Οι φωνές της Ελλάδας: Τόλης Βοσκόπουλος (εικόνες – video)

Οι φωνές της Ελλάδας σε μια Ελλάδα χωρίς φωνήΤο altsantiri.gr συνεχίζει το μεγάλο αφιέρωμα στις διαχρονικές φωνές της ΕλλάδαςΗ ζωή και η καριέρα του σπουδαίου Τόλη Βοσκόπουλου

Επιμέλεια: Βάσω Λιόκαυτου

Σε μια φτωχογειτονιά του Πειραιά έμελλε να γεννηθεί ο πρίγκιπας του ελληνικού πενταγράμμου. Το 25ο παιδί μιας πολύτεκνης οικογένειας και το μοναδικό αγόρι προοριζόταν

να αναλάβει την οικογενειακή επιχείρηση και να γίνει μανάβης αλλά εκείνος είχε άλλα σχέδια. Κάπως έτσι ξεκίνησε η πορεία της ζωής και της καριέρας του Τόλη Βοσκόπουλου.

Τα παιδικά χρόνια σε μια πολύτεκνη οικογένεια του Πειραιά

Ο Απόστολος Βοσκόπουλος γεννήθηκε στις 26 Ιουλίου του 1940 στην Κοκκινιά του Πειραιά. Ήταν το 25 παιδί της οικογένειας και το μοναδικό αγόρι.

Ο πατέρας του ήταν μανάβης και έκανε πολλά παιδιά στην προσπάθειά του να αποκτήσει γιο ώστε να τον διαδεχτεί στην επιχείρηση. Μπορεί τελικά μετά από πολλά κορίτσια να έκανε τον γιο ωστόσο, ο μικρός Τόλης δεν είχε αυτά τα όνειρα για το μέλλον του. Από μικρός προσπαθούσε να παίξει κιθάρα και στα 15 του γράφεται Εθνικό Ωδείο στο Παράρτημα Δραματικής Τέχνης απ’ όπου και αποφοίτησε το 1958 ενώ ταυτόχρονα συμμετείχε στο μουσικό θέατρο που εκείνη την εποχή «ανθούσε».

Το θέατρο και ο κινηματογράφος

Πρωτοεμφανίστηκε στο θέατρο σε ηλικία 18 ετών σε σκηνοθεσία Θάνου Τράγκα, και πέντε χρόνια αργότερα, το 1963, έκανε το ντεμπούτο του στον κινηματογράφο.

Αποφασίζει να μάθει μπουζούκι μόνος του και φεύγει για περιοδεία στην Αμερική με τις αδελφές Στρατηγού και Πέτρο Γιαννακό. Η περιοδεία διακόπτεται καθώς αρρωσταίνει στη Νέα Υόρκη και αναγκάζεται να γυρίσει Ελλάδα. Εκείνη την περίοδο συνθέτει και τα πρώτα του τραγούδια ενώ παίζει σε μικρούς ρόλους στον κινηματογράφο.

Το ξεκίνημά γίνεται το 1960 στην ταινία «Τρεις Κούκλες κι Εγώ» σε σκηνοθεσία του Νίκου Τσιφόρου στο πλευρό των Ντίνου Ηλιόπουλου, Μάρως Κοντού, Μάρθας Καραγιάννη και Νίκου Ρίζου. Την μουσική της ταινίας υπογράφει ο Μίμης Πλέσσας με τον οποίο στα κατοπινά χρόνια θα έχει στενή και αποδοτική συνεργασία. Ακολουθεί το πέρασμά του από το επιτυχημένο μιούζικαλ της Φίνος Φιλμ, «Κάτι Να Καίει» (1963) σε σενάριο και σκηνοθεσία Γιάννη Δαλιανίδη και μουσική Πλέσσα. Στην συνέχεια παίρνει μέρος στις ταινίες «Μεσάνυχτα στη Βίλλα Νέλλη» (1963) σε σκηνοθεσία Τάκη Εμμανουήλ και «Ο Αριστείδης και Τα Κορίτσια Του» (1964) σε σκηνοθεσία Στέλιου Ζωγραφάκη και μουσική Γιώργου Κατσαρού, με τραγούδια του οποίου αργότερα θα κάνει μεγάλα σουξέ. Σε μουσική Κατσαρού είναι και η τελευταία συμμετοχή για το 1964 με το φιλμ «Ήταν Όλοι τους Κορόιδα» σε σενάριο και σκηνοθεσία Χρήστου Αποστόλου, δίπλα σε μεγαθήρια όπως οι Γεωργία Βασιλειάδου και Βασίλης Αυλωνίτης.

