Το σχέδιο για... μεταβατική κυβέρνηση

Του Νίκου Σίμου-Εφημερίδα Παραπολιτικά

Πλησίστιο προς μεταβατική κυβέρνηση, με επικεφαλής ένα πρόσωπο με υπερκομματικά χαρακτηριστικά, όπως ο πρώην υπηρεσιακός πρωθυπουργός Παναγιώτης Πικραμμένος ή ο πρώην υπουργός Αναστάσιος Γιαννίτσης, ονόματα που συζητούνται στο παρασκήνιο, προχωράει το εγχώριο πολιτικό σύστημα, υπό το φως τεσσάρων σημαντικών παραγόντων.
Πρώτον, την απαίτηση της τρόικας να διευθετηθούν οι

όροι της επόμενης μέρας στις σχέσεις με την Ελλάδα -δηλαδή του 2015-, καθώς τελειώνει ο χρόνος των Μνημονίων και οι δανειακές συμβάσεις πρέπει να αντικατασταθούν με κάτι άλλο. Αυτό σημαίνει ότι τόσο η υιοθέτηση μιας προληπτικής γραμμής πίστωσης όσο και ο κατά περίπτωση δανεισμός της χώρας προϋποθέτουν την προώθηση συγκεκριμένων προαπαιτούμενων, τα οποία, με τη σειρά τους, προκειμένου να είναι δεσμευμένη η χώρα, προϋποθέτουν ένα Υπόμνημα Αμοιβαίας Κατανόησης, ένα Memorandum of Understanding, που δεν είναι παρά μία άλλη μορφή Μνημονίου.
Δεύτερον, την πρόθεση της κυβέρνησης να μην επωμισθούν τα δύο κόμματα που την απαρτίζουν το κόστος λήψης μέτρων άρον-άρον και έτσι ο ΣΥΡΙΖΑ να βρει λιγότερο δύσβατο δρόμο μπροστά του.
Τρίτον, το γεγονός ότι η κυβέρνηση κλονίζεται, ευρισκόμενη σε δυσχερή θέση συνεπεία συνεχών λαθών, επικοινωνιακών και ουσιαστικών, που προκαλούνται υπό την πίεση της τρόικας, επειδή επιπλέον η τριμερής διαβλέπει ότι, ενδεχομένως, θα χρειαστεί να έχει άλλο κυβερνητικό συνομιλητή.
Τέταρτον, το εσωτερικό πολιτικό μέτωπο δείχνει κόπωση από την κλιμάκωση των άγονων πολιτικών αντιπαραθέσεων και βρίσκεται προ του διλήμματος: Αφ’ ενός δεν δείχνουν όλοι πρόθυμοι να ψηφίσουν την πρόταση της Ν.Δ. για Πρόεδρο της Δημοκρατίας, αλλά και, αφ’ ετέρου, θεωρούν ότι τους συμφέρει η εξάντληση της θητείας της παρούσης Βουλής. Λύση σε ένα τέτοιο δίλημμα μπορεί να δώσει, χωρίς εκλογές, μια μεταβατική κυβέρνηση, αφού, σε μια τέτοια περίπτωση, με τη συμμετοχή όλων ή σχεδόν όλων στο μεταβατικό σχήμα, θα είναι ευκολότερο να συγκεντρωθούν όχι απλώς οι 180 ψήφοι, αλλά πολύ περισσότερες, η οποία θα επωμισθεί και το βάρος της ψήφισης των νέων προαπαιτούμενων της τρόικας.

