ΜΕΤΑΞΥ ΜΑΣ... ΜΕΤΑΞΑΣ

Του Παναγιώτη Σπανού

Απ' όλες τις πτωχεύσεις του Ελληνικού Κράτους (1827, 1893/97 και 1932) τεράστιο ιστορικό και πολιτικό ενδιαφέρον παρουσιάζει αυτή του 1932, η οποία είναι και η τελευταία μέχρι τις δραματικές μέρες της σύγχρονης Ελλάδας. Απαραίτητη ιστορική υπενθύμιση: Η πτώχευση της εποχής Τρικούπη και αυτή του 1932 παρουσιάζουν ένα κοινό κομβικό στοιχείο: και οι δύο κηρύχθηκαν έπειτα από μαραθώνιο ζυμώσεων και διεργασιών, εντός κι εκτός Ελλάδας, και μόλις το ποσοστό του χρέους έφτασε στο 150% του ΑΕΠ!
Ο Ελευθέριος Βενιζέλος απέτυχε τους τελευταίους μήνες της πρωθυπουργίας του το 1932 να....
εξασφαλίσει δάνειο. Την ίδια κατάληξη είχαν και οι προσπάθειες των διαδόχων του.
Δύο μόνο οικονομικά μεγέθη της εποχής προκαλούν ανατριχίλα. Το 1932 το 81% του συναλλάγματος από τις εξαγωγές της χώρας πήγαινε στην εξυπηρέτηση του χρέους. Η "Υπηρεσία Δημοσίου Χρέους" απορροφούσε το 9,25% του εγχώριου ΑΕΠ.
Στα πολιτικά πράγματα της εποχής οι εξελίξεις υπήρξαν δραματικές, επηρρεάζοντας την πολιτική ζωή της χώρας. Η αποσταθεροποίηση του πολιτεύματος ήταν το αποτέλεσμα, με κορυφαίο γεγονός την παλινόρθωση του '35. Ο Γεώργιος αποφάσισε να τοποθετήσει πρωθυπουργό τον Ιωάννη Μεταξά, ως τότε αντιπρόεδρο και υπουργό Στρατιωτικών της κυβέρνησης Δεμερτζή, ο οποίος πέθανε ξαφνικά στις 13 Απριλίου του 1936.
Ο διορισμός του Μεταξά χρειαζόταν κοινοβουλευτική νομιμοποίηση, από την τελευταία προπολεμική Βουλή, η οποία ήταν και η τελευταία όπου συγκρούστηκαν ο "βενιζελισμός" με τον "αντιβενιζελισμό". Εκείνη η Βουλή ήταν αναθεωρητική...
Η Βενιζελική/δημοκρατική παράταξη με 142 έδρες και η αντιβενιζελική με 143, έδωσαν ψήφο εμπιστοσύνης στην κυβέρνηση του Μεταξά. Κατά μια ιστορική ερμηνεία και οι δύο μεγάλοι πολιτικοί χώροι γνώριζαν πολύ καλά τι έκαναν, επικυρώνοντας με την ψήφο τους το διορισμό του Μεταξά ως πρωθυπουργού από τον Γεώργιο. Η μόνη πολιτική δύναμη που αρνήθηκε κάθετα να περιβάλλει με ψήφο εμπιστοσύνης τον Μεταξά ήταν το ΚΚΕ των 15 βουλευτών, το οποίο μάλιστα είχε προβλέψει την κατάληξη προς την εκτροπή.
Ο Μεταξάς κατάφερε αμέσως μετά να γίνει και δικτάτορας, εκμεταλλευόμενος την αυτοκτονική επιλογή εκείνης της Βουλής να αυτοαναστείλει τη λειτουργία της για ένα εξάμηνο, από το τέλος Απριλίου ως το φθινόπωρο.
Ηταν ήδη αργά για την (όποια) Δημοκρατία.
Δεν χρειάζεται να πούμε πολλά για τον Μεταξά. Το βιογραφικό του είναι γεμάτο με λαμπρές (στα πεδία των μαχών και όχι στα επιτελικά γραφεία που υπηρέτησε), αλλά και μελανές (οι περισσότερες) σελίδες.
Στην πτώχευση του '32 η συμφωνία με τους δανειστές είχε ως εξής: καταβολή του 30% των τόκων για το οικονομικό έτος 1932-'33, του 27,5% για το έτος '33-'34 και του 35% για το έτος '34-'35. Το πρόγραμμα δεν υπηρετήθηκε και η χώρα πτώχευσε. Τον Φεβρουάριο του 1935 η νέα συμφωνία προέβλεπε αποπληρωμή του 35% για το οικονομικό έτος 1935-'36.
Δύο εβδομάδες μετά την κήρυξη της δικτατορίας της 4ης Αυγούστου, ο Μεταξάς συμφωνεί να καταβάλλει το 4