Η καριέρα στο τραγούδι

Το τραγούδι όμως ήταν στο αίμα του και είχε δηλώσει κάποτε στη Σεμίνα Διγενή. «Ξεκινώντας το τραγούδι, πήρα μαζί μου και τον ηθοποιό Βοσκόπουλο».

Όταν πρωτοξεκίνησε στο τραγούδι λόγω του στυλ, του στησίματος του στο πάλκο, και του τρόπου ερμηνείας και ντυσίματος, οι φανατικοί θαυμαστές του τον αποκαλούσαν Πρίγκιπα. Ένας καλλιτέχνης που έχει φανατικούς θαυμαστές, και όπως λένε χαρακτηριστικά «τον Βοσκόπουλο ή θα τον λατρεύεις ή δεν θα τον ακούς καθόλου».Στη δισκογραφία μπήκε με το τραγούδι Βήμα-βήμα του αξέχαστου μουσικοσυνθέτη Λυκούργου Μαρκέα. Κάποια τραγούδια που ηχογραφεί στη συνέχεια με το Θάνο Σοφό περνούν απαρατήρητα. Από την άλλη πλευρά όπως τονίζει και ο Γιώργος Ζαμπέτας στην αυτοβιογραφία του, οι υπεύθυνοι της Κολούμπια, δεν είχαν αντιληφθεί το ερμηνευτικό του στίγμα, με αποτέλεσμα να μην υποστηρίζουν επικοινωνιακά τις κυκλοφορίες του.

Η καθιέρωσή του σε αυτό ήρθε με την Αγωνία τη σημαδιακή χρονιά του 1968 (σύνθεση Γιώργου Ζαμπέτα) που μέσα σε πολύ λίγο χρονικό διάστημα ξεπέρασε τις 300.000 πωλήσεις, ένα άπιαστο νούμερο για εκείνη την εποχή.

Οι συνεργασίες του πολλές και σημαντικές. Έχει ερμηνεύσει κομμάτια των: Μίμη Πλέσσα, Άκη Πάνου, Γιώργου Ζαμπέτα, Μάριου Τόκα, Γιώργου Κατσαρού, Θανάση Πολυκανδριώτη και πολλών άλλων ακόμη.

Σημαντική στιγμή της καριέρας του ήταν η συνεργασία του με τον Στράτο Διονυσίου.

Ενώ βρισκόντουσαν για εμφανίσεις στη Θεσσαλονίκη πήγαν ένα απόγευμα να παίξουν μπιλιάρδο και ο κόσμος σχημάτισε ουρές έξω από το μαγαζί. Μάλιστα χρειάστηκε η συνδρομή της αστυνομίας προκειμένου να μπορέσουν να βγουν από το μαγαζί.

Η ανοδική τροχιά του Βοσκόπουλου επιβεβαιώνεται κι απ’ την απήχηση που θα έχει το 1968 η ταινία «Μείνε Κοντά Μου Αγαπημένη» σε σκηνοθεσία και παραγωγή του Νίκου Αβραμέα όπου συμπρωταγωνιστεί με την Άννα Ιασωνίδου. Το μεγάλο μπαμ έρχεται με την μεταφορά της Αγωνίας στη μεγάλη οθόνη σε σκηνοθεσία Οδυσσέα Κωστελέτου και παραγωγή Νίκου Παπαδόπουλου -που για χρόνια θα αποτελέσουν τον σκληρό πυρήνα των συνεργατών του στο σινεμά- που θα κόψει στην πρώτη προβολή 133.903 εισιτήρια. Δυο ακόμη φιλμ (Αναστενάζουν Οι Πενιές, Το Όνειρο Της Κυριακής) στα οποία θα πρωταγωνιστήσει το 1970, θα έχουν ακόμη μεγαλύτερη ανταπόκριση από μέρους του κοινού.

