Έρευνα: Η κλιματική αλλαγή ευθύνεται για τη μετανάστευση των Γερμανών στην Αμερική τον 19ο αιώνα

Πέντε εκατομμύρια Γερμανών μετανάστευσαν τον 19ο αιώνα στην Αμερική εξαιτίας μεταβολών του κλίματος. Ανάμεσα τους και διάσημες αμερικανικές οικογένειες, αλλά και φημισμένα brands της Αμερικής, όπως της γνωστής φαρμακοβιομηχανίας Pfizer ή της διάσημης εμπορικής αλυσίδας στο χώρο των τροφίμων Heinz.

Σε αυτό καταλήγουν ερευνητές από το Πανεπιστήμιο του Freiburg μέσα από μελέτη τους που διαπιστώνει ότι η κλιματική αλλαγή αποτέλεσε έναν σημαντικό παράγοντα της μεταναστευτικής έκρηξης

από τη Νοτιοδυτική Γερμανία προς τη Βόρεια Αμερική κατά τη διάρκεια του 19ου αιώνα. Τα αποτελέσματα της σχετικής έρευνας δημοσιεύονται σήμερα στο “Climate of the Past”, που αποτελεί ένα έγκυρο επιστημονικό περιοδικό της European Geosciences Union (Ευρωπαϊκής Ένωσης Γεωεπιστημών).

Στη συγκεκριμένη μελέτη, ο 19ος αιώνας δεν περιγράφεται μόνο ως μια περίοδος φτώχειας, πολέμων και επαναστάσεων στην περιοχή της σημερινής Γερμανίας, αλλά και έντονης μεταβλητότητας του κλίματος. Μέσα στον αιώνα οι άνθρωποι, ξεκινώντας από το τέλος της κρύας περιόδου που είναι γνωστή ως η Μικρή Εποχή των Παγετώνων (Little Ice Age), βίωσαν την ενίσχυση των παγετώνων στις Άλπεις, μια σειρά από ψυχρούς χειμώνες και δροσερά καλοκαίρια, καθώς και άλλα ακραία καιρικά φαινόμενα όπως η ξηρασία και οι πλημμύρες.

«Συνολικά, διαπιστώσαμε ότι η μεταβλητότητα του κλίματος δικαιολογεί έμμεσα ένα ποσοστό 20-30% της μετανάστευσης από τη Νοτιοδυτική Γερμανία προς τη Βόρεια Αμερική τον 19ο αιώνα», εξηγεί ο καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Freiburg της Γερμανίας και επικεφαλής της συγκεκριμένης μελέτης Rüdiger Glaser, ο οποίος συμπληρώνει πως οι ερευνητές μπόρεσαν να ιχνηλατήσουν επίσης, την επίδραση της κλιματικής αλλαγής κατά τη διάρκεια των περισσότερων μεταναστευτικών κυμάτων από τη Νοτιοδυτική Γερμανία προς την Αμερική κατά τη διάρκεια του 19ου αιώνα. «Η αλυσίδα των επιπτώσεων του κλίματος είναι σαφώς ορατή. Οι κακές κλιματικές συνθήκες οδήγησαν σε χαμηλές αποδόσεις των καλλιεργειών, σε αυξανόμενες τιμές των σιτηρών, σε αδυναμία βιοπορισμού και τελικά στη μετανάστευση», προσθέτει ο Glaser συνεχίζοντας: «αλλά αυτό είναι μόνο ένα κομμάτι του πάζλ».

Ένας ακόμη από τους ερευνητές του πανεπιστημίου του Freiburg που συμμετείχαν στη μελέτη, ο Iso Himmelsbach ισχυρίζεται πως τα αποτελέσματά της έρευνας φανερώνουν πως η επίδραση του κλίματος είχε διαφορετικά χαρακτηριστικά ανάλογα με τα μεταναστευτικά κύματα. Ο ίδιος εξηγεί πως η ομάδα ανέτρεξε σε επίσημα στατιστικά στοιχεία για τη μετανάστευση και τον πληθυσμό από τον 19ο αιώνα, καθώς και σε δεδομένα για τις καιρικές συνθήκες, σε στοιχεία για τις συγκομιδές και σε αρχεία τιμών των σιτηρών. Οι ερευνητές επικεντρώθηκαν στην περιοχή όπου βρίσκεται το κρατίδιο της Βάδης-Βυρτεμβέργης, από όπου προέρχονται πολλοί από τους μετανάστες και ξεκίνησαν με τον εντοπισμό των κύριων μεταναστευτικών κυμάτων. Κατόπιν διερεύνησαν το βαθμό επιρροής του κλίματος στη μετανάστευση των ανθρώπων από τη Γερμανία στη Βόρεια Αμερική ανά κύμα.

