Το κόστος του «δωρεάν»

Το τέλος του καλοκαιριού σηματοδοτεί για την Ελλάδα και το τέλος των μη δανεικών εσόδων. Δηλαδή των εσόδων από τον τουρισμό, που είναι η σημαντικότερη πηγή εσόδων για τη χώρα.

Με αυτά τα λεφτά που φέρνουν κάθε χρόνο οι τουρίστες ζει ένα πολύ μεγάλο μέρος του πληθυσμού. Είναι σχεδόν τα μοναδικά έσοδα των νησιωτών και διαχέονται σε ολόκληρη την οικονομία για να λειτουργήσει μέχρι περίπου τον Φεβρουάριο. Μετά η ρευστότητα στερεύει και όλοι περιμένουμε τις νέες αφίξεις τουριστών από τον Απρίλιο - Μάιο σταδιακά για να

ξαναλειτουργήσει το πράγμα. Ο τουρισμός φέτος πήγε καλά για όλους, ο αριθμός των τουριστών αυξήθηκε, οι εισπράξεις το ίδιο, οι τσέπες γέμισαν ξανά, η οικονομία θα κινηθεί, εκτός αν... πληρωθούν οι φόροι.

Αν πληρωθούν οι φόροι που έχουν επιβληθεί, τα λεφτά θα πετάξουν κατευθείαν από τις τσέπες στον χωρίς πάτο κουβά του Δημοσίου. Ενός Δημοσίου το οποίο δεν κάνει απολύτως τίποτα για να βρει έσοδα από οποιαδήποτε πηγή πλην των φόρων που αναγκαστικά πληρώνουμε όλοι.

Σύμφωνα με τον Προϋπολογισμό του 2016, το σύνολο των τακτικών εσόδων του Δημοσίου (χωρίς τις αποκρατικοποιήσεις και άλλα έκτακτα έσοδα) είναι 48 δισ. ευρώ. Από αυτά, τα 45 δισ. προέρχονται από φόρους. Μόνο 3 δισ. είναι τα μη φορολογικά έσοδα και σε αυτά περιλαμβάνονται επιδοτήσεις και μεταφορές κεφαλαίων από την Ευρωπαϊκή Ενωση.

Το ερώτημα λοιπόν είναι: τι εισπράττει αυτό το εξαιρετικά σπάταλο κράτος εκτός από φόρους;

Σχεδόν τίποτα. Και κανένας δημόσιος υπάλληλος δεν ενδιαφέρεται να εισπράξει κάτι, αφού γνωρίζει ότι ο μισθός του και η σύνταξή του θα πληρωθούν από τους φορολογούμενους. Φυσικά, οι φόροι είναι και θα είναι η βασική πηγή δημοσίων εσόδων, αλλά ένα κράτος που λειτουργεί κανονικά θα έπρεπε να εισπράττει και να προσπαθεί να μεγιστοποιήσει τα έσοδα από κάθε πηγή που διαθέτει. Φερ' ειπείν, από τα εισιτήρια των μουσείων και των αρχαιολογικών χώρων. Ή από τα «λιμανιάτικα» στις μαρίνες των νησιών που δένουν όλο το καλοκαίρι τα κότερα που επισκέπτονται τη χώρα. Λίγα λεφτά μεν, αλλά λεφτά, τα οποία όμως το κράτος δεν ενδιαφέρεται να τα εισπράξει. Τα κότερα έρχονται και φεύγουν στις μαρίνες ολόκληρο το καλοκαίρι και σε κάποιες από αυτές (δεν ξέρω αν είναι γενικό το κακό, αλλά αυτό συμβαίνει σε αυτές που ήμουν σε θέση να παρακολουθήσω) κανείς δεν εισπράττει ούτε ένα ευρώ. Μπορεί ο νταραβεριτζής κάθε μαρίνας να παίρνει το χαρτζιλικάκι του, αλλά το δημόσιο ταμείο δεν παίρνει τίποτα. Ούτε για το δέσιμο στον μόλο, ούτε για παροχή ρεύματος και νερού στο σκάφος.

Στα μουσεία τα έσοδα που εισπράττονται είναι πολύ λίγα. Και αυτό αφενός διότι το 1/3 των επισκεπτών έχει δωρεάν πρόσβαση και αφετέρου διότι η οργάνωσή τους είναι για κλάματα. Για παράδειγμα, στο νέο μουσείο Ρεθύμνου η είσοδος είναι ελεύθερη διότι το υπουργείο δεν έχει προσδιορίσει τιμή εισιτηρίου.