Αλλάζει εταιρία πηγαίνοντας στη Μίνως που αρχίζει να κερδίζει την πρωτοκαθεδρία στην δισκογραφία και σαρώνει κυριολεκτικά στο πέρασμά του: Ψύλλοι στ’ αυτιά, Σε ικετεύω, Εκείνη, Λυπάμαι, Συγχωρήστε το απόψε το παιδί, Δίχως καληνύχτα, Μ’ ανάστησες καρδιά μου, Και ‘συ θα φύγεις (Ένα ρολόι σταματημένο), Το φεγγάρι πανωθέ μου, Αποκλείεται, Μ’ εκδικήθηκε, Δεν με νοιάζει, Επιτέλους, Είμαι το περπωμένο σου, Άγνωστη αγαπημένη, Η μάνα σου δεν μ’ αγαπάει, Η νύχτα και άλλα πολλά, ένα κι ένα, μεγάλων δημιουργών μέσα σε μια διετία. Ο ρυθμός των επιτυχιών είναι ασταμάτητος.

Τον Νοέμβριο του 1978,ανεβαίνει για μια ακόμη φορά στο σανίδι, στο θέατρο Βέμπο, για την μουσικοχορευτική παράσταση «Τραγούδα Θεατρίνε» σε μουσική Γιώργου Θεοδοσιάδη και στίχους Ηλία Λυμπερόπουλου.

Τη δεκαετία του 1980 ο Τόλης Βοσκόπουλος θα καθιερωθεί ως Πρίγκιπας του ελληνικού τραγουδιού με φανατικούς θαυμαστές που κάνουν κάθε δίσκο του χρυσό και πλατινένιο ενώ παράλληλα κάνουν κράτηση στα κέντρα που εμφανίζεται με το μήνα προκειμένου να εξασφαλίσουν προνομιακή θέση, κοντά στο είδωλο τους.

«Ο Τόλης είναι γεννημένος θεατρίνος. Ανεβαίνει στην πίστα και την καταπίνει όλη. Γιατί η πίστα όταν ανεβαίνεις σου λέει: φάε με για θα σε φάω. Να ξηγιόμαστε. Μεγάλος εργάτης ο Βοσκόπουλος, ο μεγαλύτερος», είχε αναφέρει στη βιογραφία του ο Γιώργος Ζαμπέτας.

Το 1985 επιστρέφει στη Philips και ο δίσκος με τίτλο «Τώρα» αμέσως γίνεται χρυσός καθώς περιλαμβάνει δυνατά σουξέ σαν τα: Μη ζητάς ψυχή δεν έχω και Μου λες των Αλέκου Χρυσοβέργη και Σπύρου Γιατρά, Οι άντρες δεν μιλούν πολύ των Θανάση Πολυκανδριώτη και Γιώργου Γιαννόπουλου κ.ά. Στο ίδιο μήκος κύματος θα κυμανθεί και η επόμενη κυκλοφορία του «Αμέτρητα Γιατί» (1986) όπου εκτός από το κλασικό Ανεπανάληπτος των Κώστα Καραλή και Γιώργου Σκούρτη συναντάμε και το Θα ήθελα να μ’ αγαπάς των Αντώνη Στεφανίδη και Ελένης Ταμπακοπούλου.

Το 1987 είναι η χρονιά του άλμπουμ «Ατέλειωτο Ερωτικό Ταξίδι» σε μουσική Θανάση Πολυκανδριώτη και στίχους Λευτέρη Παπαδόπουλου με το ομώνυμο και το «Το ξέρω πως δεν θα γυρίσεις» να ταξιδεύουν το άλμπουμ σε χρυσές πωλήσεις. Ο Παπαδόπουλος είναι ο στιχουργός που του έχει χαρίσει πάμπολλες διαχρονικές στιγμές.

Και η δεκαετία του ’90 είναι σημαντική για εκείνον καθώς συνεχίζει να κάνει μεγάλες επιτυχίες και να «σαρώνει» στις αθηναϊκές πίστες.

«Δεν έχω την απαίτηση να με αγαπούν..ούτε από τη γυναίκα μου. Θέλω να με υπολογίζουν», είχε πει σε συνέντευξή του.

Το 1996 βγάζει το «Γαλανομάτα μάγισσα» αφιερωμένο στη σύζυγό του, Άντζελα Γκερέκου και έναν χρόνο μετά ανεβαίνουν οι δυο τους στη σκηνή του Ακροπόλ με τη μουσική παράσταση «Ήρθες Σαν Όνειρο».

