Η εμπορική ιστορία της Θεσσαλονίκης

Μικροί αμμουδεροί όρμοι, όπως εκείνοι της Χαλκιδικής, στόλιζαν την ακτή της Θεσσαλονίκης στη θέση του σημερινού λιμανιού, προτού κατεδαφιστεί το παραλιακό τείχος της πόλης, το 1870 και μπαζωθεί η παραλία. Από εκεί, ανεβαίνοντας κανείς προς τα Λαδάδικα,

(που δεν έφεραν τότε τη σημερινή ονομασία τους, αφού δεν είχαν καν αρχίσει να συγκεντρώνονται οι χονδρέμποροι του λαδιού), συναντούσε την οδό Ολυμπίου Διαμαντή. Το όνομά της μπορεί να μη θυμίζει τίποτα στους περισσότερους Θεσσαλονικείς,

ωστόσο η θέση της και οι εμπορικές δραστηριότητες που φιλοξένησε κατά καιρούς είναι ο λόγος που η ίδια βρέθηκε στο επίκεντρο της έρευνας για την παραγωγική ιστορία του παλαιού εμπορικού κέντρου της πόλης κατά την περίοδο 1870-1980.

Πρόκειται για έναν δρόμο ανάμεσα στις οδούς Τσιμισκή και Φράγκων, παράλληλο σε αυτές. Στο τέλος της Ολυμπίου Διαμαντή, πηγαίνοντας προς το κάστρο του Βαρδάρη και πριν από αυτό, βρίσκονταν μέχρι τα τέλη του 19ου αιώνα τα βυρσοδεψεία. Στον διπλανό δρόμο γινόταν και το εμπόριο των δερμάτων. Μετά το 1870, οπότε η θάλασσα μπαζώθηκε, και με την κατεδάφιση των τειχών, η ακτή ευθυγραμμίστηκε, άλλαξαν οι συνθήκες ελλιμενισμού, επηρεάζοντας και το σημείο όπου άραζαν τα πλοία. Οι δερματέμποροι αναγκάστηκαν να μετακινηθούν πιο δυτικά και στο ίδιο σημείο φιλοξενήθηκε η εμπορική δραστηριότητα των εμπόρων λαδιού, αφήνοντας το στίγμα της στη σημερινή ονομασία της περιοχής. Αρκετά χρόνια αργότερα, ακόμη και οι χονδρέμποροι του λαδιού άρχισαν να εκλείπουν, αφού δέχτηκαν σοβαρό χτύπημα λόγω της ανάπτυξης των σούπερ μάρκετ που εμπορεύονταν το ίδιο προϊόν.

Με αυτά τα λόγια, ο συγγραφέας Ευάγγελος Χεκίμογλου περιγράφει στο Αθηναϊκό-Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων την εναλλαγή των εμπορικών δραστηριοτήτων που φιλοξενούσαν συγκεκριμένοι δρόμοι της Θεσσαλονίκης και πώς αποτυπώνονται οι εποχές στα επαγγέλματα και ο τρόπος που αναπτύσσεται η πόλη στους διαφορετικούς κλάδους αυτών. «Η οδός Ολυμπίου Διαμαντή με μάγεψε, καθώς συνιστά χαρακτηριστικό δείγμα της αλλαγής τού χαρακτήρα των εμπορικών χρήσεων ανάλογα με την εποχή» αναφέρει. Τονίζει, ακόμη, με νόημα ότι η σχετική έρευνα που διενήργησε, αποκάλυψε ιδιαίτερα εμπορικά χαρακτηριστικά σε κάθε δρόμο, παραδοσιακά επαγγέλματα που σήμερα έχουν εξαφανιστεί, αλλά και τυχαία γεγονότα που προσδιόρισαν τις δραστηριότητες που αναπτύχθηκαν σε συγκεκριμένα σημεία της Θεσσαλονίκης.

«Μέσω της έρευνας, που διενεργήθηκε στο πλαίσιο ερευνητικού προγράμματος του Πολιτιστικού Ιδρύματος Ομίλου Πειραιώς, δημιουργήθηκε ένας πίνακας επαγγελματιών, εμπόρων και βιοτεχνών της Θεσσαλονίκης, με την πολύτιμη βοήθεια των αντίστοιχων επιμελητηρίων. Ο πίνακας περιέχει 8.000 φίρμες από το 1910 μέχρι το 1980. Από αυτές, οι 1.500 αφορούσαν το εμπόριο τροφίμων» σημειώνει ο κ. Χεκίμογλου.

Μάλιστα, επισημαίνει ότι το εμπορικό κέντρο της Θεσσαλονίκης ήταν ένα άθροισμα ετερογενών πραγμάτων. Για παράδειγμα, στην οδό Αγίου Μηνά βρίσκονταν πάρα πολλοί ράφτες, ωστόσο κανένας δεν υπήρχε στην οδό Εδέσσης, που είναι η συνέχεια της οδού Αγίου Μηνά. Στην οδό Φράγκων υπήρχαν εμπορικά κτίρια από τον 18ο αιώνα και εκεί φιλοξενείτο προπολεμικά το χονδρικό εμπόριο δερμάτων. Έτσι, στην οδό Βασιλέως Γεωργίου αναπτύχθηκαν καταστήματα υποδημάτων και δερμάτινων ειδών. Επίσης, στη Φράγκων υπήρχαν γραφεία δικηγόρων, σε μία εποχή που τα δικαστήρια βρίσκονταν στην οδό Εθνικής Αμύνης.

ΑΠΕ