ΠΡΟΒΛΕΨΗ

Ομως, τις πολιτικές εξελίξεις προς την κατεύθυνση μιας μεταβατικής κυβέρνησης τις ωθεί τόσο το μιντιακό κατεστημένο όσο και το πλέον οργανωμένο πολιτικό δίκτυο, που είναι το σημιτικό σύστημα, το οποίο έχει σχέση με το συγκεκριμένο κατεστημένο. Πράγματι, δεν πρέπει να θεωρείται τυχαίο ότι από τον Σεπτέμβριο, στο κύριο άρθρο τους, τόσο το «Βήμα» όσο και «Τα Νέα» μιλούσαν για αποφυγή των εκλογών και ανάγκη συνεννόησης μεταξύ των δύο μεγάλων κομμάτων, κάτι που έχει δρομολογηθεί, δύο μήνες μετά, με τις διεργασίες για μια συνάντηση Σαμαρά και Τσίπρα. Το μεν «Βήμα» είχε επισημάνει ότι η ευθύνη της κυβέρνησης είναι μεγάλη, με αποτέλεσμα -όπως ανέφερε το άρθρο- ο ένας (ο Σαμαράς) να μη θέλει να παραμείνει και ο άλλος (ο Τσίπρας) να μην επείγεται. Τα «Νέα», από την πλευρά τους, παρατηρούσαν ότι ο κόσμος δεν επιθυμεί πρόωρες εκλογές και προσέθεταν ότι, όπως και το 2012, έτσι και τώρα «η χειροβομβίδα πρέπει να εξουδετερωθεί και όχι να απασφαλισθεί».
Τόσο η παραπάνω αξιολόγηση των πραγματικών προθέσεων των δύο αρχηγών όσο και η αναφορά στο 2012 επιβεβαιώνουν απολύτως τις πληροφορίες για τη δρομολόγηση του σεναρίου μιας μεταβατικής κυβέρνησης.

ΤΑ ΣΕΝΑΡΙΑ

Τα σενάρια της μεταβατικής που εξετάζονται, έχουν, σύμφωνα με πληροφορίες, ένα κοινό χαρακτηριστικό: Δεν προβλέπουν στη θέση του πρωθυπουργού τον Αντώνη Σαμαρά. Αλλωστε, θέμα Σαμαρά δεν έχει θέσει μόνο ο κ. Τσίπρας, αλλά και ο πρόεδρος των ΑΝ.ΕΛ., Πάνος Καμμένος. Είναι, δε, αυτά τα εξής:

1 Το πλέον αδύναμο σενάριο προβλέπει τη συνέχιση της δικομματικής, δηλαδή με υπουργικό σχήμα που θα αποτελείται από στελέχη της Ν.Δ. και του ΠΑΣΟΚ, με άλλον επικεφαλής, είτε από το σημερινό πολιτικό προσωπικό είτε εξωκοινοβουλευτικό και με τη στήριξη του ΣΥΡΙΖΑ κατά περίπτωση.2 Συγκρότηση μεταβατικής κυβέρνησης με τη στήριξη των κοινοβουλευτικών ομάδων Ν.Δ. και ΠΑΣΟΚ, αλλά και ανεξάρτητων, στελέχη των οποίων θα κληθούν να συμμετάσχουν στην κυβέρνηση αυτή, ώστε να είναι εξασφαλισμένες και οι δικές τους ψήφοι. Οι ανεξάρτητοι θα μπορούσαν να πεισθούν να συμπεριληφθούν στο εγχείρημα με το επιχείρημα ότι συμμετέχουν σε μια διαδικασία διαπραγμάτευσης για να καταστούν οι δανειακοί όροι λιγότερο επώδυνοι για την κοινωνία.3 Ενα άλλο σενάριο προβλέπει τη συμμετοχή στο μεταβατικό κυβερνητικό σχήμα και στελεχών του ΣΥΡΙΖΑ. Οπότε η κυβέρνηση αυτή θα έχει τη στήριξη -ενδεχομένως με κάποιες ατομικές διαφοροποιήσεις- τουλάχιστον τριών κοινοβουλευτικών ομάδων.

Τρεις δηλώσεις με πολύ νόημα
Με βάση τα δεδομένα που αφορούν τη συμμετοχή του ΣΥΡΙΖΑ σε ένα πιθανό μεταβατικό κυβερνητικό σχήμα, πρέπει να γίνει η εξής παρατήρηση: Ανεξαρτήτως της ρητορικής της αξιωματικής αντιπολίτευσης περί ανάγκης προσφυγής στις κάλπες, οι εχέφρονες της Κουμουνδούρου γνωρίζουν καλά τους κινδύνους μιας άμεσης απομυθοποίησης, όταν στην κυβερνητική πράξη θα επιβεβαιώνεται ότι οι λεονταρισμοί σε οικονομικά ζητήματα δεν οδηγούν πουθενά. Αρα, τον ΣΥΡΙΖΑ τον συμφέρει να είναι μεν «πρώτο βιολί», χωρίς όμως το κόμμα να υφίσταται φθορά, αφού θα επιμερίζεται η ευθύνη των κυβερνητικών χειρισμών, ούτε βεβαίως ο φέρελπις αρχηγός του. Προφανώς δεν είναι τυχαία η παρέμβαση Παπαδημούλη, που μίλησε για την ανάγκη συνάντησης Σαμαρά και Τσίπρα προκειμένου να συζητήσουν τα κρίσιμα ζητήματα του χρέους, της Προεδρικής εκλογής και και της πρόωρης προσφυγής στις κάλπες. Στο ίδιο μήκος κύματος, ακολούθησαν την προηγούμενη εβδομάδα οι δηλώσεις των κ.κ. Σταθάκη και Κοντονή για συμπεφωνημένη εκλογή Προέδρου από αυτή τη Βουλή, με δέσμευση της κυβέρνησης ότι μέχρι την ερχόμενη άνοιξη θα έχουν δρομολογηθεί εκλογές. Η συναινετική στάση του ΣΥΡΙΖΑ μετά τις φραστικές ακρότητες του παρελθόντος αποκαλύπτει:

