Τα περίεργα της ιστορίας: «Γνωρίζατε ότι….»

Όλοι γνωρίζουμε πια πόσο σημαντικό είναι να προστατεύουμε τα μάτια μας από την υπερβολική έκθεση στην υπεριώδη ακτινοβολία (UVA και UVB), που μπορεί να προκαλέσει βραχυπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα σοβαρά οφθαλμικά προβλήματα, καθώς και από το έντονο φως που μειώνει τη διαύγεια της όρασης, κουράζει τα μάτια και μπορεί να προκαλέσει πονοκέφαλο.

Ωστόσο, οι πρώτες ιστορικές αναφορές που συναντάμε για τα γυαλιά ηλίου κινούνται μεταξύ λογικής και δεισιδαιμονίας. Ελάχιστοι

γνωρίζουν ότι ένα από τα πλέον χρησιμοποιούμενα αντικείμενα παγκοσμίως, ξεκίνησε την «καριέρα» του ως μέτρο προφύλαξης από… τα κακά πνεύματα, προτού -στο πέρασμα των χρόνων- μετατραπεί σε δημοφιλές γκάτζετ της μόδας, για να φθάσει να αποτελεί ένα από τα εκ των ων ουκ άνευ για την πολυτιμότερη ανθρώπινη αίσθηση, την όρασή μας.

Κι όμως, σε μια πολύ μακρινή εποχή, πριν από 2.000 χρόνια, στην Κίνα (την πατρίδα, άλλωστε,  δεκάδων «χρηστικών» ανακαλύψεων) οι άνθρωποι πρωτοχρησιμοποίησαν γυαλιά ηλίου όχι για να προστατεύουν τα μάτια τους από τις ακτίνες του ηλίου, αλλά από τις «κακές δυνάμεις».

Αιώνες μετά, σε άλλες αναφορές, και πάλι από την Κίνα, διαβάζουμε ότι οι πρόγονοι των… rayban, ήταν επίπεδοι φακοί από κρύσταλλο χαλαζία, επιχρωματισμένοι με καπνό, με σκοπό να αποκρύπτουν το  βλέμμα και τις εκφράσεις των δικαστών κατά τη διάρκεια της εξέτασης των μαρτύρων σε σοβαρές δίκες.

Η συνέχεια είναι μακρά και ανεξάντλητη. Παραθέτουμε μερικά ενδιαφέροντα στοιχεία:

– Ο Άγγλος Τζέιμς Άιςκαφ, την περίοδο 1720-1770 άρχισε να πειραματίζεται με τους έγχρωμους φακούς όχι επειδή τον απασχολούσε η προστασία από την υπεριώδη ακτινοβολία αλλά γιατί πίστευε πως τα μπλε ή τα πράσινα κρύσταλλα θα μπορούσαν να διορθώσουν αδυναμίες στην όραση.

-Με την ανακάλυψη της ατμομηχανής, πολλοί επιβάτες στα ανοιχτά βαγόνια της τρίτης θέσης παρέμεναν εκτεθειμένοι στον ήλιο, στη σκόνη, στην άμμο και το χειρότερο στους ατμούς της μηχανής. Γι΄αυτούς δημιουργήθηκαν χρωματιαστά προστατευτικά γυαλιά ηλίου.

-Στις αρχές του 20ου αιώνα γυαλιά με επιχρωματισμένους κίτρινους ή καφέ φακούς χρησιμοποιούνταν για προστασία σε ασθενείς με σύφιλη, αφού ένα από τα συμπτώματα της ασθένειας ήταν η ευαισθησία στο φως. Την ίδια περίοδο οι Εσκιμώοι αντιλαμβανόμενοι της βλαβερές συνέπειες του ήλιου και της αντανάκλασης του στο χιόνι, κατασκεύασαν και φόρεσαν τα πρώτα προστατευτικά γυαλιά για την υπεριώδη ακτινοβολία, τα οποία δεν ήταν χρωματιστά αλλά ξύλινα με μια μικρή σχισμή.

-Τον 20ο αιώνα τα γυαλιά ηλίου βρήκαν μεγάλη απήχηση στους πρωταγωνιστές του βωβού κινηματογράφου. Αρχικά θεωρήθηκε ότι ήθελαν να προστατεύονται από την αδιακρισία των θαυμαστών τους, ωστόσο ο πραγματικός λόγος ήταν για να καλύπτουν τα κόκκινα και ταλαιπωρημένα μάτια τους από τα ισχυρά φώτα που χρησιμοποιούνταν κατά τη διάρκεια των γυρισμάτων λόγω της χαμηλής ευαισθησίας των φιλμ της εποχής.

-Οικονομικά γυαλιά ηλίου μαζικής παραγωγής εμφανίστηκαν στην Αμερική όταν το 1929 ο Sam Foster βρίσκοντας έτοιμη αγορά στις παραλίες του Atlantic City προωθούσε γυαλιά ηλίου με το όνομα Foster Grant ενθαρρύνοντας τις ατέλειωτες και ξεκούραστες βόλτες κάτω από τον ήλιο.

Κατά το δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο το σώμα της Αμερικανικής πολεμικής αεροπορίας ανέθεσε στην εταιρία Bausch & Lomb την παραγωγή ειδικών προστατευτικών γυαλιών υψηλής απορροφητικότητας για τις ανάγκες των πιλότων. Το 1937 η εταιρία σχεδίασε γυαλιά ηλίου αεροπορικού στυλ με το όνομα Ray Ban και με polarized φακούς για τους οποίους ο κατασκευαστής τους Edwin Land και ιδιοκτήτης της εταιρίας Polaroid, κέρδισε δίπλωμα ευρεσιτεχνίας. Τα λεγόμενα γυαλιά «aviator» αγαπήθηκαν με τα χρόνια από όλο τον κόσμο και είναι ακόμα και σήμερα από τα πιο αγαπημένα μοντέλα.

-Στην πορεία των ετών, και χάρη σε διάσημες προσωπικότητες της σόουμπιζ τα γυαλιά ηλίου απέκτησαν «αυτόνομη προσωπικότητα». Έμειναν στην ιστορία, φερειπείν, ως γυαλιά του Τζέημς Ντιν, του Αριστοτέλη Ωνάση, της Τζάκι, του Τζον Λένον και του Μικ Τζάγκερ, της Τζάνις  Τζόπλιν και του Όζι Όσμπορν. Αλλά και των περίφημων Μπλουζ Μπράδερς, του Έλτον Τζον και του Μπόνο των U2…