Γιατί ο Τσίπρας μοιράζει μποναμάδες

Ξαφνικά, μετά την τεχνική συμφωνία για την τρίτη αξιολόγηση, ο Δεκέμβριος άρχισε να βρέχει παροχές, επιδόματα, κοινωνικό μέρισμα σε περισσότερες κατηγορίες πολιτών, οικονομικές διευκολύνσεις, διαγραφές προστίμων και προσαυξήσεων, προσλήψεις εκτάκτου προσωπικού. Θαρρείς και το αφεντικό τρελάθηκε και μοιράζει αφειδώς μποναμάδες. Πολιτικοί και δημοσιολογούντες άρχισαν, και δικαιολογημένα, να αναρωτιούνται μήπως ο πρωθυπουργός ετοιμάζεται να στήσει κάλπες πριν τη λήξη του Προγράμματος Διάσωσης τον Αύγουστο και όχι

μετά όπως πιθανολογούν οι περισσότεροι. Η απάντηση που μας δίνει σημαντικός υπουργός, ο οποίος και εκ της θέσεως του εμπλέκεται στην εκλογική διαδικασία είναι αφοπλιστική: «Κανείς δεν μπορεί να το αποκλείσει, ούτε και ‘γω. Ο Αλέξης θέλει να έχει ανοιχτά όλα τα ενδεχόμενα και γι’ αυτό προετοιμάζεται. Πάντως στην πιθανότητα να γίνουν εκλογές πριν τον Αύγουστο δεν δίνω ποσοστό μεγαλύτερο του 10%».

Κάποιος άλλος συνάδελφός του, βουλευτής και πρώην υπουργός αυτός, δίνει μεγαλύτερη ποσοστό πρόωρης προσφυγής στις κάλπες επειδή θεωρεί πως οι δεσμεύσεις και τα μέτρα που θα απαιτήσουν οι δανειστές στην τέταρτη αξιολόγηση και προκειμένου να δώσουν τη συγκατάθεσή τους στη λήξη της ασφυκτικής μνημονιακής επιτροπείας, θα είναι ιδιαίτερα επώδυνα, ενώ δεν αποκλείει το ΔΝΤ τον Μάϊο να ζητήσει να εφαρμοστεί νωρίτερα και η μείωση του αφορολογήτου -αντί για το 2020 να εφαρμοστεί από το 2019 μαζί με το άλλο επώδυνο και πολιτικά δυσβάστακτο μέτρο, την περικοπή των συντάξεων. Επιπροσθέτως, ανησυχεί μήπως με τους πλειστηριασμούς και ειδικά μετά την απόφαση για συλλήψεις και δίκη όσων αντιδρούν στη διενέργεια τους, υπάρξει κάποιο ατυχές και δυσάρεστο περιστατικό που μπορεί να οδηγήσει σε δυσάρεστες ακόμη και ανεξέλεγκτες καταστάσεις. Σε συνηγορία της γνώμης του πρώην υπουργού έρχεται διακεκριμένο μέλος του οικονομικού επιτελείου της κυβερνήσεως, επειδή, όπως μάς λέει, ο προϋπολογισμός του 2019 ουσιαστικά θα έχει ολοκληρωθεί και θα «κλειδώσει» πριν τον Αύγουστο, πιθανότατα τον Μάϊο-Ιούνιο και όχι, όπως γίνεται, τον Νοέμβριο-ΔεκέμβριοΜόνον έτσι η τρόϊκα θα δεχθεί, λέει και έχει δίκαιο, να μην υπογραφεί και τέταρτο μνημόνιο.

