Μνημόνιο-3 και ΟΟΣΑ βαρούν τα νταούλια. Το υπουργείο Παιδείας χορεύει και είναι ντάλα μεσημέρι

Από την Γιούλα Γκεσούλη
Το κόκκινο νήμα που συνδέει τα όσα αναφέρουν το Μνημόνιο-3 για την εκπαίδευση και η Εκθεση παρακολούθησης της εκπαίδευσης και της...
κατάρτισης στην Ελλάδα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για το 2016, αναμένεται να αποτυπωθεί και στις προγραμματικές δηλώσεις της νέας πολιτικής ηγεσίας του υπουργείου Παιδείας, που θα γίνουν, σύμφωνα με όσα είπε ο υπουργός Παιδείας Γαβρόγλου, στις αρχές του Δεκέμβρη.

Σύμφωνα με το Μνημόνιο-3 «Οι αρχές, σε συνεργασία με τον ΟΟΣΑ και ανεξάρτητους εμπειρογνώμονες, θα επικαιροποιήσουν, έως τον Απρίλιο του 2016, την αξιολόγηση του ελληνικού εκπαιδευτικού συστήματος που εκπόνησε ο ΟΟΣΑ το 2011». Και αυτή «η επανεξέταση θα προτείνει συστάσεις σύμφωνα με τις βέλτιστες πρακτικές των χωρών του ΟΟΣΑ», ώστε να καταστρωθεί το στρατηγικό σχέδιο του «περαιτέρω εκσυγχρονισμού του εκπαιδευτικού συστήματος».

Με βάση τις δεσμεύσεις αυτές οι συριζαίοι ξεκίνησαν την παρωδία του «διαλόγου», για να προσδώσουν στην συμφωνημένη με τους ιμπεριαλιστές από τα πριν εκπαιδευτική «μεταρρύθμιση» την επίφαση της κοινωνικής αποδοχής.

Ταυτόχρονα, το υπουργείο Παιδείας ανασκουμπώθηκε για να υλοποιήσει κάποιες από τις επιταγές του Μνημόνιου-3, όπως ο «εξορθολογισμός» του εκπαιδευτικού συστήματος. Εξ ου και ο αποφασιστικός περιορισμός των δαπανών μέσω του Ενιαίου Τύπου Ολοήμερου Νηπιαγωγείου και Δημοτικού, η αύξηση του διδακτικού ωραρίου εκπαιδευτικών, οι συγχωνεύσεις - καταργήσεις τμημάτων, η αύξηση αριθμού μαθητών ανά τμήμα, η μείωση των αναπληρωτών, κ.λπ.
Θυμίζουμε ότι το Μνημόνιο-3 όριζε ότι η επανεξέταση του ελληνικού εκπαιδευτικού συστήματος από τον ΟΟΣΑ πρέπει να καλύπτει τις εξής κατευθύνσεις:

• την υλοποίηση της μεταρρύθμισης του «Νέου Σχολείου»·

• τα περιθώρια για περαιτέρω εξορθολογισμό (τάξεων, σχολείων και πανεπιστημίων)·

• τη λειτουργία και τη διακυβέρνηση των ιδρυμάτων τριτοβάθμιας εκπαίδευσης·

• την αποδοτικότητα και την αυτονομία των δημόσιων εκπαιδευτικών μονάδων·

• τους δεσμούς μεταξύ έρευνας και εκπαίδευσης, καθώς και τη συνεργασία μεταξύ πανεπιστημίων, ερευνητικών ιδρυμάτων και επιχειρήσεων με σκοπό την ενίσχυση της καινοτομίας και της επιχειρηματικότητας·

• την αξιολόγηση των σχολείων και των εκπαιδευτικών, καθώς και τη διαφάνεια σε όλα τα επίπεδα.