(α) Μια ρεαλιστικότερη αντιμετώπιση της κατάστασης από πλευράς του,(β) μια σαφή προσπάθεια να πειστεί η κοινωνία ότι ο ΣΥΡΙΖΑ έχει κι ένα άλλο πρόσωπο, που δεν πρέπει να το φοβάται, και(γ) την αναγνώριση από την Κουμουνδούρου των δυσκολιών της διακυβέρνησης μιας χώρας που συντηρείται από τους δανειστές της.

Ποιοι βγάζουν τον Σαμαρά εκτός της... νέας κυβέρνησης

Η κατ’ αρχάς άρνηση του Μαξίμου για την πραγματοποίηση της συνάντησης με τον κ. Αλέξη Τσίπρα θα μπορούσε να αλλάξει κάποια δεδομένα και να παγώσει τις όποιες διαδικασίες συνεννόησης. Στην κατεύθυνση αυτή θα μπορούσε να συμβάλει και το γεγονός ότι ο πρωθυπουργός πιέστηκε να μη δεχθεί τη συνάντηση από τον κ. Ευάγγελο Βενιζέλο, τον οποίο είχε αποκλείσει ο ΣΥΡΙΖΑ ως συνομιλητή. Ωστόσο, η συνάντηση μεταξύ του υπουργού Εξωτερικών και του προέδρου του ΣΥΡΙΖΑ, με αφορμή τα εθνικά θέματα, που δρομολογήθηκε για τις αρχές Δεκεμβρίου από τον κ. Βενιζέλο και έγινε αποδεκτή από τον Αλέξη Τσίπρα, θα μπορούσε να δημιουργήσει συνθήκες προσέγγισης μεταξύ κυβέρνησης και αξιωματικής αντιπολίτευσης. Εφ’ όσον έτσι έχουν τα πράγματα, δεν αποκλείεται τελικώς να επιταχυνθεί η μεταβατική κυβέρνηση.

ΣΥΝΘΗΚΕΣ 2012

Με δεδομένα τα παραπάνω, αξιολογείται ως περίπου τεχνητή η κρίση που έχει ξεσπάσει στη δικομματική κυβέρνηση, με στελέχη της Ν.Δ. και του ΠΑΣΟΚ να συγκρούονται μεταξύ τους τις τελευταίες ημέρες. Η σύγκρουση αυτή αποβλέπει, αφ’ ενός, να δείξει στην τρόικα ότι δεν μπορεί να συνεχισθεί το κυβερνητικό σχήμα που ξεκίνησε με τρία κόμματα και κατέληξε στα δύο, τα οποία έχουν αρχίσει να έχουν διαφορές. Αφ’ ετέρου, αποβλέπει να δημιουργήσει συνθήκες -διά της κρίσης αυτής, που δείχνει μια ευάλωτη κυβέρνηση- ανάλογες με εκείνες του 2012 και ταυτόχρονα να οδηγηθεί ο Αλέξης Τσίπρας σε αναδίπλωση αντίστοιχη με αυτή του κ. Σαμαρά πριν από σχεδόν δύο χρόνια, την εποχή της μετάβασής του από την αξιωματική αντιπολίτευση στην κυβέρνηση. Και οι προϋποθέσεις υπάρχουν, καθώς έχουμε ανοικτό διαπραγματευτικό μέτωπο με την τρόικα και συγχρόνως την αρχή μιας κυβερνητικής κρίσης. Η μεταβατική κυβέρνηση είναι πλέον πιο κοντά, καθώς και ο ΣΥΡΙΖΑ δέχεται να συνομιλήσει με τον πρωθυπουργό, περιορίζοντας το αντικείμενο της συζήτησης σε δύο ζητήματα, που αποτρέπουν, σε πρώτη φάση, τις εκλογές, ενώ αφήνουν απ’ έξω το ζήτημα του χρέους, το οποίο είναι αυτονόητο ότι θα κληθεί να το διαχειριστεί μια άλλη κυβέρνηση, μεταβατικού χαρακτήρα.

