Πώς ο Ερντογάν ελπίζει να διαγράψει την Τουρκία του Ατατούρκ

Ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν είναι ένας άνθρωπος με το όραμα ενός κράτους που έχει τη θρησκεία στο επίκεντρο του, σχολιάζει η Rose Asani.

"Μια μέρα, το θνητό σώμα μου θα γίνει σκόνη, αλλά η Τουρκική Δημοκρατία θα υπάρχει για πάντα" είπε κάποτε ο Μουσταφά Κεμάλ Ατατούρκ, ο ιδρυτής του σύγχρονου τουρκικού έθνους. Έτσι, απέκτησε μια ξεχωριστή θέση στην ιστορία της Τουρκίας ως ο "πατέρας των Τούρκων". Πράγματι, αυτός ο χαρακτηρισμός που δόθηκε στον Ατατούρκ από τον λαό είναι αυτό που λέει. Και

είναι αδύνατο να βρεθείς στην Τουρκία, χωρίς να βλέπεις παντού την εικόνα του. Το πρόσωπό του κοσμεί τα νομίσματα, είναι χαραγμένο σε πλάκες, τυπωμένο σε σημαίες, υπάρχουν αναρίθμητα αγάλματα, υπάρχει ακόμα και ένα κατάστημα στην Κωνσταντινούπολη που έχει χρυσές μάσκες Ατατούρκ. Είναι ένα σύμβολο για τους Τούρκους. Αυτός είναι η Τουρκία και η Τουρκία είναι αυτός. Αλλά για πόσο καιρό;

Το όραμα του Ατατούρκ ήταν να μεταρρυθμίσει τα ερείπια της πρώην Οθωμανικής Αυτοκρατορίας σε ένα δυτικά-προσανατολισμένο, κοσμικό κράτος-έθνος που θα αγκάλιαζε τη δημοκρατία και την επιστήμη, έναντι της "δεισιδαιμονίας". Μεγάλο μέρος του οράματός του έγινε πραγματικότητα. Η Τουρκία έχει γίνει ένας ισχυρός παίκτης στην παγκόσμια σκηνή, που είχε ελεύθερες και δίκαιες εκλογές, και είναι μια χώρα καινοτομίας. Αλλά είναι επίσης μια χώρα που φαίνεται να εκτρέπεται προς μια νέα πορεία. Μια χώρα πολύ πιο κοντά στην Οθωμανική Αυτοκρατορία, που ο Ατατούρκ τόσο περιφρονούσε.

Ο νέος αυτοχαρακτηριζόμενος πατέρας του έθνους είναι αυτός που σφυρηλατεί τον νέο δρόμο και φυσικά και δεν θα μπορούσε να είναι περισσότερο αντίθετος με τον Ατατούρκ, ακόμα κι αν προσπαθούσε. Επειδή ο πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν είναι ένας άνθρωπος με το όραμα ενός κράτους που έχει τη θρησκεία στο επίκεντρο του, ενώ η δημοκρατία έχει ξεφτίσει και φαίνεται πως κανείς δεν μπορεί να τον σταματήσει. Μετά το κακότεχνο πραξικόπημα της 15ης Ιουλίου και ο ίδιος φαίνεται να έχει την υποστήριξη ενός ευρέος φάσματος πολιτικής και δημόσιας βούλησης για να κάνει ό,τι επιθυμεί. Η κατάσταση έκτακτης ανάγκης που κήρυξε στον απόηχο του πραξικοπήματος κατοχυρώνει αυτό το δίκαιο. Η ισορροπία δυνάμεων γέρνει σταθερά προς την κατεύθυνση του, κάτι που ο Ερντογάν επιθυμούσε εδώ και πολλά χρόνια.

