Δασμοί: Ο Τραμπ διαλύει το μεταπολεμικό status quo – Ποιος είναι ο πραγματικός σκοπός του

Το ότι ο Πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ σκόπευε να αλλάξει / διαλύσει το μεταπολεμικό status quo και, κυρίως, τους κανόνες της παγκοσμιοποίησης ήταν λίγο – πολύ γνωστό στους πάντες. Άλλωστε, και κατά την προηγούμενη θητεία του, ο επιχειρηματίας που έγινε Πρόεδρος της υπερδύναμης είχε χρησιμοποιήσει τους δασμούς ως «όπλο», αν και η εμβέλειά τους ήταν πιο περιορισμένη.

Ωστόσο η κατάσταση που διαμορφώνεται σήμερα είναι εντελώς διαφορετική: όταν η Ουάσιγκτον ανακοινώνει δασμούς 104% (!) στα προϊόντα της Κίνας, απειλεί με αντίποινα τον πιο στενό εμπορικό της εταίρο, την Ε.Ε., αν τολμήσει να απαντήσει στους δασμούς 20% που επέβαλε στα εισαγόμενα από τη «Γηραιά Ήπειρο» προϊόντα, συμπεριφέρεται στον Καναδά σαν να είναι κομητεία της… Νεμπράσκα και δηλώνει ότι με τον έναν ή τον άλλον τρόπο θα αποκτήσει τη Γροιλανδία (προσβάλλοντας, ταυτόχρονα, τη Δανία, η οποία – για όποιον δεν το θυμάται – είχε στείλει στρατό και είχε και θύματα στο Αφγανιστάν), τότε, όπως λένε και οι Αμερικανοί, all bets are off.

Στην πραγματικότητα, βέβαια, αυτό που παρατηρείται δεν είναι άλλο από τη διαβόητη συναλλακτική προσέγγιση του Τραμπ στην πολιτική: σύμφωνα με ορισμένους αναλυτές, ο βασικός στόχος του δεν είναι να τινάξει στον αέρα το παγκόσμιο εμπόριο ή να προκαλέσει «λουτρό αίματος» διαρκείας στις αγορές, αλλά να υπάρξουν διαπραγματεύσεις με τους θιγόμενους από τους δασμούς του (και αυτοί συμπεριλαμβάνουν όχι μόνο χώρες, αλλά και επιχειρηματίες που βλέπουν τις περιουσίες τους να γίνονται καπνός μέσα σε λίγες μέρες), διαπραγματεύσεις που, όπως ο ίδιος θεωρεί, θα καταλήξουν σε συμφωνίες που θα είναι ευνοϊκές για την οικονομία της Αμερικής.

Οι ίδιοι αναλυτές εκτιμούν ότι ο στόχος για επιστροφή της παραγωγής από χώρες όπως το Βιετνάμ ή το Μπαγκλαντές στις ΗΠΑ είναι σχεδόν αδύνατο να επιτευχθεί, ωστόσο συμπληρώνουν ότι ακόμα και κάποιες μικρές επιστροφές επιχειρήσεων θα αξιοποιηθούν στο έπακρο από τον μηχανισμό προπαγάνδας του Τραμπ για να δείξουν ότι η πολιτική του – μια πολιτική που και ο ίδιος παραδέχεται ότι θα έχει… πόνο για τους Αμερικανούς – ήταν αποτελεσματική και έκανε τη χώρα πάλι μεγάλη, όπως είναι, άλλωστε, και το σχεδόν μόνιμο από το 2016 και εντεύθεν κεντρικό σύνθημά του (Make America Great Again ή MAGA, όπως είναι η συντομογραφία του).

Ωστόσο, και αυτό έχει τη σημασία του, ουδείς μπορεί να είναι σίγουρος ότι το σχέδιο του Τραμπ θα λειτουργήσει όπως ο ίδιος ελπίζει. Η αντίδραση της Κίνας δείχνει ότι το Πεκίνο δεν προτίθεται να επιτρέψει στον Πρόεδρο των ΗΠΑ να διαλύσει ό,τι με κόπο έχτισαν διαδοχικοί ηγέτες του ΚΚΚ εδώ και δεκαετίες.

Αντιθέτως η Κίνα καθιστά σαφές ότι θα χρησιμοποιήσει κάθε «όπλο» που έχει στη διάθεσή της για να «φρενάρει» τον Τραμπ και ότι η όποια διαπραγμάτευση θα γίνει επί ίσοις όροις και όχι με βάση τις πιέσεις της Ουάσιγκτον. Εξ ου και το Πεκίνο ανακοίνωσε δασμούς 84% (από 34%) στα αμερικανικά εισαγόμενα προϊόντα, στέλνοντας το μήνυμα ότι σε μπαζούκα απαντάς με… μπαζούκα.