Εκείνα που επομένως μένουν να συζητήσουν είναι η εκλογή Προέδρου της Δημοκρατίας, το πιθανό πρόσωπο του υποψηφίου και ο χρόνος των εκλογών. Η συνεννόηση για τον Πρόεδρο παραπέμπει σε αναστολή του ενδεχομένου πρόωρων εκλογών. Οσον αφορά, δε, στον χρόνο διεξαγωγής των εκλογών, δεν αποκλείεται ακόμη και η εξάντληση της τετραετίας από την παρούσα Βουλή, κάτω από συγκεκριμένες προϋποθέσεις. Τις οποίες είναι αυτονόητο επίσης ότι τις θέτει ο ΣΥΡΙΖΑ.

ΚΕΝΤΡΟΣΗΜΙΤΙΚΟΙ

Η ευρύτερη Κεντροαριστερά έχει ένα οργανωμένο δίκτυο πολιτικών θυλάκων με ΠΑΣΟΚ, «Ελιά» και «Ποτάμι», που το κινεί το σημιτικό σύστημα, και ευνοεί τον εκτοπισμό του κ. Σαμαρά -αφού δεν είναι εύκολο να τεθεί στο περιθώριο η Νέα Δημοκρατία- και το να εξασφαλισθεί η συνέχεια της παρούσης Βουλής με άλλα κυβερνητικά σχήματα, όπως θα επιθυμούσε και το Βερολίνο, με το οποίο, ως γνωστόν, είναι σε ανοικτή γραμμή το «σύστημα Σημίτη». Υπό το πρίσμα αυτής της τακτικής θα πρέπει να αξιολογηθούν και οι ενταθείσες σε βάρος της κυβέρνησης Σαμαρά κριτικές της ΠΑΣΟΚικής πλευράς, παρά το γεγονός ότι παραμένει κυβερνητικός συνεταίρος. Για την πλευρά αυτή, η συνέχιση της θητείας της παρούσης Βουλής σημαίνει συγκρότηση μιας κυβέρνησης τύπου Παπαδήμου -εν πάση περιπτώσει, με άλλο πρωθυπουργό-, με τη συμμετοχή όσο το δυνατόν περισσότερων εκπροσώπων κομμάτων σε αυτήν και, οπωσδήποτε, με τη στήριξη όλων των πτερύγων της Βουλής, εξαιρουμένων του ΚΚΕ και της Χρυσής Αυγής. Δεν χωρεί αμφιβολία ότι οι πιθανές αυτές εξελίξεις είναι σε γνώση του Αντώνη Σαμαρά, ο οποίος, αυτή τη στιγμή, βρίσκεται υπό πραγματικά ασφυκτική πίεση. Διότι, πέραν των πιέσεων της τρόικας, η οποία έχει υπερβεί τα εσκαμμένα, μία τέτοια προοπτική, που βγάζει τον Αντώνη Σαμαρά από το πολιτικό παιχνίδι, ενδέχεται να μη μείνει αναπάντητη από τον πρωθυπουργό.
Στην περίπτωση δηλαδή που ΔΕΝ ισχύει αυτό που προλογικώς επισημάνθηκε, ότι ο ένας δεν θέλει να παραμείνει και ο άλλος δεν επείγεται («Το Βήμα»), τότε λύση για τον Αντώνη Σαμαρά είναι η ανατροπή όλων των σημερινών δεδομένων και πολιτικών συσχετισμών, με μια πρόωρη προσφυγή στις κάλπες και... «αποθανέτω η ψυχή μου μετά των αλλοφύλων». Για εκείνους που έχουν ενδοιασμούς ως προς μια τέτοια ακραία πρωτοβουλία, όσοι βρίσκονται κοντά στα πολιτικά πράγματα παρατηρούν ότι αυτός που μπόρεσε να ρίξει μια κυβέρνηση δεν είναι δύσκολο να κάνει... Κούγκι και τη Ν.Δ. και τη σημερινή Βουλή.