Συνολικά έχουμε 14 εκατομμύρια επισκέπτες μουσείων και αρχαιολογικών χώρων (στοιχεία 2015), που μας αφήνουν όλοι μαζί 54 εκατ. ευρώ τον χρόνο. Δηλαδή 3,8 ευρώ ο καθένας αν κάνουμε τη διαίρεση. Θα μπορούσαμε να εισπράττουμε περισσότερα; Αναμφίβολα. Καταρχάς αν ανοίγαμε τα μουσεία κάθε μέρα. Είναι πολύ συχνά κλειστά. Δεύτερον, αν τα ανοίγαμε λογικές ώρες. Τι σημαίνει λογικές ώρες; Σημαίνει ότι δεν μπορεί σε παραθαλάσσιες τουριστικές περιοχές, όπως η Κρήτη, το μουσείο να ανοίγει 9 το πρωί με 4 το απόγευμα. Οι άνθρωποι πηγαίνουν για μπάνιο. Το απόγευμα θα πάνε στο μουσείο όσοι είναι να πάνε. Τρίτον, αν η τιμή των εισιτηρίων είναι λογική. Τι σημαίνει λογική; Σημαίνει ότι το εισιτήριο δεν μπορεί να κοστίζει μόνο 3,8 ευρώ κατά μέσο όρο.

Θα μου πείτε: από τα μουσεία και τους αρχαιολογικούς χώρους θα σωθούμε; Οχι, αλλά πρέπει κάπως αυτός ο περίφημος πολιτισμός να αποφέρει και κανένα έσοδο. Το ίδιο και ο τουρισμός. Δεν θα μας σώσουν οι λίγες μαρίνες των νησιών (οι οποίες μόνο μαρίνες δεν είναι εξαιτίας ανοργανωσιάς και κακού σχεδιασμού), αλλά εν πάση περιπτώσει τα κότερα που δένουν εκεί καλό είναι να πληρώνουν τον μόλο, το νερό και το ρεύμα που καταναλώνουν (στο κράτος, όχι στον νταραβεριτζή).

Η ουσία είναι ότι σε μια χώρα όπου το Δημόσιο ζει σχεδόν αποκλειστικά από τους φόρους και δεν ενδιαφέρεται να παράγει οποιοδήποτε έσοδο δεν θα υπάρξει ούτε προκοπή, ούτε ανάσα για την ανάπτυξη της οικονομίας. Οταν ο δημόσιος υπάλληλος δεν χρειάζεται να εισπράξει καν τα στοιχειώδη έσοδα γνωρίζοντας ότι θα πληρωθεί ούτως ή άλλως, όταν ξέρει ότι δεν θα αξιολογηθεί με βάση την εργασία του ή την απόδοσή του γιατί να ασχοληθεί; Θα κάθεται και θα λιάζεται, όπως οι μετανάστες, και θα πληρώνεται από τους φόρους.

Και αν θέλουμε να ξεφύγουμε από τα μικρά παραδείγματα, όπως τα μουσεία και οι μαρίνες, και να δούμε μεγαλύτερα. Ας σκεφτούμε με αφορμή τα αποτελέσματα των εισαγωγικών εξετάσεων στα πανεπιστήμια: η Παιδεία είναι μεν δωρεάν, όμως οι γονείς των μαθητών πληρώνουν τα μαλλιοκέφαλά τους για να μάθουν κάτι τα παιδιά και για να μπουν στο πανεπιστήμιο. Πληρώνουν ιδιαίτερα και φροντιστήρια. Δεν εισπράττει, όμως, το κράτος αυτό που οι γονείς πληρώνουν, αλλά οι καθηγητές των παιδιών οι οποίοι δεν τους μαθαίνουν τίποτα στο σχολείο για να τα αναγκάζουν να κάνουν ιδιαίτερα και να τους πληρώνουν. Ασε που πληρώνονται μαύρα και δεν δίνουν ούτε φόρους. Η δωρεάν παιδεία είναι το μεγαλύτερο παραμύθι στη χώρα και ακολουθούν η δωρεάν υγεία, η δωρεάν αστυνόμευση (έχουμε γεμίσει εταιρείες ασφάλειας και φύλαξης) και άλλα πολλά.

Το κράτος πρέπει να αποκτήσει μη φορολογικά έσοδα και αυτό μπορεί να το κάνει μόνο αν φροντίσει να εισπράξει τα θεσμοθετημένα αντίτιμα και αν κοστολογήσει (φθηνά) κάποιες από τις υπηρεσίες του, αφού ούτως ή άλλως οι πολίτες πληρώνουν νταβατζήδες και νταραβεριτζήδες για τις υπηρεσίες που υποτίθεται ότι τους παρέχονται δωρεάν από το κράτος.