Ομως, η έκθεση του ΟΟΣΑ του 2011, σύμφωνα με δήλωση του προηγούμενου υπουργού Παιδείας Φίλη, «που αναφερόταν σε ένα εκπαιδευτικό σύστημα προ κρίσης, δεν μπορεί να αξιολογηθεί με γραμμικό τρόπο», διότι «τα δεδομένα έχουν ανατραπεί». Γι’ αυτό και οι εμπειρογνώμονες του ΟΟΣΑ συμφώνησαν να εργαστούν μαζί με το υπουργείο για μια νέα έκθεση, η εκπόνηση της οποίας «θα ολοκληρωθεί του χρόνου τον Ιούνιο».

Και ο Φίλης συνέχιζε:

«Στο μεταξύ προτάσσουμε τη συζήτηση έξι συγκεκριμένων ζητημάτων, τα οποία θεωρούμε, και σε αυτό συμφωνεί και ο ΟΟΣΑ, κομβικά: Το πρώτο είναι ο ενιαίος χώρος έρευνας και Ανώτατης Εκπαίδευσης. Το δεύτερο είναι το ολοήμερο σχολείο. Το τρίτο τα οικονομικά της Εκπαίδευσης. Το τέταρτο τα κριτήρια και οι θεσμοί αξιολόγησης της εκπαιδευτικής μεταρρύθμισης. Το πέμπτο η εκπαίδευση στελεχών της Εκπαίδευσης. Και το έκτο το πλαίσιο παιδαγωγικής αυτοδυναμίας των σχολικών μονάδων».

Τα συμφωνηθέντα με τον ΟΟΣΑ ανέλαβε να προχωρήσει και ο Γαβρόγλου, ζητώντας η νέα Μελέτη Επισκόπησης της ανάπτυξης και εφαρμογής της εκπαιδευτικής πολιτικής στην Ελλάδα, να πραγματοποιηθεί άμεσα. Στο πλαίσιο αυτό το υπουργείο Παιδείας επεσήμανε στον ΟΟΣΑ τις βασικές μεταρρυθμίσεις που πρέπει να επανεξεταστούν άμεσα σε πρώτη φάση. Αυτές είναι οι εξής:

«1. Διαδικασίες διαμόρφωσης του προϋπολογισμού των δαπανών για την εκπαίδευση.

2. Τρόποι για την αύξηση της παιδαγωγικής αυτονομίας

(α) των σχολείων και

(β) των πανεπιστήμιων και άλλων μεταλυκειακών θεσμών. Μελέτη της λειτουργίας και διοίκησης των ΙΤΕ, καθώς και μέτρα για τη διασφάλιση της διαφάνειας.

3. Κατάρτιση και ανάπτυξη για αποτελεσματική σχολική διοίκηση. Επιμόρφωση των στελεχών της εκπαίδευσης.

4. Ανάπτυξη ολοήμερων σχολείων.

5. Διασυνδέσεις μεταξύ Ερευνητικών Ινστιτούτων, Πανεπιστημίων και Τεχνολογικών Εκπαιδευτικών Ιδρυμάτων. Συγκρότηση ενός Ενιαίου Δημόσιου Χώρου Ανώτατης Εκπαίδευσης και Ερευνας.

6. Διαδικασίες για την αξιόπιστη παρακολούθηση της εφαρμογής των μεταρρυθμίσεων σε όλα τα επίπεδα της εκπαίδευσης.

Επίσης, ζητήματα που σχετίζονται με το πεδίο εφαρμογής για τον εκσυγχρονισμό του εκπαιδευτικού συστήματος, μεταξύ άλλων, μέσω του εξορθολογισμού του, θα συζητηθούν ως αναπόσπαστο μέρος της ανάλυσης ορισμένων από τα παραπάνω σημεία (πηγή: esos.gr)».

Τα παραπάνω είναι σε απόλυτη ταύτιση με όσα προβλέπονται και στο τριετές σχέδιο του υπουργείου Παιδείας, που συμφωνήθηκε με τους «θεσμούς» (περισσότερα βλέπε Κόντρα, αρ. φύλ. 892).
Η αξιολόγηση προ των πυλών

Ενα από τα βασικά προτάγματα της «εκπαιδευτικής μεταρρύθμισης» είναι η επαναφορά της αξιολόγησης-αυτοαξιολόγησης.