Το περιβάλλον που διαμορφώνεται στο παγκόσμιο εμπόριο και την παγκόσμια οικονομία δεν… διέλαθε την προσοχή της κυβέρνησης στην Ελλάδα. Αντιθέτως, στο Μέγαρο Μαξίμου και συνολικά στο οικονομικό επιτελείο επικρατεί συναγερμός, καθώς, αν και εκτιμάται ότι ο εξαγωγικός τομέας της χώρας δεν είναι υπερβολικά εκτεθειμένος στο «τσουνάμι» δασμών του Τραμπ, εντούτοις θεωρείται βέβαιο ότι θα υπάρξουν και πρωτογενείς, αλλά και δευτερογενείς συνέπειες από αυτούς, ενώ πάντα υπάρχει και ο κίνδυνος κλιμάκωσης του εμπορικού πολέμου, με αποτελέσματα που σήμερα δεν μπορούν να υπολογιστούν.

Το ότι η κυβέρνηση «κάθεται σε αναμμένα κάρβουνα» φαίνεται από το γεγονός ότι ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης έσπευσε να συγκαλέσει – για πρώτη φορά μετά την ίδρυσή του – το Κυβερνητικό Συμβούλιο Οικονομικής Πολιτικής, προκειμένου να εξεταστεί η κατάσταση που διαμορφώνεται, αλλά και οι κινήσεις στις οποίες θα προβεί η Αθήνα για να απαλύνει κάπως τις συνέπειες των δασμών, οι οποίοι πλήττουν διάφορα, κυρίως αγροτικά, προϊόντα που η χώρα εξάγει στις ΗΠΑ, όπως επιτραπέζιες ελιές, έξτρα παρθένο ελαιόλαδο, φέτα, κρασί κ.ο.κ.

Ο ίδιος ο πρωθυπουργός σημείωσε χαρακτηριστικά ότι «θέλω να κρατήσω τον πήχη των προσδοκιών χαμηλά, διότι δεν γνωρίζουμε σε καμία περίπτωση πώς θα αντιδράσουν οι ΗΠΑ. Υπάρχει, προφανώς, ένα έντονο ενδιαφέρον το οποίο αφορά μοναδικά προϊόντα του πρωτογενούς τομέα που εξάγονται στις Ηνωμένες Πολιτείες. Ελιές, λάδι, φέτα είναι προϊόντα τα οποία δεν παράγονται καθόλου στις ΗΠΑ, οπότε η επιβολή δασμών, στο δικό μου το μυαλό τουλάχιστον, δεν έχει πολύ μεγάλη λογική», αντικατοπτρίζοντας και την ατμόσφαιρα που επικρατεί στην κυβέρνηση για το πώς θα εξελιχθούν τα πράγματα.

Για την ακρίβεια, λένε κάποιες πληροφορίες, ο μεγάλος προβληματισμός δεν αφορά τις πρωτογενείς συνέπειες των δασμών, καθώς εκτιμάται ότι ειδικά η ομογένεια θα συνεχίσει να στηρίζει την αγορά των ελληνικών προϊόντων στις ΗΠΑ και έτσι δεν αναμένεται να υπάρξει μεγάλη κάμψη στις εξαγωγές αυτών των προϊόντων, παρά την αυξημένη – λόγω δασμών – τιμή τους.

Βέβαια, πρέπει να σημειωθεί ότι στην κυβέρνηση δεν υπάρχει ιδιαίτερη αισιοδοξία ότι θα επιτευχθεί εξαίρεση από τους δασμούς αυτών των προϊόντων, όπως είχε συμβεί κατά την προηγούμενη θητεία Τραμπ στον Λευκό Οίκο, παρότι, λένε οι ίδιες πληροφορίες, θα υπάρξει προσπάθεια πίεσης στην κυβέρνηση των ΗΠΑ από το ομογενειακό λόμπι στην Αμερική.

Ωστόσο τη μεγαλύτερη ανησυχία της κυβέρνησης για τις δευτερογενείς συνέπειες των δασμών Τραμπ την περιέγραψε, μιλώντας στον ΣΚΑΪ, ο αντιπρόεδρός της Κωστής Χατζηδάκης, ο οποίος δήλωσε πως «είναι αλήθεια ότι η Ελλάδα σε σχέση με άλλες ευρωπαϊκές χώρες είναι λιγότερο εκτεθειμένη από πλευράς εξαγωγών στις ΗΠΑ, γιατί μόνο το 50% των εξαγωγών μας πηγαίνει εκεί. Ωστόσο επηρεάζεται έντονα η Ευρώπη, που είναι η γειτονιά μας, επομένως αν η Ευρώπη βρεθεί σε ύφεση, θα αγοράζει λιγότερα από όσα εξάγουμε σήμερα, ενώ θα έχουμε και λιγότερους τουρίστες».

Και εδώ τα πράγματα γίνονται σύνθετα, δεδομένου ότι ο Μητσοτάκης είχε τονίσει ότι «η Ελλάδα επιμένει να έχουμε μια ενιαία αντίδραση, έτσι ώστε να μπορούμε να είμαστε αποτελεσματικοί στο επίπεδο των “27”. Μια αντίδραση η οποία πιστεύω ότι θα εξειδικευτεί τις επόμενες εβδομάδες».