Και οι τρεις συνομιλητές μας εμφανίζονται μάλιστα πεπεισμένοι πως «καθαρή έξοδος» τον Αύγουστο από τα μνημόνια δεν θα υπάρξει, αντίθετα θα συμφωνηθεί η διασύνδεση της διευθέτησης του χρέους με τη συνέχιση των μεταρρυθμίσεων, το «υβριδικό σενάριο» δηλαδή, στο οποίο είχε αναφερθεί προ εβδομάδων, σε εμπιστευτική ενημέρωση, στέλεχος της Κομισιόν. Η συζήτηση γι’ αυτό θα γίνει πακέτο με την τέταρτη αξιολόγηση και μεταξύ των άλλων -από τη στιγμή που για δύο συνεχή χρόνια (2016, 2017) πετύχαμε να έχουμε τα προβλεπόμενα πλεονάσματα- θα συμπεριλαμβάνει και την ενεργοποίηση της ρήτρας αναδιάρθρωσης του χρέους που είχε τεθεί ήδη από τον Νοέμβριο του 2012 και η οποία ανανεώθηκε την 15η Ιουνίου 2016 με το κλείσιμο της δεύτερης αξιολόγησης.

Πάντως, και σε αντίθεση με όσα πιστεύουν οι συνομιλητές μας τα σχέδια του ίδιου του Αλέξη Τσίπρα είναι περισσότερον μακρόπνοα και το κυριότερο δεν στηρίζονται σε λογικές εκλογικής διάσωσης του κόμματός του. «Δεν είναι επιλογή του πρωθυπουργού», μας λέει στενός του συνεργάτης, «να κάνει εκλογές για να τις χάσει και απλώς να συγκρατήσει ο ΣΥΡΙΖΑ ένα σημαντικό ποσοστό. Αυτά τα λένε όσοι έχουν σίγουρη την επανεκλογή τους και προτιμούν να είμαστε ένα υπολογίσιμο κόμμα της αντιπολίτευσης παρά να ασκούμε κυβερνητικά καθήκοντα που εκ των πραγμάτων θέτουν σε αμφισβήτηση την αριστερή διαδρομή και ρητορική δεκαετιών». Και συμπληρώνει: «ο Τσίπρας θέλει οι εκλογές να γίνουν στο τέλος της τετραετίας και θα τις προκηρύξει εκλογές όταν νοιώσει ότι μπορεί αν όχι να τις κερδίσει τουλάχιστον να μην γίνει πρωθυπουργός ο Μητσοτάκης». Κι αυτή η ώρα σίγουρα δεν είναι τους επόμενους μήνες, όπως παραδέχονται όλοι όσοι ασχολούνται με τα δημοσκοπικά και εκλογικά δεδομένα. Και πάντως, θα προσθέταμε εμείς, απώτερος στόχος άμα και ευσεβής πόθος του Μαξίμου είναι το πολιτικό παιχνίδι, μετά τις εκλογές, να οδηγηθεί είτε στην παράταση ενός μεγάλου συνασπισμού, μέχρι την προεδρική εκλογή στις αρχές του 2020, είτε στα πέναλτι της απλής αναλογικής.

Και ο λόγος είναι απλός. Σε περίπτωση που δεν υπάρξει αυτοδυναμία, η Βουλή είναι πεντακομματική (ΝΔ, ΣΥΡΙΖΑ, ΚΙΝ.ΑΛ, ΧΑ, ΚΚΕ) και το Κίνημα Αλλαγής αρνηθεί να συμμετάσχει σε κυβέρνηση του Κυρ. Μητσοτάκη τότε μπορεί να σχηματισθεί μια τρικομματική κυβέρνηση, χωρίς τον Μητσοτάκη πρωθυπουργό, αλλά με ένα πρόσωπο, προερχόμενο μεν από τη συντηρητική παράταξη κοινής όμως αποδοχής. Η στόχευση είναι προφανής: αφενός η διατήρηση των ερεισμάτων του ΣΥΡΙΖΑ στο κράτος, αλλά και η αποφυγή πιθανών διώξεων κατά στελεχών του και αφετέρου η μεταφορά του προβλήματος, που μπορεί να πλήξει ακόμη και την συνοχή τους, στους αντιπάλους του. Εδώ να σημειώσουμε πως συνομιλητές του πρωθυπουργού υποστηρίζουν πως η γνώμη του είναι ότι η ενότητα της ΝΔ θα δοκιμαστεί όχι μόνον στην περίπτωση που ο Μητσοτάκης δεν επιτύχει αυτοδυναμία, αλλά και εφόσον εξευρεθεί λύση στο θέμα των Σκοπίων με σύνθετη όμως ονομασία.

