεσία δεν καταπιάνεται ούτε με τον ιστορικό Καποδίστρια, ούτε με τον “άνθρωπο” Καποδίστρια, αλλά με μια ομιχλώδη αναπαράσταση που αναδύεται μέσα από μια αίσθηση βαθιάς έλλειψης, μοναξιάς, και από την απουσία της ερωτικής πραγμάτωσης. Η σκηνοθεσία, συνεπώς, δεν μπαίνει στον πειρασμό να αναπαραστήσει τα ιστορικά πρόσωπα, ούτε τα συγκεκριμένα συναισθήματα των δυο αυτών προσώπων, αλλά τις αδιόρατες δονήσεις μιας ερωτικής μη-ιστορίας, οι οποίες λαμβάνουν χώρα σε έναν μεταθανάτιο τόπο, μετά τη δολοφονία του Καποδίστρια, όπου ο νεκρός κυβερνήτης δεν αναβιώνει το ιστορικό τραύμα, αλλά επινοεί φαντασιακές σκηνές, αναπολεί, και θρηνεί για μια ερωτική συνεύρεση που εντέλει δεν συνέβη».

Το επταμελές μουσικό σύνολο διευθύνει ο Νίκος Βασιλείου, ένας αρχιμουσικός με βαθιά γνώση του σύγχρονου ρεπερτορίου.

Τον απαιτητικό ρόλο του Ιωάννη Καποδίστρια ερμηνεύει ο ταλαντούχος μπασοβαρύτονος Τίμος Σιρλατζής, ο οποίος διαγράφει μια εξαιρετική πορεία στο εξωτερικό με σημαντικές εμφανίσεις σε ευρωπαϊκά θέατρα. Μαζί του, η ηθοποιός και χορεύτρια Μαριλένα Γερμανού εμφανίζεται ως φαντασιακή φιγούρα της Ρωξάνδρας, έτερος πόλος αυτής της σιωπηλής ιστορίας αγάπης.