Ο συνθέτης Τόλης Βοσκόπουλος

Πλούσιο είναι και το έργο του ως συνθέτης. Μερικοί καλλιτέχνες που ΄χουν ερμηνεύσει τραγούδια του είναι: Δούκισσα, Μαρινέλλα, Στράτος Διονυσίου, Αντώνης Ρέμος, Νότης Σφακιανάκης.

Το 1971 έγραψε τη σύνθεση του τραγουδιού Αδέλφια μου αλήτες πουλιά το οποίο ερμήνευσε ο Γιάννης Βογιατζής και κέρδισε το πρώτο βραβείο στο Φεστιβάλ Τραγουδιού Θεσσαλονίκης, ενώ μετείχε στο ίδιο φεστιβάλ την επόμενη χρονιά ο ίδιος, τραγουδώντας το Ξανθή αγαπημένη Παναγιά, τραγούδι που όπως είχε ειπωθεί τότε το έγραψε για τη Ζωή Λάσκαρη, η οποία ήταν παρούσα στο ακροατήριο της εκδήλωσης. Το 1976 όταν ο Στράτος Διονυσίου κρίθηκε αθώος από τις δικαστικές αρχές του έγραψε το πολύ γνωστό τραγούδι με τίτλο Αποκοιμήθηκα το οποίο έγινε μεγάλη επιτυχία κι το τραγούδησε κι ο ίδιος ο Βοσκόπουλος σε δίσκο του το 1985.

Τα τελευταία χρόνια επιλέγει να εμφανίζεται σε πιο μικρές πίστες με πρόγραμμα που θυμίζουν παλιές καλές εποχές της νυχτερινής διασκέδασης ενώ ένα πρόβλημα υγείας που πέρασε τον κράτησε για λίγο καιρό μακριά από το τραγούδι.

Τον περασμένο Ιούλιο έδωσε συναυλία στο Κατράκειο με τον Μίμη Πλέσσα και αποθεώθηκε από τον κόσμο.

Προσωπική ζωή

Ο Τόλης Βοσκόπουλος είχε μεγάλη λατρεία στο γυναικείο φύλο και έκανε τέσσερις γάμους. Μόλις στα 20 του χρόνια το 1960 παντρεύεται την αδελφή της ηθοποιού Αλέκας Στρατηγού, Στέλλα. Μεγάλος έρωτας ήταν κι αυτός με τη Δούκισσα που υπήρξε το άλλο του μισό και στον κινηματογράφο αλλά και στο πάλκο τη Δούκισσα.

To 1972 ζει έναν μεγάλο έρωτα με τη Ζωή Λάσκαρη και γράφει για εκείνη το κομμάτι «Ξανθιά αγαπημένη Παναγιά» ενώ θα παίξουν μαζί στην παράσταση «Εραστές του ονείρου».

Όταν χωρίζει με την ηθοποιό ξεκινάει να κάνει συντροφιά με τη Μαρινέλλα και γεννιέται κάτι δυνατό ανάμεσά τους. Παντρεύονται το 1973 και χωρίζουν το 1981. Μάλιστα η κόρη της τραγουδίστριας μεγάλωσε μαζί του όσο καιρό η μητέρα της ήταν παντρεμένη με τον Τόλη.

Το 1990 παντρεύεται τη Τζούλια Παπαδημητρίου και αποκτούν μια κόρη τη Χαρά και χωρίζουν μετά από ένα πολύκροτο διαζύγιο.

Μετά τον χωρισμό τους η οικογένεια της Τζούλιας Παπαδημητρίου όπως και εκείνη δεν του επιτρέπουν να δει τη μικρή με εκείνον να καταρρέει και να βγαίνει στα κανάλια να ζητάει δημόσια να δει το παιδί του.

Το 1996 παντρεύεται στην Κέρκυρα την Άντζελα Γκερέκου με κουμπάρο τον Τέρενς Κουίκ και έχουν αποκτήσει μια κόρη τη Μαρία.

Από το 2007 ο τραγουδιστής για κάποιους δικούς του λόγους ζητάει να γίνει τεστ πατρότητας για να σιγουρευτεί αν η έφηβη πια Χαρά είναι η βιολογική του κόρη. Ξεσπάει μια δικαστική διαμάχη που κρατάει μέχρι και σήμερα.