Η κυβέρνηση, αλλά και η φιλελεύθερη πτέρυγα της ΝΔ δεν θα ήταν αντίθετες σε μια λύση παρόμοια με αυτή που είχε επεξεργασθεί ο Κώστας Μητσοτάκης το 1993. Το ερώτημα είναι πως θα αντιδράσουν ο Μακεδόνας Κώστας Καραμανλής που το 2007 είχε βάλει βέτο στο Βουκουρέστι, ο Αντώνης Σαμαράς που το 1993 παραιτήθηκε από υπουργός Εξωτερικών της κυβέρνησης Μητσοτάκη και αποχώρησε από τη ΝΔ με αποτέλεσμα να οδηγηθούμε σε εκλογές τις οποίες κέρδισε ο Ανδρέας Παπανδρέου, αλλά και πολλοί βουλευτές και στελέχη της ΝΔ που χαρακτηρίζονται ως «υπερπατριώτες». Θα συμφωνήσουν στον συμβιβασμό; Θα δώσουν σανίδα σωτηρίας στην κυβέρνηση αφού ο Καμμένος διακηρύσσει, και μάλιστα σε υψηλούς τόνους, ότι δεν πρόκειται να αποδεχθεί συμφωνία στην οποίαν θα υπάρχει η λέξη Μακεδονία ή παράγωγό της; Θα αντέξει ο Κυριάκος Μητσοτάκης τις πιέσεις των ξένων και ιδιαίτερα του ΝΑΤΟ και των Αμερικανών για να κλείσει η εκκρεμότητα με τη γείτονα χώρα; Θα επιχειρήσει να δώσει την καυτή πατάτα στο Κίνημα της Αλλαγής, το οποίο όμως δύσκολα θα συναινέσει εφόσον δεν συμφωνήσει και η ΝΔ. Εκτός κι αν όλους τους σώσει το ΚΚΕ, το οποίο, θυμίζουμε, δεν είχε συμφωνήσει και το 1993 με την απόφαση των πολιτικών αρχηγών υπό τον αείμνηστο Πρόεδρο της Δημοκρατίας Κωνσταντίνο Καραμανλή. Είναι ένα τεστ για όλα τα πολιτικά κόμματα, τα αποτελέσματα του οποίου θα τα μάθουμε την Άνοιξη.

Σύμφωνα με τις πληροφορίες στόχος του Τσίπρα και των επιτελών του για το επόμενο διάστημα, μέχρι το καλοκαίρι, είναι να πέσει η διαφορά του ΣΥΡΙΖΑ από τη ΝΔ στις πέντε μονάδες. Αν, λένε, το καταφέρουν τότε ο χρόνος και οι εξελίξεις θα είναι περισσότερον ευνοϊκά μεγέθη για την κυβέρνηση παρά για την αξιωματική αντιπολίτευση. Η ψυχολογία των οπαδών του ΣΥΡΙΖΑ θα είναι καλύτερη από αυτή των νεοδημοκρατών με επιπτώσεις στις συσπειρώσεις των κομμάτων και τη μεταξύ τους δημοσκοπική διαφορά. Εξάλλου, όπως λένε οι του Μαξίμου μετά την οριστική συμφωνία με το Ελληνικό, η μόνη εκκρεμότητα στον τομέα των επενδύσεων θα είναι τα μεταλεία χρυσού στη Χαλκιδική. «Όταν λύσει, και μάλλον σύντομα, ο Σταθάκης το πρόβλημα, το μόνο που θα απομένει στην αντιπολίτευση για να κατηγορεί την κυβέρνηση θα είναι η υπερφορολόγηση. Όλα τα άλλα αγκάθια, αφού κλείσει και η τρίτη αξιολόγηση, θα έχουν φύγει από το τραπέζι», μας λέει κυβερνητικός παράγοντας που κατέχει σημαντική θέση στον οικονομικό τομέα και διακρίνεται για τον ρεαλισμό του.

