«Δέσπω – Ελληνικοί χοροί»: Ένα σπουδαίο δίπτυχο όπερας και χορού από την ΕΛΣ

Στο πλαίσιο των εορτασμών για τα 200 χρόνια από την Ελληνική Επανάσταση του 1821, η Εθνική Λυρική Σκηνή παρουσιάζει, από τις 17 Μαΐου έως τις 31 Ιουλίου 2021, δύο κορυφαία έργα της Επτανησιακής και της Εθνικής Σχολής σε μια ενιαία παράσταση όπερας και χορού.

Ο λόγος για την όπερα «Δέσπω» του Παύλου Καρρέρ, σε σκηνοθεσία Γιώργου Νανούρη και σε μουσική διεύθυνση Γιώργου Ζιάβρα και τους «Ελληνικούς Χορούς» του Νίκου Σκαλκώτα, μουσική διεύθυνση του Γιώργου Ζιάβρα και χορογραφίες των Πατρίσιας Απέργη και Λίντας Καπετανέα

Στην παράσταση συμμετέχει η ορχήστρα, η χορωδία, το μπαλέτο και μονωδοί της Εθνικής Λυρικής Σκηνής, ενώ η παραγωγή υλοποιείται με τη στήριξη της δωρεάς του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος (ΙΣΝ) για τη δημιουργία του επετειακού προγράμματος της ΕΛΣ για τα 200 χρόνια από την Ελληνική Επανάσταση του 1821.

Στην τελευταία σκηνή του μονόπρακτου μελοδράματος «Δέσπω», η ηρωίδα του Σουλίου τραγουδά «Παρά σκλαβιά τον θάνατο ο ήρως προτιμά», λίγο πριν ανατινάξει τον πύργο του Δημουλά (Κάστρο Ρινιάσας) στο Ζάλογγο όπου θα βάλει τέλος στη ζωή, τόσο τη δική της όσο και της οικογένειάς της, έτσι ώστε να μην παραδοθούν στο τουρκικό στράτευμα του Αλή Πασά.

Παρά το γεγονός ότι πρόκειται για την τρίτη όπερα του Παύλου Καρρέρ η οποία βασίστηκε σε ελληνική θεματολογία, στην πρώτη έκδοση του λιμπρέτου αναφέρεται ο χαρακτηρισμός «Πρώτον Ελληνικόν τραγικόν Μελόδραμα». Αυτό συμβαίνει πιθανόν επειδή στο έργο αυτό η πρωτότυπη γλώσσα είναι τα ελληνικά σε αντίθεση με τις δυο όπερες που προηγήθηκαν – «Μάρκος Μπότσαρης» και «Η Κυρά Φροσύνη» – όπου τα ελληνικά ήταν διασκευή της ιταλικής μετάφρασης. Επιπλέον, στη «Δέσπω», ο ελληνικός χαρακτήρας τονίζεται και μέσω της μουσικής. «Ελληνικός μουσικός χρωματισμός σχετικός με το ύφος και την ενότητα του αντικειμένου» έγραφε ο ίδιος στην επιστολή του προς το Ωδείο Αθηνών, λίγες μέρες μετά την ολοκλήρωση του έργου του (Αύγουστος 1875).

Το ελληνικό μελόδραμα στο έργο του Καρρέρ εναρμονίζεται με το γενικότερο καλλιτεχνικό ρεύμα στον ελλαδικό χώρο μετά τα μέσα του 19ου αιώνα, οπότε στη λογοτεχνία γεννιέται το μυθιστόρημα με έμφαση στο ιστορικό, στην ποίηση υπάρχουν επιρροές από το κλέφτικο δημοτικό τραγούδι και η νεοελληνική ζωγραφική των Θεόδωρου Βρυζάκη και Διονυσίου Τσόκου απεικονίζει σκηνές από την Ελληνική Επανάσταση.

Το γεγονός ότι το άμεσο ηρωικό παρελθόν είναι αυτό που εμπνέει και όχι τα σύγχρονα ζητήματα της εποχής στην Ελλάδα του ύστερου 19ου αιώνα, ίσως, εκφράζει και τη δυσαρέσκεια του καλλιτεχνικού χώρου, καθώς οι πολυπόθητες προσδοκίες της Επανάστασης για δημοκρατία και δικαιοσύνη δεν ευοδώθηκαν.