Το εκπαιδευτικό κίνημα έδωσε επίμονο και επίπονο αγώνα ενάντια σε Λοβέρδο και Αρβανιτόπουλο (πρώην υπουργοί Παιδείας), που είχαν βαλθεί με τη φωτιά και το σίδερο να επαναφέρουν την αξιολόγηση-αυτοαξιολόγηση, επειδή νιώθει (η τραυματική εμπειρία του επιθεωρητισμού είναι βαθιά χαραγμένη στη μνήμη των εκπαιδευτικών) πως αυτή σημαίνει σε κάθε περίπτωση πειθάρχηση και υποταγή και οδηγεί αναπόφευκτα σε απολύσεις. Οι μάχες αυτές ανάγκασαν τους συριζαίους να διατυμπανίζουν ότι θα την καταργήσουν. Η συνέχεια είναι γνωστή.

Βρισκόμαστε για μια ακόμη φορά στο ίδιο έργο θεατές. Ο Γαβρόγλου έδωσε το εναρκτήριο λάκτισμα: «Ας μη φοβόμαστε να πούμε τη λέξη αξιολόγηση». Την προηγούμενη εβδομάδα μάθαμε ότι ξεκινάει και πάλι η αξιολόγηση των 20.000 «στελεχών της εκπαίδευσης», ώστε στη συνέχεια η διαδικασία να προχωρήσει και στους απλούς εκπαιδευτικούς. (Θυμίζουμε ότι η αξιολόγηση των «στελεχών της εκπαίδευσης», από τους περιφερειακούς διευθυντές έως τους διευθυντές σχολείων και τους προϊστάμενους νηπιαγωγείων ολοκληρώθηκε μέσα στο 2014).

Την απόφαση του υπουργείου Παιδείας επιβεβαιώνουν όλα τα επίσημα κιτάπια, που έχει υπογράψει η συγκυβέρνηση με τους ιμπεριαλιστές δανειστές:

♦ «Μεταξύ άλλων, η επανεξέταση θα αξιολογήσει… την αποδοτικότητα και αυτονομία των δημόσιων εκπαιδευτικών μονάδων και την αξιολόγηση και διαφάνεια σε όλα τα επίπεδα… Η αξιολόγηση των εκπαιδευτικών και των σχολικών μονάδων θα συνάδει με το γενικό σύστημα αξιολόγησης της δημόσιας διοίκησης». (Μνημόνιο 3).

♦ «Η επανεξέταση (σ.σ. από τον ΟΟΣΑ) πρέπει να καλύψει όλα τα επίπεδα εκπαίδευσης, μεταξύ άλλων…

• την αξιολόγηση των σχολείων και των εκπαιδευτικών, καθώς και τη διαφάνεια σε όλα τα επίπεδα». ( Εκθεση παρακολούθησης της εκπαίδευσης και της κατάρτισης στην Ελλάδα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για το 2016).

♦ «Οι βασικές προτεραιότητες πολιτικής για το 2016 και μετέπειτα εστιάζουν στην ανάγκη αντιμετώπισης της προβληματικής απόδοσης σε συγκεκριμένους εκπαιδευτικούς τομείς, στην πιο αποτελεσματική χρήση των περιορισμένων πόρων και στην εξερεύνηση της δυνατότητας αξιοποίησης των διεθνών βέλτιστων πρακτικών. Σε αυτό το πλαίσιο, ο υπό εξέλιξη Εθνικός Διάλογος για την Παιδεία αναμένεται να έχει σημαντική προστιθέμενη αξία. Οι τομείς στους οποίους αναμένεται να συμβάλλει περιλαμβάνουν, εκτός των άλλων… την αξιολόγηση του εκπαιδευτικού προσωπικού και την επαγγελματική εκπαίδευση και κατάρτιση… Η αναλυτική αξιολόγηση αναμένεται να καλύψει όλα τα επίπεδα της εκπαίδευσης». (Εθνικό Πρόγραμμα Μεταρρυθμίσεων 2016).