Σύμφωνα με το Naftemporiki.gr, οι ερευνητές κατέληξαν στο ότι το πρώτο μεταναστευτικό κύμα ακολούθησε την έκρηξη του ηφαιστείου Tambora στην Ινδονησία το 1815. Η ηφαιστειακή τέφρα και τα αέρια που εξαπλώθηκαν στην ατμόσφαιρα προκάλεσαν πτώση της θερμοκρασίας για αρκετά χρόνια μετά την έκρηξη σε όλο τον κόσμο. Το 1816 που ονομάστηκε «έτος χωρίς καλοκαίρι» ήταν υγρό και κρύο και χαρακτηρίστηκε από εκτεταμένες αποτυχίες στις καλλιέργειες, από πείνα και κατά συνέπεια από μεγάλη τάση για μετανάστευση. «Ένα άλλο έτος με υψηλό βαθμό μετανάστευσης, υπήρξε το 1846, όπου ένα εξαιρετικά ζεστό και ξηρό καλοκαίρι οδήγησε σε κακές συγκομιδές και σε υψηλές τιμές τροφίμων», προσθέτει η ερευνήτρια στο Πανεπιστήμιο του Freiburg, Annette Bösmeier, που συμμετείχε επίσης στη μελέτη. «Αυτά τα δύο χρόνια υψηλών ρυθμών μετανάστευσης φαίνεται να επηρεάζονται έντονα από τις κλιματικές αλλαγές. Την ίδια ώρα, για άλλα μεταναστευτικά κύματα ενοχοποιούνται άλλοι παράγοντες».

Από την έρευνα φαίνεται πως το κλίμα λειτούργησε επέδρασε λιγότερο σημαντικά στη μετανάστευση στο χρονικό διάστημα από το 1850 έως το 1855, παρότι οι δυσμενείς καιρικές συνθήκες επηρέασαν αρνητικά τις καλλιέργειες επιφέροντας χαμηλή συγκομιδή κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου. Σε αυτό το διάστημα υπήρξαν άλλα καταλυτικά φαινόμενα, όπως για παράδειγμα, η απαγόρευση των εξαγωγών τροφίμων από τη Γαλλία που άσκησε πίεση στις γερμανικές αγορές σιτηρών κατά τη διάρκεια του πολέμου της Κριμαίας (1853-1856). Την ίδια εποχή οι Αρχές της Βάδης πρόσφεραν επίσης αρκετά χρήματα στους φτωχότερους ανθρώπους ως κίνητρο για να εγκαταλείψουν τη χώρα σε μια προσπάθεια να αποτρέψουν τις εξεγέρσεις και να διασφαλίσουν την ευημερία. Αυτό εξηγεί σημαντικά την αύξηση της μετανάστευσης. «Η μετανάστευση τον 19ο αιώνα ήταν μια σύνθετη διαδικασία που επηρεάστηκε από πολλαπλούς παράγοντες. Η έλλειψη οικονομικών προοπτικών, η κοινωνική πίεση, η πληθυσμιακή ανάπτυξη, οι θρησκευτικές και πολιτικές διαμάχες, ο πόλεμος και η πίεση για μετανάστευση από διαφορετικές πλευρές επηρέασαν την απόφαση των ανθρώπων να εγκαταλείψουν τη χώρα καταγωγής τους», καταλήγει ο Glaser και συνεχίζει: «Παρ 'όλα αυτά, διακρίνεται καθαρά ότι το κλίμα λειτούργησε καθοριστικά».

Είναι γεγονός πως τα τελευταία χρόνια, η κλιματική αλλαγή έχει ως ζήτημα ανέβει ψηλά στην ατζέντα των διεθνών συζητήσεων για τη διαμόρφωση της μεταναστευτικής πολιτικής. Η μελλοντική αλλαγή του κλίματος αναμένεται να επιφέρει μοιραία μαζικές μεταναστευτικές ροές, αφού αυξάνονται τα επίπεδα της θάλασσας, αλλά και τα ακραία καιρικά φαινόμενα, όπως πλημμύρες, ξηρασίες και τυφώνες. Η ερευνητική ομάδα από το πανεπιστήμιο του Freiburg ελπίζει ότι η συγκεκριμένη μελέτη μπορεί να αναδείξει τους παράγοντες που επηρεάζουν τη μετανάστευση και να αξιολογήσει σημαντικά την επίδραση του κλίματος στην ενεργοποίηση μαζικών μετακινήσεων των ανθρώπων.

Σημείωση:

Η μελέτη εντάσσεται στο έργο “Climates of Migration”, το οποίο χρηματοδοτήθηκε από το Γερμανικό Ομοσπονδιακό Υπουργείο Παιδείας και Έρευνας (12 / 2010-06 / 2014), το οποίο αποτέλεσε κοινό σχέδιο του The Rachel Carson Center for Environment and Society του Μονάχου και του Institute for Advanced Study in the Humanities, του Έσσεν. Πηγή: Glaser, R., Himmelsbach, I., and Bösmeier, A.: Climate of migration? How climate triggered migration from southwest Germany to North America during the 19th century, Clim. Past, 13, 1573–1592, https://doi.org/10.5194/cp-13-1573-2017, 2017