Στο θέμα της υπερφορολόγησης ο Πρωθυπουργός και το οικονομικό επιτελείο στο παρασκήνιο προσπαθούν να πείσουν τους δανειστές η περικοπή των συντάξεων να μετατεθεί για το 2020 ώστε το βαρύ πολιτικό κόστος (το 2020 είναι και η μείωση του αφορολόγητου) να το εισπράξει η επόμενη κυβέρνηση. Εάν το καταφέρει εξυπακούεται πως πολιτικά είναι μεγάλη επιτυχία και το βασικότερο τον βοηθάει να έχει «καθαρό» το 2019 -από σκληρές αποφάσεις που θα έχουν καθοριστική επίπτωση στο εκλογικό αποτέλεσμα- ώστε να κάνει «δίδυμες» εκλογές (μαζί δηλαδή με τις ευρωεκλογές) τον Μάϊο, εφόσον βεβαίως στο μεταξύ υπάρχουν θετικές εξελίξεις στα θέματα της ανάπτυξης, των επενδύσεων και της απασχόλησης. Κάποιοι συνεργάτες του πρωθυπουργού που χαρακτηριστικό τους είναι η αισιοδοξία υποστηρίζουν πως οι δανειστές μπορούν να κάνουν αυτή την παραχώρηση αφού η κυβέρνηση έχει κάνει ό,τι της έχει ζητηθεί και έχει επιτύχει τους στόχους που έχουν συμφωνηθεί. Μάλιστα θεωρούν πως ενδεχομένως θα μπορούσαν να μην θέσουν εμπόδια («επειδή κι αυτοί πολιτικοί είναι και καταλαβαίνουν το εκλογικό παιχνίδι» λένε) και σε προσλήψεις ή μονιμοποιήσεις που δεν εκτροχιάζουν τις συμφωνίες είναι όμως απαραίτητες για να πέσει η ανεργία, αλλά και να βελτιωθεί η εικόνα της κυβερνήσεως στους πολίτες, κάτι που, όπως λένε, συμφέρει και τους Ευρωπαίους εταίρους-δανειστές αφού έτσι μπορούν να πουν και στους δικούς τους λαούς ότι το Πρόγραμμα Διάσωσης της Ελλάδας πέτυχε και δεν υπήρχε διάθεση τιμωρίας ενός ιστορικού έθνους, όπως κατηγορείται το διευθυντήριο των Βρυξελών από την Ευρωπαϊκή Αριστερά από αντισυστημικές δυνάμεις και πλήθος διανοουμένων.

Εδώ να σημειώσουμε πως το σχέδιο του πρωθυπουργού για «καθαρή έξοδο», όπως παραδέχονται και πολιτικοί του αντίπαλοι που στο παρελθόν έχουν διαχειριστεί τις οικονομικές υποθέσεις του κράτους, είναι τεχνικά εφικτό. Η χώρα θα χρειαστεί τουλάχιστον 20 δις ως «μαξιλάρι» σε περίπτωση που υπάρξουν προβλήματα κατά την έξοδο για δανεισμό από τις αγορές. Αυτή τη στιγμή στην Τράπεζα της Ελλάδος υπάρχουν προς τούτο 8-9 δις. Μέχρι το καλοκαίρι υπολογίζεται πως θα «αποθηκευτούν» άλλα περίπου 10 δις, ενώ υπάρχουν πάντα τα 10 δις που δεν έχουν χρησιμοποιηθεί στην ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών συν περίπου 7 δις από τα κέρδη των ομολόγων των άλλων κεντρικών τραπεζών τα οποία θα χρησιμοποιηθούν για να σβήνονται αντίστοιχα δάνεια με τις χώρες στις οποίες ανήκουν. Με απλά λόγια η πιστοληπτική γραμμή για την οποίαν γίνεται τόσο λόγος θα υπάρξει, αλλά δεν θα είναι από δάνειο των ξένων, αλλά από ίδιους, τους προαναφερόμενους πόρους. Αν μάλιστα συμφωνηθεί, στο πλαίσιο διευθέτησης του χρέους, να υπάρξει μείωση των επιτοκίων και παράταση στην αποπληρωμή των δανείων τότε και υπό την προϋπόθεση ότι επιτυγχάνονται τα πλεονάσματα που έχουν συμφωνηθεί το κράτος δεν θα αντιμετωπίσει ιδιαίτερα προβλήματα στη διαχείριση των οικονομικών του και ιδιαίτερα στην αποπληρωμή των δανείων. Αρκεί να σκεφτούμε πως από τα 86 δις του δανείου του τρίτου μνημονίου μόνο τα 40 έχουν εκταμιευθεί για αποπληρωμή δόσεων. Άλλα 18 θα δοθούν μέχρι τον Αύγουστο και θα απομένουν άλλα 28 περίπου για τις μελλοντικές εξοφλήσεις.