Το κόμμα του, το κυβερνών ΑΚΡ, βρίσκεται στην εξουσία από το 2002. Όταν πρωτοσχηματίστηκε παρουσιάζονταν ως φιλο-δυτικό. Υιοθέτησε την φιλελεύθερη οικονομία της αγοράς και υπαινίχθηκε σθεναρά στην Ευρωπαϊκή Ένωση ότι θέλει την ένταξη της Τουρκίας. Υπό την ηγεμονία του, η χώρα γνώρισε μια μεγάλη οικονομική ανάπτυξη και έχει εξαπλώσει τα οικονομικά πλοκάμια της σε όλο τον κόσμο. Μπροστά σε αυτά, το ΑΚΡ ήταν καλό - αν όχι και σπουδαίο- για την τουρκική οικονομία. Δυστυχώς, αυτό μπορεί να είναι το μόνο θετικό.

Οι οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων έχουν επανειλημμένα επικρίνει την Τουρκία. Μετά το αποτυχημένο πραξικόπημα υπάρχει ακόμα μεγαλύτερη ανησυχία. Δεκάδες χιλιάδες άνθρωποι έχουν διωχθεί ή απολυθεί από τις δουλειές τους, κρατούνται, συνελήφθησαν και τα διαβατήριά τους ακυρώθηκαν. Οι ύποπτοι μπορούν πλέον να κρατούνται έως και 30 ημέρες χωρίς κατηγορίες, και πολλοί αναγκάστηκαν να ομολογήσουν επειδή τους χτύπησαν. Εν τω μεταξύ, ο Πρόεδρος κάνει δεξιώσεις με ποτά (μη αλκοολούχα φυσικά) για τους ηγέτες των δύο κομμάτων της αντιπολίτευσης, όπου όλοι υποκύπτουν στις ιδιοτροπίες του. Με εξαίρεση το Λαϊκό Δημοκρατικό Κόμμα (HDP), δεν υπάρχει φωνή της αντιπολίτευσης. Και αυτοί μπορεί σύντομα να μείνουν άφωνοι.

Ο Ερντογάν θέλει η Προεδρία να έχει εκτελεστικές εξουσίες, όπως στις ΗΠΑ, αλλά για να το κάνει αυτό απαιτείται πλειοψηφία δύο τρίτων στο Κοινοβούλιο. Είχε ελπίσει ότι μετά τις εκλογές του Ιουνίου του 2015 αυτό θα ήταν εφικτό, αλλά το HDP του χάλασε τα σχέδια κερδίζοντας έδρες για πρώτη φορά. Ξαφνικά το όνειρό του φαινόταν σαν να γλιστρούσε μέσα από τα χέρια του και πήραμε μια πρώτη γεύση του αδίστακτου Ερντογάν. Οι στρατιωτικές επιχειρήσεις εναντίον του Κουρδικού Εργατικού Κόμματος, του PKK, το οποίο η κυβέρνηση κατηγορεί ότι είναι άμεσα συνδεδεμένο με το HDP, έγιναν πιο έντονες και η κατάπαυση του πυρός που ίσχυε από το 2013, κατέρρευσε. Κάποιες επιθέσεις, για τις οποίες η κυβέρνηση κατηγορεί το ΡΚΚ, αύξησαν το αίτημα για νέες, πιο πειστικές εκλογές. Αυτή τη φορά το AKP κατάφερε να αγγίξει την πλειοψηφία. Ακόμα όμως δεν είναι αρκετή για εκείνες τις εκτελεστικές εξουσίες που πρέπει να περάσει χωρίς στήριξη, η οποία απλά δεν υπήρχε.