♦ «Είτε γίνεται αναφορά σε ιδιωτικά είτε σε δημόσια σχολεία, είτε στο τυπικό είτε στο μη τυπικό εκπαιδευτικό σύστημα, η αναγκαιότητα αξιολόγησης των εκπαιδευτικών ως προς την ικανότητά τους να εκτελούν τα εργασιακά καθήκοντά τους, είναι διαπιστωμένη στην Ελλάδα και καταβάλλεται μεγάλη προσπάθεια για να ολοκληρωθεί». (Εκθεση υπουργείου Παιδείας που θα συμπεριληφθεί στο Εθνικό Πλαίσιο Προσόντων, που αναμενόταν να ανακοινωθεί την περασμένη Τετάρτη από την Κομισιόν).
Αυτονομία σχολικής μονάδας

Η αυτονομία της σχολικής μονάδας (και περαιτέρω των πανεπιστημιακών ιδρυμάτων, κ.λπ) αποτελεί μια από τις 6 βασικές κατευθύνσεις που καλείται να υλοποιήσει το υπουργείο Παιδείας. Το πόρισμα της Επιτροπής Γαβρόγλου (που διαμορφώθηκε στο πλαίσιο του «εθνικού διαλόγου») δεν ασχολήθηκε τυχαία με αυτή την παράμετρο, όπως αποδεικνύεται τώρα.

Στην Κόντρα (αρ. φύλ. 869) γράφαμε σχετικά, όταν δόθηκε στη δημοσιότητα το πόρισμα της Επιτροπής Μορφωτικών Υποθέσεων της Βουλής, της οποίας πρόεδρος ήταν τότε ο νυν υπουργός Παιδείας:

Το Πόρισμα σημειώνει ότι «βασική αρχή» της μεταρρύθμισης και «κεντρική πολιτική επιλογή» είναι η «αυτονομία της σχολικής μονάδας», η οποία διακρίνεται σε παιδαγωγική, διοικητική και οικονομική. Η παιδαγωγική αυτονομία εντάσσεται στις βραχυπρόθεσμες προτεραιότητες, ενώ η διοικητική στις μακροπρόθεσμες. Για ευνόητους λόγους δεν αναφέρεται σε ποιο χρονοδιάγραμμα εντάσσεται η οικονομική αυτονομία, που είναι και η «ταμπακιέρα» της όλης υπόθεσης.

Σύμφωνα με την Εκθεση «η παιδαγωγική αυτονομία αφορά τη μεγαλύτερη συμμετοχή των εκπαιδευτικών στα προγράμματα σπουδών, στις διδακτικές μεθόδους, στην επιλογή του εκπαιδευτικού υλικού, την επιλογή του τρόπου αξιολόγησης των μαθητών, κ.λπ. Η διοικητική αυτονομία, σχετίζεται με την έννοια της αποκέντρωσης, όπου οι διαφορετικές εκπαιδευτικές περιφέρειες έχουν την υποχρέωση να προσαρμόσουν, σε μεγαλύτερο ή μικρότερο βαθμό ανάλογα με το επίπεδο αυτονομίας που τους προσφέρεται, τις βασικές εκπαιδευτικές πολιτικές οι οποίες εκπορεύονται από το Υπουργείο Παιδείας. Η οικονομική αυτονομία, αναφέρεται στη δυνατότητα που δίνεται στη σχολική μονάδα να διαχειριστεί τους πόρους της ή να αναζητήσει πρόσθετους».

Τα παραπάνω έχει διατυπώσει και ο Λιάκος της Επιτροπής Διαλόγου με άλλα λόγια. Αυτός μίλησε για την «ενηλικίωση του εκπαιδευτικού συστήματος», τον «απογαλακτισμό από το μεγάλο προστατευτικό και παρεμβατικό κράτος».

