Τεταμένες οι σχέσεις Τουρκίας -ΗΠΑ

Όσο και αν οι αξιωματούχοι και από τις δύο πλευρές επιμένουν δημοσίως ότι υπάρχει αρμονία, οι διαφορές στην στρατηγική για την καταπολέμηση του Ισλαμικού Κράτους και την τύχη της πολιορκούμενης πόλης Κομπάνι έχουν εντείνει τις σχέσεις μεταξύ της Ουάσιγκτον και του βασικού συμμάχου της, αφήνοντας την Τουρκία όλο και πιο απομονωμένη. Το Σάββατο, ο Ερντογάν ενημέρωσε τους δημοσιογράφους από το πολυτελές νέο προεδρικό τζετ του, λέγοντας ότι δεν θα ήταν σωστό οι Ηνωμένες Πολιτείες να οπλίσουν το κουρδικό PYD που ελέγχει το Κομπάνι και που πολιορκήθηκε από το Ισλαμικό Κράτος για περισσότερο από ένα

μήνα. Σε λιγότερο από μία ώρα αφού το αεροπλάνο προσγειώθηκε στην Κωνσταντινούπολη, ο Πρόεδρος Μπαράκ Ομπάμα είχε τηλεφωνική επικοινωνία με τον Ερντογάν, ενημερώνοντας τον ότι η ρίψη όπλων θα προχωρήσει.

«Οι ενέργειες των ΗΠΑ σίγουρα ταπείνωσαν τον Ερντογάν. Η ιστορία της ρίψης όπλων είναι μια ιστορία τουρκικής ασχετοσύνης» δήλωσε ο Aaron Stein, αναπληρωτής ερευνητής στο Royal United Services Institute. Ένα άρθρο γνώμης από έναν σύμβουλο του Ερντογάν που δημοσιεύθηκε τη Δευτέρα, επανέλαβε την αντίθεση της Τουρκίας στη βοήθεια προς το PYD και τόνισε το προφανές χάσμα μεταξύ Άγκυρας και Ουάσινγκτον. Ώρες αργότερα, ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών Μεβλούτ Τσαβούσογλου δήλωσε ότι η Τουρκία θα συνεργαστεί με τις Ηνωμένες Πολιτείες και θα επιτρέψει σε μαχητές των Κούρδων στο Ιράκ «πεσμεργκά» να πάνε και να υπερασπιστούν το Κομπάνι. Ανώτεροι Τούρκοι είδαν την αλλαγή της στάσης σαν ένα θετικό φως.

Όμως, ο Ερντογάν συνέχισε τις επιθέσεις του στην τακτική των ΗΠΑ και την επικέντρωση στο Κομπάνι. «Τώρα, υπάρχει αυτή η κατάσταση στο Κομπάνι. Ποιο είναι το νόημα; Περίπου 200.000 άνθρωποι ήρθαν στη χώρα μου και δεν έχουν μείνει άμαχοι μέσα, εκτός από 2.000 μαχητές του PYD», είπε την Πέμπτη, χαρακτηρίζοντας το PYD τρομοκράτες. Αλλά η στάση της Τουρκίας έχει μικρή σχέση με την κατεύθυνση του συνασπισμού και με τις δράσεις της Ουάσιγκτον, πιστεύει ο Stein. «Δεν νομίζω ότι η Τουρκία θα λυγίσει υπό την πίεση (για να κάνει περισσότερα)».

Οι δύο χώρες εξακολουθούν να διαφωνούν, ωστόσο, σχετικά με το αίτημα της Ουάσινγκτον να χρησιμοποιήσει την αεροπορική βάση του Ιντσιρλίκ για να υποστηρίξει τις στρατιωτικές επιχειρήσεις στη Συρία, με τον Ερντογάν να απαιτεί η συμμαχία κατά του Ισλαμικού Κράτους να δημιουργήσει μια ζώνη απαγόρευσης πτήσεων πάνω από τη Συρία. Και οι υποψίες των ΗΠΑ παραμένουν για την συμπάθεια της Τουρκίας στη Συρία και αλλού στον αραβικό κόσμο. Ένας αξιωματούχος της κυβέρνησης των ΗΠΑ, μιλώντας ανώνυμα, είπε ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες πιστεύουν ότι η Τουρκία παίζει ένα διπλό παιχνίδι στη Συρία, δίνοντας τουλάχιστον συγκαλυμμένη ηθική υποστήριξη στο Ισλαμικό Κράτος και αποφεύγοντας να το κάνει δημόσια. Ο ίδιος δήλωσε ότι δεν γνωρίζει αν η Τουρκία παρέχει οικονομική ή στρατιωτική στήριξη στο Ισλαμικό Κράτος, αλλά όπως είπε, η Ουάσινγκτον πιστεύει ότι η Τουρκία συνεργάζεται με το Κατάρ για την παροχή υποστήριξης σε ισλαμικές ομάδες και πολιτοφυλακές στη Λιβύη.

Πρόβλημα αντίληψης

Η Τουρκία ήταν μέχρι στιγμής ένα απρόθυμο μέλος της υπό αμερικανικής ηγεσίας συμμαχίας για την αντιμετώπιση του Ισλαμικού Κράτους. Η Άγκυρα τονίζει τις ανθρωπιστικές της προσπάθειες, καθώς έχει δώσει καταφύγιο σε σχεδόν 2 εκατομμύρια Σύριους από την αρχή του πολέμου το 2011, ως απόδειξη της δέσμευσής της στην περιοχή. Αλλά η Τουρκία έχει επίσης καταστήσει σαφές ότι θεωρεί τον πρόεδρο της Συρίας Μπασάρ αλ-Άσαντ ως μεγαλύτερη απειλή από το Ισλαμικό Κράτος και απαίτησε τη δημιουργία ασφαλών περιοχών στο βόρειο τμήμα της Συρίας και μιας ζώνης απαγόρευσης πτήσεων, προτού αναλάβει έναν πιο ενεργό στρατιωτικό ρόλο.