Τότε το Πρωτοδικείο Αθηνών έκανε δεκτή την αίτηση του Τόλη Βοσκόπουλου για διεξαγωγή τεστ DNA , αφού ο ίδιος αμφισβητούσε την πατρότητα της Χαράς. Ωστόσο, εκείνη δεν εμφανίστηκε στο ραντεβού για αιμοληψία με αποτέλεσμα να ακυρωθεί η διαδικασία. Μετά αποφάσισε να καταθέσει και νέα αίτηση με την οποία απαιτούσε την επανάληψη της διαδικασίας για το τεστ DNA και παράλληλα ζητούσε την ακύρωση της πράξης αναγνώρισης της Χαράς ως νόμιμου παιδιού του σε περίπτωση που εκείνη δεν εμφανιζόταν. Αυτό συνέβη 3 χρόνια αργότερα και σε αυτό το σημείο θα πρέπει να αναφέρουμε πως η Χαρά δεν έδωσε το «παρών» σε κανένα από τα ραντεβού.

Μετά από αυτή την εξέλιξη, το Πρωτοδικείο Αθηνών έκανε δεκτή το 2010 την προσφυγή του τραγουδιστή και ακύρωσε την συμβολαιογραφική πράξη αναγνώρισης της Χαράς ως κόρης του. Οι δικαστές δέχθηκαν πως ο Τόλης Βοσκόπουλος παραπλανήθηκε όταν υπέγραφε την πράξη αναγνώρισης του παιδιού του κι αυτό είχε ως αποτέλεσμα να χάσει η Χαρά το δικαίωμα της διατροφής κατά τη διάρκεια των σπουδών της. Ακόμα δεν έχει κλείσει αυτή η υπόθεση.

Αυτή είναι η ζωή και η καριέρα του μεγάλου Έλληνα τραγουδιστή…

Το ελληνικό τραγούδι θα ήταν σίγουρα «φτωχότερο» χωρίς τη φωνή του Πρίγκιπα του πενταγράμμου.

Η δισκογραφία:

1967 – Αναμνήσεις

1968 – Αγωνία

1970 – Αδέλφια μου αλήτες πουλιά

1970 – Σε ικετεύω

1971 – Μια αγάπη

1972 – Στιγμές αγάπης

1972 – Στοιχηματίζω

1972 – Τόλης Βοσκόπουλος

1973 – Αγόρι μου (Συνθέτης 4 τραγουδιών)

1973 – Ας είμαστε ρεαλιστές

1974 – Μαρινέλλα Βοσκόπουλος

1974 – Εγώ κι εσύ

1975 – Εγώ τι έχω και τι θάχω

1976 – Άλλη μια φορά (Συνθέτης 3 τραγουδιών)

1976 – Όταν τραγουδώ

1976 – Σμυρνέϊκα και Λαϊκά

1977 – Είναι το κάτι που μένει

1977 – Οι αναμνήσεις ξαναγυρίζουν

1978 – Τραγούδα θεατρίνε

1979 – Μέρα νύχτα παντού

1980 – Τόλης Βοσκόπουλος 80

1981 – Για όλους (Συνθέτης 9 τραγουδιών)

1981 – Καρδιά μου μόνη

1982 – Δεν θέλω να θυμάμαι

1983 – Είσαι δικιά μου

1984 – Περασμένες μου αγάπες

1985 – Αυτά που τραγουδήσαμε (Συμμετοχή 3 τραγούδια)

1985 – Τότε Ο ΔΙΣΚΟΣ ΜΕ ΟΝΟΜΑΣΙΑ [ΤΟΤΕ] ΕΙΧΕ ΗΧΟΓΡΑΦΗΘΕΙ ΤΟ 1960

1985 – Τώρα

1985 – Τα Λαϊκά της νύχτας (Συμμετοχή 5 τραγούδια)