Τα παραπάνω, προείπαν οι πασόκοι από την εποχή που υπουργός Παιδείας ήταν ο Γιωργάκης Παπανδρέου (αυτός κατάφερε να ξεσηκώσει εναντίον του την εκπαιδευτική κοινότητα με την απόπειρα αποκέντρωσης), ενώ η Διαμαντοπούλου με το Νέο Σχολείο της αγοράς έδωσε μια θεωρητική νότα στο εν λόγω εγχείρημα (Πρόγραμμα σπουδών: «Ανοικτό και ευέλικτο ως προς τον εκπαιδευτικό ο οποίος θα έχει δυνατότητα παρέμβασης και αυτενέργειας στο περιεχόμενο και μέθοδο διδασκαλίας· ως προς τη διαδικασία σύνταξης όπου συμμετέχουν μάχιμοι εκπαιδευτικοί, εκπρόσωποι των επιστημονικών κλάδων και των ειδικών φορέων της πολιτείας· και επίσης ως προς τον μαθητή»).

Οι συριζαίοι είναι μανούλες στην παραπλάνηση, γι' αυτό και προσδίδουν στην «αυτονομία» δημοκρατικό και παιδαγωγικό άρωμα, που αντανακλά δήθεν την ενεργητική συμμετοχή των εκπαιδευτικών στην κατάρτιση των προγραμμάτων σπουδών και τη διοίκηση της σχολικής μονάδας. Ξέρουν, όμως, καλά πως η αστική τάξη, τα συμφέροντα της οποίας ανέλαβαν να υπηρετήσουν, ουδέποτε επέτρεψε παρεκκλίσεις από το ρόλο που έχει αναλάβει να παίξει το σχολείο στον καπιταλισμό, ενώ η παρέμβαση των εκπαιδευτικών επιτρέπεται να έχει πάντα περιορισμένο και διακοσμητικό ρόλο, που δεν αναιρεί το περιεχόμενο και τις κατευθύνσεις που ορίζονται άνωθεν σε κεντρικό επίπεδο.

Τα «διαφοροποιημένα» προγράμματα σπουδών, ακόμα κι αν δεν αναιρούν την ουσία, οδηγούν με μαθηματική ακρίβεια στην κατηγοριοποίηση των σχολείων ανάλογα με την κοινωνική προέλευση του μαθητικού πληθυσμού και την περιοχή στην οποία αυτά ανήκουν, στον διαχωρισμό τους σε «καλά» και «κακά», ανάλογα με τις επιδόσεις των μαθητών, που έχουν πάντα κοινωνικοοικονομικά αίτια, στην αναζήτηση πόρων από «τρίτους», γιατί μόνον έτσι μπορεί να βελτιώσει ένα σχολείο την υλικοτεχνική του υποδομή και τις δραστηριότητες τις οποίες αυτό αναλαμβάνει, αφού η δημόσια χρηματοδότηση είναι οικτρή, στην εισδοχή, τέλος, των επιχειρήσεων και των κάθε λογής «χορηγών», συμπεριλαμβανομένης και της «τσέπης των γονιών», μέσα στο δημόσιο σχολείο. Εξ ου και η «οικονομική αυτονομία», που γίνεται πλέον και επίσημα στόχος.

Η διοικητική αυτονομία που «σχετίζεται με την έννοια της αποκέντρωσης» οδηγεί όχι μόνο στην παρέμβαση των τοπικών παραγόντων και των επιχειρηματιών της κάθε περιοχής στο εκπαιδευτικό γίγνεσθαι. Αυτή θα είναι μόνο η αρχή. Η συνέχεια θα αφορά και την επιλογή και τους διορισμούς των εκπαιδευτικών, με συνέπεια τη δημιουργία εκπαιδευτικών πολλών ταχυτήτων και σε επίπεδο περιφέρειας και δήμων.

Φωτογραφία: Παντός καιρού και πάσης μνημονιακής κυβερνήσεως, ο γενικός γραμματέας του ΟΟΣΑ Ανχελ Γκουρία έρχεται αυτοπροσώπως για να παραδόσει τις εκθέσεις που «κατά παραγγελίαν» (και με το αζημίωτο) κατασκευάζουν οι υπηρεσίες του. Δε χρειάζεται, βέβαια, να θυμίσουμε τι έλεγαν οι συριζαίοι όταν ο Γκουρία ερχόταν για να παραδώσει εκθέσεις (τις περιβόητες «εργαλειοθήκες») στον Σαμαρά, τον Στουρνάρα, τον Χατζηδάκη, τον Βενιζέλο.
Πηγή