Το πλέον εντυπωσιακό όμως που θα μπορούσε να κάνει η κυβέρνηση είναι, σύμφωνα με κάποιες πληροφορίες το κοινωνικό μέρισμα του χρόνου να μην διατεθεί, όπως φέτος, στους οικονομικά ασθενείς ή όπως πέρσι στους συνταξιούχους, αλλά σε όλα τα νοικοκυριά με το χάρισμα (διαγραφή) της μιας ή των δύο τελευταίων δόσεων του ΕΝΦΙΑ. Φυσικά, για να συμβεί αυτό θα πρέπει η κυβέρνηση το 2018 να επιτύχει πλεόνασμα μεγαλύτερο από 3,8% ή να έχει υπεραπόδοση 7,5 δις ευρώ, κάτι που μάλλον μοιάζει απίθανο αφού θα πρέπει να περικοπεί κι άλλο το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων και να περικοπούν επιπλέον κοινωνικές δαπάνες εκατοντάδων εκατομμυρίων. Και τούτο επειδή το φετεινό πλεόνασμα δεν επετεύχθη, όπως λαθεμένα λέγεται από την υπερφορολόγηση, αλλά από την περικοπή κοινωνικών δαπανών καθώς τα έσοδα από την φορολογία, προφανώς λόγω φοροδιαφυγής και μειωμένης φοροδοτικής ικανότητας, ήταν μειωμένα.

Σε κάθε περίπτωση ο Τσίπρας, παρά τα πόσα λέγονται, έχει ακόμη χαρτιά να παίξει. Οι ξένοι, όπως έχει αποδειχθεί αλλά και όπως δηλώνεται από τα χείλη αξιωματούχων, βρίσκονται στο πλευρό του, η χώρα αρχίζει και εμφανίζει εικόνα κανονικότητας κάτι που αποδεικνύεται όχι μόνον από τις θετικές εκθέσεις διεθνών οίκων και τα δημοσιεύματα του διεθνούς τύπου, αλλά και από την αποκλιμάκωση των σπρέντς στα ομόλογα. Το ερώτημα είναι αν -και κυρίως πότε- θα μπορέσει να περάσει το γενικά θετικό κλίμα που δημιουργείται στην πραγματική οικονομία και κυρίως στα νοικοκυριά και τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις που κυριολεκτικά έχουν γονατίσει;

Ο πρωθυπουργός θεωρεί πως το 2019 θα αρχίσει να δρέπει τους καρπούς των σκληρών και αντιδημοφιλών πολιτικών που έχει ασκήσει. Οι περισσότεροι όμως στην κυβέρνησή του θεωρούν πως η δυναμική που θα εμφανιστεί τον Αύγουστο με την έξοδο από την ασφυκτική μνημονιακή επιτροπεία δεν μπορεί να διαρκέσει μέχρι τον Μάϊο του 2019. Γι’ αυτό και η εισήγηση των περισσότερων είναι οι εκλογές να γίνουν το Φθινόπωρο του 2018 προκειμένου να καρπωθεί, πολιτικά και εκλογικά, ο ΣΥΡΙΖΑ τα ωφέλη που θα υπάρξουν από την πανηγυρική ατμόσφαιρα εκείνων των ημερών, εφόσον βεβαίως είναι λαμπερά όπως τα περιγράφουν οι της κυβερνήσεως και όχι γκρίζα, όπως τα προβλέπουν οι της αντιπολιτεύσεως.

Γράφει ο Νίκος Φελέκης