Παρά τους επαίνους για την προστασία των προσφύγων, η αποτυχία της Τουρκίας να ενταχθεί στην εκστρατεία βομβαρδισμού εναντίον του Ισλαμικού Κράτους προκάλεσε επικρίσεις από τα δυτικά μέσα ενημέρωσης. Οι επανειλημμένες αρνήσεις των Τούρκων αξιωματούχων έχουν αποτύχει να καταστείλουν τις φήμες ότι η Άγκυρα επέτρεψε σε όπλα και μαχητές να εισρεύσουν προς τις ριζοσπαστικές ομάδες στη Συρία, ως μέρος μιας στρατηγικής για την ανατροπή του Άσαντ.

Στις αρχές του μήνα, σε ένα ακόμα δύσκολο επεισόδιο, ο Ερντογάν ζήτησε και έλαβε μια συγγνώμη από τον Αντιπρόεδρο των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν, ο οποίος είπε ότι η Τουρκία και άλλες χώρες είχαν υποστηρίξει τους εξτρεμιστές και συνέβαλαν στις θρησκευτικές συγκρούσεις. «Η Τουρκία έχει ένα πρόβλημα αντίληψης ... και οι αντιλήψεις μπορεί να είναι πιο σημαντικές από την αλήθεια», δήλωσε ο Οσμάν Μπαχαντίρ Ντινσέρ, του think-tank USAK.

Στο εσωτερικό, η στάση της τουρκικής κυβέρνησης γενικά είναι αποδεκτή, με το λαό να μην έχει όρεξη για περιπέτειες στην εξωτερική πολιτική εν μέσω οικονομικής ύφεσης και υπό την πίεση της φιλοξενίας των μισών Σύριων προσφύγων. Αλλά οι διαμαρτυρίες των έξαλλων Κούρδων με την αποτυχία της Άγκυρας να βοηθήσει τους συγγενείς τους στο Κομπάνι υπαινίσσονται τους εγχώριους κινδύνους της περιφερειακής εξάπλωσης της κρίσης. Μπορούν επίσης να εκτροχιάσουν την εύθραυστη ειρηνευτική διαδικασία με το εκτός νόμου Κουρδικό Εργατικό Κόμμα (PKK), με στόχο τον τερματισμό της 30ετούς εξέγερσης.

Στις εξωτερικές σχέσεις, η εικόνα είναι διαφορετική. Ιδιαιτέρως, διπλωμάτες από φιλικές χώρες εκφράζουν την απογοήτευσή τους, γνωρίζοντας ότι η γεωγραφική θέση της Τουρκίας και η στρατιωτική ισχύς της είναι ζωτικής σημασίας. «Για να είμαι ειλικρινής, οι Τούρκοι πολιτικοί μπορεί να είναι εξαιρετικοί στην εγχώρια πολιτειακή οργάνωση, αλλά είναι κατώτεροι όταν πρόκειται για την εξωτερική πολιτική, σε μια εποχή που το ISIS απειλεί να αποσταθεροποιήσει την περιοχή» δήλωσε ο Ατίλα Γεσιλάντα, οικονομολόγος της Global Source Partners στη Νέα Υόρκη.

Έλλειψη εμπιστοσύνης

Η απόφαση να επιτραπεί σε Ιρακινούς Κούρδους μαχητές πεσμεργκά να περάσουν στην Συρία χαιρετίστηκε από αξιωματούχους στην Ουάσιγκτον και μπορεί να είναι το πρώτο σημάδι μαλθακότητας της Τουρκίας στην αντίθεσή της στην στρατηγική της Αμερικής στο Ισλαμικό Κράτος. Αλλά η καθυστέρηση ενός μήνα πριν από τη δράση της έχει πλήξει την Τουρκία διεθνώς και εμβάθυνε την αίσθηση ότι η επιθυμία της να είναι ένας σημαντικός περιφερειακός παίκτης δεν υποστηρίζεται και από τις ικανότητές της, σύμφωνα με έναν ευρωπαίο διπλωμάτη που βασίζεται στην Άγκυρα. Η άρνηση της Τουρκίας να υποχωρήσει στις απαιτήσεις της για την απομάκρυνση του Άσαντ και τη δημιουργία ασφαλών ζωνών έχει προκαλέσει αμηχανία και εξόργισε τους εταίρους της, οι οποίοι συμφωνούν με τις ιδέες, κατ 'αρχήν, αλλά δεν τις θεωρούν προτεραιότητες.

Οι ηγέτες της Τουρκίας δεν φοβήθηκαν ποτέ το να εμμένουν στις απόψεις τους μπροστά στη διεθνή κοινή γνώμη. Τόσο ο Ερντογάν όσο και ο πρωθυπουργός Αχμέτ Νταβούτογλου καθοδηγούνται από ένα όραμα για μια ενωμένη Μέση Ανατολή, υπό την τουρκική ερμηνεία του Ισλάμ. Και οι δύο πιστεύουν ότι η εξωτερική τους πολιτική υποστηρίζεται από ηθικές επιταγές και ότι είναι στη σωστή πλευρά της ιστορίας. Αλλά αν η Άγκυρα δεν ευθυγραμμιστεί περισσότερο με τη διεθνή κοινή γνώμη, θα απομονωθεί ακόμα περισσότερο και οι στόχοι της θα παραμείνουν άπιαστοι, όπως επισημαίνουν πολλοί αναλυτές.

www.reuters.com

Διαβάστε περισσότερα