Το αγόρι που κατάφερε να μείνει ξύπνιο 11 ημέρες για ένα σχολικό πείραμα το 1964

Μοιάζει με σενάριο σειράς επιστημονικής φαντασίας με συνωμοσίες και σκοτεινά πειράματα, ωστόσο είναι πραγματικότητα: Στα τέλη του 1963 δύο έφηβοι στις ΗΠΑ πραγματοποίησαν ένα πείραμα το οποίο προσέλκυσε το ενδιαφέρον όλης της χώρας- και διήρκεσε ως τις 8 Ιανουαρίου 1964, με τον 17χρονο Ράντι Γκάρντνερ να έχει μείνει ξύπνιο για 11 ημέρες και 25 λεπτά.

Όπως αναφέρεται σε σχετικό αφιέρωμα του BBC, ο Μπρους Μακάλιστερ, ένας από τους μαθητές που είχαν την ιδέα, λέει πως προέκυψε από την

ανάγκη να σκεφτούν κάτι για ένα εγχείρημα στο πλαίσιο μιας επιστημονικής έκθεσης. Ο Μπρους και ο Ράντι αποφάσισαν πως ήθελαν να σπάσουν το ρεκόρ αϋπνίας, το οποίο τότε κρατούσε ένας DJ στη Χονολουλού (260 ώρες- κάτι λιγότερο από 11 ημέρες).

Όπως λέει ο Μακάλιστερ, αρχικά η ιδέα τους είχε μια πιο «παραφυσική» διάσταση, ωστόσο τελικά κατέληξαν στις επιπτώσεις της αϋπνίας στις νοητικές δυνατότητες και τις επιδόσεις στο μπάσκετ. Έριξαν κορώνα-γράμματα και κέρδισε ο Μακάλιστερ- οπότε θα έμενε ξύπνιος ο Ράντι.

Αν και στην αρχή σκόπευαν να συμμετέχουν στο πείραμα μόνο οι δυο τους- με τον ένα να έχει τον ρόλο του παρατηρητή που κρατούσε σημειώσεις- διαπίστωσαν ότι δεν γίνονταν έτσι τα πράγματα (καθώς ο Μπρους δεν άντεξε μετά από τρεις ημέρες αϋπνίας), και έβαλαν άλλον έναν φίλο τους, τον Τζο Μαρτσιάνο, και λίγο αργότερα έναν ειδικό σε θέματα ύπνου από το Πανεπιστήμιο του Στάνφορντ, τον Γουΐλιαμ Ντέμεντ. Αξίζει να σημειωθεί πως στο πλαίσιο του πειράματος δεν χρησιμοποιήθηκαν χημικά «πέρα από κοκακόλες πού και πού» (ο Μακάλιστερ τονίζει ότι σε αντίστοιχα πειράματα σε ζώα χρησιμοποιούνταν χημικά που μπορεί να προκαλούσαν προβλήματα και αμφιβολίες ως προς τα τελικά αποτελέσματα και συμπεράσματα).

Όταν ο Ντέμεντ έφτασε, λίγες ημέρες μετά την έναρξη του πειράματος, ο Ράντι ήταν σε καλή κατάσταση, χωρίς να φαίνεται ιδιαίτερα καταπονημένος. Ωστόσο λίγες ημέρες μετά άρχισαν να παρατηρούνται απρόσμενα φαινόμενα, όπως επηρεασμός της όσφρησης, της γεύσης και της ακοής του, καθώς και των διανοητικών του λειτουργιών (πχ δεν άντεχε κάποιες μυρωδιές)- αλλά παραδόξως έγινε καλύτερος στο μπάσκετ, και γενικά ήταν σε πολύ καλή φυσική κατάσταση. Τα πράγματα ήταν πιο εύκολα την ημέρα, που τον κρατούσαν ξύπνιο με δραστηριότητες, ωστόσο το βράδυ αυτό γινόταν όλο και πιο δύσκολο.

In l964 friend Randy Gardner and I flipped a coin to see who'd get to stay awake for our h.s. science fair project on “sleep deprivation.” Randy won, stayed awake for 11 days, broke a world record, and made science history. Hear about it now at the BBC: https://t.co/nuAZYZsXuOpic.twitter.com/XOYELruFaa

— Bruce McAllister (@brucestories) 8 Ιανουαρίου 2018

Καθώς περνούσαν ημέρες, το πείραμα γινόταν όλο και πιο γνωστό στα ΜΜΕ (αν και κάποια έλεγαν ότι πρόκειται για φάρσα). Εν τέλει, όταν ο Ράντι έσπασε το ρεκόρ, το πείραμα τελείωσε- και αντί να πέσει στο κρεβάτι του να κοιμηθεί τον πήγαν στο νοσοκομείο για να εξεταστούν τα εγκεφαλικά του κύματα. Ο Μακάλιστερ αφηγείται: «Κοιμήθηκε για 14 ώρες – καμία έκπληξη με αυτό- και ξυπνάει επειδή πρέπει να πάει στην τουαλέτα. Την πρώτη του νύχτα, το ποσοστό του ύπνου REM του, που σε εκείνη τη φάση σχετιζόταν με τον ύπνο σε κατάσταση ονείρων- όχι πλέον- εκτοξεύτηκε. Μετά, την επόμενη νύχτα, το ποσοστό έπεσε, μέχρι που ημέρες μετά επέστρεψε στο κανονικό».

Τα αποτελέσματα των εξετάσεων στο νοσοκομείο μελετήθηκαν εκτενώς. Σύμφωνα με τον Μακάλιστερ, το συμπέρασμα ήταν πως ο εγκέφαλός του «λαγοκοιμόταν» όλο αυτό το διάστημα: Κάποια τμήματά του ήταν ξύπνια και κάποια άλλα κοιμούνταν. Όπως λέει ο ίδιος, από άποψης εξέλιξης είναι λογικό: Προφανώς δεν ήταν ο Ράντι το πρώτο ανθρώπινο (ή προ-ανθρώπινο) ον που χρειάστηκε να μείνει άυπνο για πολλές μέρες, οπότε και ο εγκέφαλος ήταν αναμενόμενο να εξελιχθεί έτσι ώστε να μπορεί να ανταποκρίνεται σε τέτοιες συνθήκες- και αυτό εξηγεί γιατί δεν ήταν βαρύτερες οι επιπτώσεις στην υγεία του (αν και αργότερα παραπονιόταν κατά καιρούς ότι υπέφερε από αϋπνίες).

Σημειώνεται ότι πολλοί ήταν αυτοί αργότερα που προσπάθησαν να σπάσουν το ρεκόρ του, μέχρι που το βιβλίο Guinness σταμάτησε να μπαίνει στη διαδικασία να επικυρώνει απόπειρες, λόγω φόβων για επιπτώσεις στην υγεία αυτών που θα το προσπαθούσαν.