Τη «Δέσπω» διηύθυνε ο Γιώργος Ζιάβρας, σκηνοθέτησε ο Γιώργος Νανούρης, τα σκηνικά – κοστούμια υπέγραψε ο Άγγελος Μέντης και τους φωτισμούς ο Αλέκος Γιάνναρος. Τον ρόλο του τίτλου ερμηνεύει η Άρτεμις Μπόγρη. Μαζί της οι Δημήτρης Πακσόγλου, Διαμάντη Κριτσωτάκη, Γιάννης Σελητσανιώτης και η Χορωδία της ΕΛΣ.”

Όταν ο Νίκος Σκαλκώτας επέστρεψε στην Αθήνα από το Βερολίνο, το 1933, δεν έγινε ιδιαίτερα αποδεκτός από τους συμπατριώτες του, παρά τις ανώτερες σπουδές του.
Η φήμη του ως ριζοσπαστικού νεωτεριστή κυριαρχούσε, τη στιγμή που το αθηναϊκό κατεστημένο ήταν απορροφημένο σε διαμάχες σχετικά με την αφομοίωση του παραδοσιακού στοιχείου στη λόγια μουσική.

Οι «36 Ελληνικοί Χοροί για ορχήστρα» αποτελούν το μοναδικό έργο του Σκαλκώτα που γνώρισε αποδοχή και αξιόλογη διάδοση κατά τη διάρκεια της ζωής του και αυτό χάρις στη ρυθμική αλλά και ηχοχρωματική τους ποικιλία, αλλά και τον «έξυπνο» τρόπο ενσωμάτωσης του παραδοσιακού υλικού.

Πώς αφομοιώνεται το παρελθόν από έναν σύγχρονο κόσμο, σημαδεμένο από την ήττα και τη φθορά; Πώς αναπροσδιορίζει κανείς την ιστορική του ταυτότητα υπό τη σκιά της αποτυχίας; Πώς, τελικά, αγκαλιάζει την ατέλεια, ώστε να ανακαλύψει ξανά μια νέα ελπίδα; Τέτοια ερωτήματα επιχειρεί να απαντήσει η Πατρίσια Απέργη μέσω της χορογραφικής της προσέγγισης στο Α΄ μέρος του έργου, με τίτλο «Εθνική ενηλικίωση».

Τα σκηνικά υπογράφει ο Δημήτρης Νασιάκος, τα κοστούμια η Πατρίσια Απέργη και η Ειρήνη Γεωργακίλα, ενώ τους φωτισμούς επιμελείται ο Νίκος Βλασόπουλος και τον ηχητικό σχεδιασμό ο Αλέξανδρος Δράκος – Κτιστάκης.
Ακόμα κι αν ηττηθούν, η ήρωες ξαναγεννιούνται. Αυτό το δύσβατο μονοπάτι της ανόδου, έπειτα της πτώσης και μετά της όψιμης αποκατάστασης που χαρακτήρισε τους ήρωες του νέου ελληνισμού επιχειρεί να σκιαγραφήσει η νέα χορογραφική πρόταση των RootlessRoot – Λίντας Καπετανέα, Γιόζεφ Φρούτσεκ στο Β΄ μέρος του έργου με τίτλο «Finality».

Θα μπορούσε κάποιος να πει, μάλιστα, ότι ανάλογο μονοπάτι με τους αγωνιστές του 1821 κλήθηκε να περπατήσει και ο ίδιος ο Σκαλκώτας, καθώς πριν τη διεθνή καταξίωση είχε γνωρίσει την εγχώρια παραγνώριση.
Τα σκηνικά υπέγραψε ο Πάρις Μέξης, τα κοστούμια η Ίζαμπελ Λόας, τους φωτισμούς ο Περικλής Μαθιέλλης και τον ηχητικό σχεδιασμό ο Χρήστος Παραπαγκίδης.
Πρόσθετες πληροφορίες / Κρατήσεις: nationalopera.gr

Ειδήσεις σημερα

Το τελευταίο αντίο στην Καρολάιν – Με την κόρη τους στην αγκαλιά του ο σύζυγος (Photos/Video)

Θεσσαλονίκη: Χαμός από κατσαρίδες – Σε ποιες περιοχές εμφανίζονται και τι προκαλούν

Εργασιακά: Όλες οι αλλαγές που φέρνει το νέο νομοσχέδιο