1986 – Αμέτρητα γιατί

1987 – 16 από τα ωραιότερα τραγούδια μου

1987 – Ατέλειωτο ερωτικό ταξίδι

1988 – Οι Μεγαλύτερες Επιτυχίες του

1989 – Μεγάλες Ερμηνείες

1989 – Οι Μεγαλύτερες Επιτυχίες του Νο 2

1990 – Για πάντα

1990 – Να κάνουμε έναν έρωτα όλο τρέλα

1990 – Όλη η αλήθεια

1990 – Επιτυχίες Α΄προβολής

1991 – Στάζεις έρωτα

1992 – Εγώ κι Εσύ

1993 – Εγώ κι Εσύ Όλες οι Μεγάλες Επιτυχίες

1993 – Κοντά σου εγώ

1994 – Τα Κλασικά του Τόλη

1995 – Ανεπανάληπτος

1995 – Τα Ερωτικά

1995 – Τα πρώτα μου τραγούδια 1966 – 1971

1996 – 16 Ζεϊμπέκικα

1996 – Μάτια φεγγάρια

1996 – Τότε Τα πρώτα μου τραγούδια

1997 – Εγώ αγαπώ μόνο μία

1998 – Ήρθες σαν όνειρο

1999 – Η νύχτα γέμισε με φως

2000 – Οι Μεγαλύτερες επιτυχίες του

2000 – Τα Ερωτικά

2001 – Live 2000 – 2001

2002 – Η σωστή απάντηση

2000 – Οι Μεγαλύτερες επιτυχίες του Νο 2

2002 – Τραγουδά Βοσκόπουλο

2003 – Καλή σου τύχη

2003 – 30 Χρόνια τραγούδι Μια αγάπη μια ζωή (1970-2000)

2005 – Αντίθετο ρεύμα

2006 – Αναμνήσεις (Συλλογή 4 Cd)

2006 – 14 Μεγάλα τραγούδια

2006 – Ανθολογία 1970-2001 (Συλλογή 4 Cd)

2006 – Στης ζωής μου τις στράτες (2 Cd Live & Studio)

2007 – Να με Κοιτάς στα Μάτια

2007 – Χρυσή δισκοθήκη

2008 – Στο πέρασμα του χρόνου

2008 – Χρυσή δισκοθήκη Νο 2

2009 – 60 Μεγάλες Επιτυχίες (4 Cd)

2009 – Το λαϊκό τραγούδι Νο 7

2009 – Τόλης Βοσκόπουλος

2009 – Οι Μεγάλες Επιτυχίες (3 Cd)

Η φιλμογραφία:

Η αγάπη είναι ελέφαντας (1999)O άγνωστος εκείνης της νύχτας (1972) ….. Κυριάκος Λιάπης – Άρης ΚαίσαρηςΑδέλφια μου αλήτες πουλιά (1971) …. ΒαντάρΜαριχουάνα στοπ (1971) …. Τόλης ΒοσκόπουλοςΜια γυναίκα, μια αγάπη, μια ζωή (1971) …. ΣτέφανοςAναστενάζουν οι πενιές (1970) …. Νίκος ΤερζήςΤο όνειρο της Κυριακής (1970) …. Άγγελος ΚομνηνόςΣε ικετεύω αγάπη μου (1970) …. Μάνος ΦωτίουΑγωνία (1969) …. Αλέξης ΚαρνέζηςEλπίδες που ναυάγησαν (1968) …. Γιώργος ΠατέληςKαταραμένη ώρα – Τραγούδησέ μου μανούλα (1968) …. τραγουδιστήςMείνε κοντά μου, αγαπημένε (1968) …. Αλέξης ΒαλίδηςΘα κάνω πέτρα την καρδιά μου (1968) …. ΔημήτρηςΣυντρίμμια τα όνειρά μας (1967) …. Tάκης Ρώτας (και συνθέτης, τραγουδιστής)Τ’ αδέλφια μου (1966) …. Μανώλης Καρδάσης (και συνθέτης)Ο Αριστείδης και τα κορίτσια του (1964) …. Γιώργος Αναγνώστου και Ρωξάνη ΑργυροπούλουΟ θαλασσόλυκος (1964)Ήταν όλοι τους κορόιδα (1964)Ένας ζόρικος δεκανέας (1964)Ο Γιάννης τα’ κανε θάλασσα (1964) …. ΛάκηςKάτι να καίει (1963) …. Πέτρος (τραγούδι)Mεσάνυχτα στη βίλλα Νέλλη (1963)Tρεις κούκλες κι εγώ (1960) …. κομφερανσιέ σε νυχτερινό κέντρο

Πηγή: αρχείο Νίκου Μαστοράκη, ogdoo.gr, star, wikipedia