Η 102η επέτειος της ναυμαχίας της Λήμνου στους Βαλκανικούς πολέμους

H 102η επέτειος της μεγάλης Ναυμαχίας της Λήμνου, που επικύρωσε με τον πιο καταλυτικό τρόπο, μετά την προηγηθείσα κατά ένα περίπου μήνα Ναυμαχία της Έλλης το Δεκέμβριο του 1912, γιορτάζεται σήμερα από το ΠΝ και τους Έλληνες, οι οποίοι ακόμα θυμούνται και τιμούν τέτοιες επετείους.

Η Ναυμαχία της Λήμνου, στις 5 Ιανουαρίου 1913 με το παλαιό ημερολόγιο, που έχει καθιερωθεί να εορτάζεται ή 18 Ιανουαρίου συμφώνως με το ισχύον σήμερα, είναι η ναυμαχία εκείνη

που σε τακτικό επίπεδο «εξαφάνισε» τον στόλο της Οθωμανικής Τουρκίας στη διάρκεια των Βαλκανικών πολέμων του 1912-13 και τον υποχρέωσε να παραμείνει εντός των Δαρδανελλίων για την επόμενη δεκαετία, ενώ σε αντίστοιχο στρατηγικό επιδίκασε οριστικώς και αμετακλίτως την απελευθέρωση των νησιών του Ανατολικού Αιγαίου και του Αγίου Όρους στην Ελλάδα, με τον Ελληνικό Στόλο να κυριαρχεί απολύτως στο Αιγαίο.

Το βράδυ της 4ης Ιανουαρίου 1913, ο Αρχηγός του Οθωμανικού στόλου πλοίαρχος Ταχίρ Μπέης επιβιβάσθηκε στο εύδρομο «Μετζητιέ» επιχειρώντας αναγνώριση της εξόδου των Δαρδανελλίων για να διαπιστώσει αν ήταν έξω ο Ελληνικός στόλος. Ακολούθως επιβιβάστηκε στο θωρηκτό «Βαρβαρόσσα», που ήταν η ναυαρχίδα του, με στόχο να πλεύσει με ταχύτητα προς το Μούδρο της Λήμνου όπου ναυλοχούσε ο Ελληνικός στόλος και να τον καταναυμαχίσει. Όμως η έξοδός του έγινε εγκαίρως αντιληπτή από το ελαφρύ αντιτορπιλλικό («ανιχνευτικό) «ΛΕΩΝ», που με τον ασύρματο ειδοποίησε τον Έλληνα Στόλαρχο Υποναύαρχος Παύλο Κουντουριώτη, ο οποίος ετοιμάστηκε ταχύτητα διατάζοντας τον άμεσο απόπλου των πλοίων του.

Ο Ελληνικός στόλος απέπλευσε από Μούδρο τις πρωινές ώρες της 5ης Ιανουαρίου 1913 με επικεφαλής το εύδρομο μάχης «Γ.ΑΒΕΡΩΦ», στο οποίο επέβαινε και ο Κουντουριώτης, συνοδευόμενο από τη Μοίρα των θωρηκτών («ΣΠΕΤΣΑΙ», αρχηγίδα του Μοιράρχου Πλοιάρχου Π. Γκίνη, «ΥΔΡΑ» και «ΨΑΡΑ») και αριθμό επτά αντιτορπιλικών. Την ώρα του ελληνικού απόπλου από το Μούδρο εμφανίστηκε σε απόσταση περίπου 15 ναυτ. μιλίων ο Οθωμανικός στόλος του Ραμίζ Μπέη, αποτελούμενος από τα θωρηκτά «Βαρβαρόσσα», «Τουργούτ-Ρέϊς», «Μεσουδιέ», το εύδρομο/καταδρομικό «Μετζητιέ» και αριθμός συνοδευτικών αντιτορπιλικών και άλλων ελαφρών σκαφών.

Στις 11:35 ο Οθωμανικός στόλος άρχισε να βάλει με τα πυροβόλα του εναντίον των ελληνικών πολεμικών από απόσταση 8.400 μέτρων, με αποτέλεσμα ο Ελληνικός να απαντήσει αμέσως με καταιγιστικά πυρά εναντίον των τουρκικών πλοίων.

Στις 11:55 στο «Βαρβαρόσσα» φάνηκαν πυρκαϊές και το «Μεσουδιέ» που πλήγηκαν από τις εύστοχες βολές των θωρηκτών «ΨΑΡΑ» και «ΥΔΡΑ», εξέρχονται από τη γραμμή με πυρκαγιές να έχουν ξεσπάσει σε αυτά. Ακολούθως, το «Βαρβαρόσσα» πλήττεται και πάλι σοβαρά. Μία «γουρούνα», όπως αποκαλούσαν οι Έλληνες ναύτες το βλήμα των 270 χιλιοστών, έπληξε τον ιστό του, καταρίπτοντας την ιστορική σημαία του πειρατή Χαϊρεντίν Βαρβαρόσσα, κάτι που καταρράκωσε το ηθικό των Τούρκων.

Μετά από αυτό ο Οθωμανικός στόλος έστρεψε προς τα Δαρδανέλλια και την ασφάλεια των Στενών, όπου προσπάθησε να φτάσει πλέοντας ατάκτως και «πάσει δυνάμει», οπότε ο ναύαρχος Κουντουριώτης διέταξε τον Ελληνικό στόλο να καταδιώξει τους Τούρκους.
Ο «Γ.ΑΒΕΡΩΦ» πλέοντας με ταχύτητα 20 κόμβων καταδιώκει τους Τούρκους στοχεύοντας με τα πυροβόλα του κατά του θωρηκτού «Τουργούτ», που «κλείνει» την υποχώρηση του τουρκικού στόλου και το πλήττει καίρια. Το Τουρκικό πλοίο αρχίζει να μπάζει νερά και να γέρνει. Διασώθηκε με πολύ δυσκολία στην ασφάλεια των Στενών.

Ο Ελληνικός στόλος είχε έναν και μοναδικό τραυματία και ασήμαντες ζημιές στο κατάστρωμα του «Αβέρωφ». Αντίθετα ο τουρκικός στόλος είχε πολλούς νεκρούς και τραυματίες και πολλές ζημιές στα πλοία του, στο πυροβολικό και τον εξοπλισμό του.

Η απόσυρση του Οθωμανικού στόλου στα στενά των Δαρδανελλίων επιβεβαιώθηκε από τον Υπολοχαγός του Πυροβολικού Μιχαήλ Μουτούση και το Σημαιοφόρο Αριστείδη Μωραϊτίνη ΒΝ, στις 24 Ιανουαρίου 1913, οι οποίοι σε μια αποστολή της ναυτικής συνεργασίας, πετώντας με υδροπλάνο τύπου «Μωρίς Φαρμάν», εντόπισαν τον εχθρικό στόλο στη ναυτική βάση Nagara στο εσωτερικό των Δαρδανελλίων. Κατά τη διάρκεια της πτήσεώς τους σχεδίασαν ένα ακριβές διάγραμμα των θέσεων του Οθωμανικού στόλου, εναντίον του οποίου έριξαν τέσσερις βόμβες. Οι Μουτούσης και Μωραϊτίνης διένησαν μία διαδρομή πάνω από 180 χιλιόμετρα, διάρκειας δύο ωρών και 20 λεπτών για να ολοκληρώσουν την αποστολή τους, η οποία αναφέρθηκε ευρέως τόσο στον Ελληνικό όσο και στο Διεθνή Τύπο.

Λ.Σ.Μ.