Μετά, επαναπροσδιορίστηκε ο ορισμός της τρομοκρατίας. Οι δημοσιογράφοι ξαφνικά βρέθηκαν να αναρωτιούνται τι σημαίνει αυτό. Θα μπορούσαν να κατηγορηθούν απλά επειδή αμφισβητούν την κυβερνητική πολιτική; Ναι, όπως αποδείχθηκε. Εφημερίδες που είχαν επικρίνει τον Ερντογάν έκλεισαν, ακαδημαϊκοί συνελήφθησαν και, τέλος, η νομοθεσία που έδινε στους βουλευτές νομική ασυλία αφαιρέθηκε. Οι φιλοκούρδοι βουλευτές (του HDP) θα μπορούσαν πλέον να προσαχθούν σε δίκη -ένας εύκολος τρόπος για την απομάκρυνση τους και την αντικατάστασή τους με πιο φιλικά στην κυβέρνηση πρόσωπα. Στη συνέχεια, όλα τα σχέδια του Ερντογάν μπήκαν σε τάξη, το βράδυ της 15ης Ιουλίου.

Μια απόπειρα πραξικοπήματος "ματαιώθηκε από τον λαό". Ο άνθρωπος που τους ζητούσε να βγουν στους δρόμους ήταν ο Ερντογάν - μέσω FaceTime. Πόσο μοντέρνο... "Βγείτε στους δρόμους κάθε βράδυ", απαίτησε από αυτούς. Το έκαναν και η δύναμη του λαού "εξαφάνισε” το πραξικόπημα. Οι διαδηλώσεις μετατράπηκαν σε πάρτι, οι κόκκινες σημαίες "έπνιξαν" τις πόλεις και η χώρα απέπνεε το πνεύμα της Καλλίπολης το 1915. Εκείνη τη χρονιά, ένας στρατιώτης με το όνομα Μουσταφά Κεμάλ, άρχισε να βγαίνει στο προσκήνιο.

Η εκστρατεία της Καλλίπολης είναι γνωστή στη Δύση ως η καταστροφή του Ουίνστον Τσώρτσιλ στον Παγκόσμιο Πόλεμο, αλλά και για τον όγκο των θυμάτων. Για την Τουρκία, είναι η μάχη που κέρδισε υπό την ηγεσία του Μουσταφά Κεμάλ και έριξε τους σπόρους για ένα νέο κεφάλαιο στην ιστορία της Τουρκίας. Το συναίσθημα είναι μια πανίσχυρη δύναμη. Ο Ερντογάν το γνωρίζει. Η ιδέα του Ατατούρκ, όπως έγινε αργότερα, αναστατώνει την ψυχή κάθε Τούρκου.

Σε διαδηλώσεις ανά την χώρα, εικόνες αυτής της νίκης έχουν παιχτεί σε γιγαντοοθόνες. Ο Ερντογάν έχει διανθίσει τις ομιλίες του με αναφορές στον Ατατούρκ. Έκανε την απίστευτη δήλωση, ότι η νίκη έναντι στο πραξικόπημα είναι σαν "η δική τους Καλλίπολη", πυροδοτώντας μια φρενίτιδα αφοσίωσης προς τον Πρόεδρο, την οποία είχε συναντήσει μόνο μέσα από τις τάξεις του.

Αυτό που είναι ακόμη πιο αισθητό, είναι πως παράλληλα με τις φωτογραφίες του Ατατούρκ, υπάρχουν τώρα και αυτές του Ερντογάν. Το πραξικόπημα του επέτρεψε να κάνει το μεγαλύτερο παιχνίδι του, αφαιρώντας την ιδέα του Ατατούρκ ως μοναδικού πατέρα του έθνους. Με τον τρόπο αυτό, μπορεί να αξιοποιήσει αυτό το συναίσθημα και να υποστηρίξει πως ό,τι κάνει το κάνει για το τουρκικό έθνος, για τα παιδιά του. Μπορεί να εξαλείψει το δυτικά προσανατολισμένο όραμα της Τουρκίας, τρέφοντας το βλέμμα προς την Ανατολή, προς μια Ισλαμική Δημοκρατία, κάτι στο οποίο πραγματικά πιστεύει. Ο Ατατούρκ είχε δίκιο για ένα πράγμα: το σώμα του έχει μετατραπεί σε σκόνη, αλλά το ίδιο και τα θεμέλια της Δημοκρατίας του.

spectator.co.uk

Διαβάστε περισσότερα