17/7/1945: Η έναρξη της διάσκεψης του Πότσνταμ

Στο Πότσνταμ, την πρωτεύουσα του γερμανικού κρατιδίου του Βρανδεμβούργου, έλαβε χώρα από τις 17 Ιουλίου έως τις 2 Αυγούστου 1945 η τελευταία διασυμμαχική διάσκεψη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, που καθόρισε την τύχη της ηττημένης Γερμανίας και τις διαδικασίες για τις μελλοντικές συνθήκες ειρήνης στην Ευρώπη.

Η διάσκεψη πραγματοποιήθηκε στο παλάτι Σεσίλιενχοφ, έδρα του διαδόχου του γερμανικού θρόνου Γουλιέλμου Χοετζόλερν.

Σε αυτήν έλαβαν μέρος ο ηγέτης της Σοβιετικής Ένωσης, Ιωσήφ Στάλιν, ο πρόεδρος των ΗΠΑ, Χάρι Τρούμαν, και ο πρωθυπουργός της Μεγάλης Βρετανίας, Γουίνστον Τσόρτσιλ, ο οποίος στην πορεία (μετά την ήττα τού Τσόρτσιλ στις εκλογές της 5ης Ιουλίου) αντικαταστάθηκε από τον Κλίμεντ Άτλι.

Ήδη από την έναρξη της διάσκεψης, υπό την προεδρία του αμερικανού προέδρου, Χάρι Τρούμαν, προέκυψαν αρκετά και σοβαρά προβλήματα. Ο Στάλιν απέρριψε κάθε ανάμιξη των Δυτικών στην Πολωνία, τη Βουλγαρία, τη Ρουμανία και την Ουγγαρία, υπενθυμίζοντας στους συμμάχους την επιρροή τους στην Ιταλία και την Ελλάδα.

Επιπροσθέτως, υποστήριξε την αποκοπή του Αζερμπαϊτζάν από το Ιράν και την ένταξή του στην ΕΣΣΔ.

Η στάση αυτή του Στάλιν οδήγησε σε αλλεπάλληλες κρίσεις τη διάσκεψη, η οποία αντιμετώπισε κίνδυνο ολοκληρωτικής αποτυχίας, μέχρι τη στιγμή που ο αμερικανός υφυπουργός Εξωτερικών, Τζέιμς Μπερνς, κατέστησε εφικτό με πρότασή του κάποιο συμβιβασμό.

Σύμφωνα με αυτόν, η ΕΣΣΔ απέσυρε κάποιες απαιτήσεις της, δηλαδή επιρροή στη Λιβύη, ελεύθερη πρόσβαση στη Μεσόγειο και διεθνοποίηση του Ρουρ. Από την άλλη, οι Δυτικές δυνάμεις έμειναν χωρίς κανένα δικαίωμα επέμβασης στη σοβιετική σφαίρα επιρροής στην Ανατολική Ευρώπη.

Εξάλλου, στο Πότσνταμ αποφασίστηκε να τεθούν σε εφαρμογή οι τέσσερις ζώνες κατοχής της Γερμανίας (αγγλική, αμερικανική, σοβιετική και γαλλική), οι οποίες είχαν αποφασιστεί στη Διάσκεψη της Γιάλτας.

Το Βερολίνο, η Βιέννη και η Αυστρία χωρίστηκαν, επίσης, σε τέσσερις ζώνες και δημιουργήθηκε μια επιτροπή ελέγχου των τεσσάρων συμμάχων, προκειμένου να ρυθμίζει τα θέματα που αφορούσαν συνολικά τη Γερμανία και την Αυστρία.

Στη διάσκεψη του Πότσνταμ προσδιορίστηκαν οι πολιτικές και οικονομικές αρχές που έπρεπε να διέπουν την κατοχή της Γερμανίας, όπως ο αφοπλισμός, η αποστρατιωτικοποίηση, οι δίκες των εγκληματιών πολέμου, η αποναζιστικοποίηση, η αποκέντρωση, ο εκδημοκρατισμός και οι πολεμικές επανορθώσεις.

Αποφασίστηκε, επίσης, να περιέλθει ένα τμήμα της Ανατολικής Πρωσίας στην ΕΣΣΔ (στην οποία προσαρτήθηκε η Καινιξβέργη, σημερινό Καλίνινγκραντ) και το υπόλοιπο στην Πολωνία, ενώ τα εδάφη ανατολικά της Γραμμής Όντερ – Νάισε τέθηκαν υπό την προσωρινή διοίκηση της Πολωνίας.

Οι Αγγλοαμερικανοί αρνήθηκαν στον Στάλιν το δικαίωμα ελέγχου στα Δαρδανέλλια. Έτσι, ενώ το 1937 η Γερμανία είχε έκταση 471.067 τ. χλμ, περιοριζόταν πλέον στις 356.678 τ. χλμ.

Στο πλαίσιο της διάσκεψης υπεγράφη, στις 26 Ιουλίου 1945, η διακήρυξη του Πότσνταμ από τις ΗΠΑ, τη Μεγάλη Βρετανία και την Κίνα, βάσει της οποίας απαιτήθηκε άνευ όρων παράδοση της Ιαπωνίας, που συνέχιζε τον πόλεμο.

Με το τελεσίγραφο συντάχθηκε και η Σοβιετική Ένωση, που βρισκόταν σε εμπόλεμη κατάσταση με την Ιαπωνία.

Η ιαπωνική κυβέρνηση το απέρριψε, αλλά τελικά συνθηκολόγησε στις 10 Αυγούστου, έπειτα από τους δύο ατομικούς βομβαρδισμούς και την είσοδο της ΕΣΣΔ στον πόλεμο.

(Πηγή πληροφοριών: sansimera.gr)