Οι πληροφορίες από τις Βρυξέλλες αναφέρουν ότι η Κομισιόν θα αποφύγει το δασμολογικό… carpet bombing και ότι θα προχωρήσει σε «χειρουργικές» αυξήσεις δασμών σε προϊόντα προερχόμενα από τις λεγόμενες «κόκκινες» (ρεπουμπλικανικές) πολιτείες, ώστε να αυξηθεί η πολιτική πίεση στον Τραμπ από το ίδιο του το κόμμα να κάνει πίσω ή έστω να εκλογικεύσει κάπως την πολιτική δασμών που έχει επιβάλει επί… δικαίους και αδίκους.

Μάλιστα, οι πληροφορίες αναφέρουν ότι το ύψος των δασμών που σχεδιάζει η Ε.Ε. φθάνει τα 22 δισ. ευρώ, ενώ δεν έχει αποκλείσει και «χτυπήματα» στον τομέα των υπηρεσιών, ο οποίος θα πλήξει τις Big Tech επιχειρήσεις των ΗΠΑ.

Η Αθήνα προφανώς θα ακολουθήσει τη «γραμμή» της Ε.Ε., ωστόσο θεωρείται βέβαιο ότι ο Τραμπ θα απαντήσει με αύξηση των δασμών που έχει επιβάλει στα ευρωπαϊκά προϊόντα κλιμακώνοντας τον «πόλεμο» (ήδη, ο ίδιος ο Πρόεδρος των ΗΠΑ έχει καλέσει τις χώρες να «πάρουν το φάρμακό τους» και να μην αντιδράσουν) και εντείνοντας την κρίση.

Στο οικονομικό επιτελείο της κυβέρνησης ο μεγάλος προβληματισμός εντοπίζεται κυρίως στο ζήτημα της πιθανής ύφεσης σε μεγάλες χώρες της Ευρώπης (Γερμανία, Γαλλία, Βρετανία κ.λπ.), απ’ όπου προέρχεται μεγάλο μέρος του τουριστικού εισοδήματος της χώρας, ενώ επισημαίνεται ότι ακόμα δεν είναι γνωστό πώς θα αντιδράσει και η αμερικανική τουριστική αγορά, ιδίως όσο η οικονομία της χώρας βρίσκεται σε αναταράξεις.

Από την άλλη, κυβερνητικές πηγές δεν κρύβουν τον προβληματισμό τους και για ένα άλλο στοιχείο της κατάστασης, έτσι όπως διαμορφώνεται το τελευταίο διάστημα.

Η… σφαγή στις αγορές, η τεράστια αβεβαιότητα που επικρατεί για την έκβαση του εγχειρήματος του Τραμπ και η ανησυχία για τις πολλαπλές συνέπειές του όχι μόνο επιβραδύνουν τον (ούτως ή άλλως… ράθυμο, τα τελευταία χρόνια) ρυθμό ανάπτυξης της παγκόσμιας οικονομίας, αλλά λειτουργούν αποτρεπτικά και για επενδυτές, οι οποίοι αναζητούν πιο μακροπρόθεσμες ευκαιρίες, αφήνοντας το πεδίο ανοιχτό κυρίως σε βραχυπρόθεσμες επενδύσεις ή επενδύσεις σε real estate, οι οποίες συχνά δεν είναι παραγωγικές ούτε δίνουν προστιθέμενη αξία στην οικονομία της χώρας.

Για την ώρα το μόνο θετικό στοιχείο που, ας πούμε, εισπράττει η κυβέρνηση από το όλο χάος είναι ότι ενισχύεται κάπως το αφήγημα περί σταθερότητας, το οποίο το τελευταίο διάστημα φαινόταν να μην έχει το απαιτούμενο «γκελ» στους πολίτες, αλλά πλέον δείχνει να αποκτά και πάλι ώθηση.

Στο πλαίσιο αυτό ο πρωθυπουργός υπογράμμισε ότι «η κυβέρνηση και σε αυτές τις δύσκολες συγκυρίες εγγυάται ότι η εθνική οικονομία είναι έτοιμη να αντιμετωπίσει και τις νέες αυτές προκλήσεις, υλοποιώντας τις δεσμεύσεις μας απέναντι στους πολίτες, αρκεί να μπορούμε πάντα να δρούμε με σύμμαχο την αλήθεια και τη σταθερότητα και, ασφαλώς, όπως είπα, μένοντας στον δρόμο της δημοσιονομικής συνέπειας».

Διαβάστε επίσης:

Από φιάσκο σε φιάσκο η κυβέρνηση για τα Τέμπη

Η «κλεψύδρα» του Φάμελλου και οι διεργασίες στη Νέα Αριστερά

Πώς ο Ντόναλντ αιφνιδίασε τον Μπίμπι