ΣΕΒ: Η υπερφορολόγηση δημιουργεί παραοικονομία και μειώνει τα έσοδα στον τουρισμό

Η αναντιστοιχία αυξημένων αφίξεων και μειωμένων εισπράξεων υποδηλώνει τη δυσάρεστη επίπτωση που έχει στα δημόσια έσοδα η ακραία φορολογία εξωθώντας μέρος των επιχειρήσεων στην απόκρυψη εισοδημάτων, δηλαδή στην παραοικονομία.

Αυτό επισημαίνει στο εβδομαδιαίο δελτίο οικονομικών εξελίξεων ο ΣΕΒ, προσθέτοντας ότι, παράλληλα, προκύπτουν πιεστικά ερωτήματα ως προς το βαθμό στον οποίο η επιβολή των capital conrols πλέον οδηγεί στη σώρευση αποταμιεύσεων στο

εξωτερικό όχι μόνο από ναυτιλιακές και εξαγωγικές, αλλά και από τουριστικές επιχειρήσεις στο πλαίσιο της διασφάλισης, εκ μέρους τους, της απρόσκοπτης λειτουργίας και πληρωμής διεθνών προμηθευτών.

Καθώς δημοσιοποιούνται τα στοιχεία για την πορεία της τουριστικής περιόδου του καλοκαιριού, με τις αφίξεις τον Αύγουστο να αυξάνονται κατά 1,8% αλλά τις εισπράξεις να υποχωρούν κατά -9,2% σε σχέση με το 2015 (1,3% αύξηση στις αφίξεις και μείωση 7,1% στις εισπράξεις στο 8μηνο σε σύγκριση με το 2015), όπου ειδικά από την ΕΕ28 η αύξηση των αφίξεων συνοδεύτηκε με μείωση των εισπράξεων, δημιουργούνται εκ νέου ερωτήματα για την ανταγωνιστικότητα του τουριστικού προϊόντος της χώρας και τις παρενέργειες που προκαλεί η υπερφορολογηση στην επίσημη οικονομική δραστηριότητα.

Είναι αδιαμφισβήτητο ότι ο τουρισμός την Ελλάδα βασίζεται σε ορισμένα ισχυρά ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα, καθώς πέρα από τον «ήλιο και θάλασσα» η πολιτιστική κληρονομία αποτελεί ισχυρό κίνητρο επίσκεψης στη χώρα.

Η πολιτιστική κληρονομιά συνεπώς, εκτός από τα άμεσα έσοδα που δημιουργεί, αποτελεί κίνητρο τόσο για αυτούς που έρχονται για τον «ήλιο και θάλασσα» αλλά και για αυτούς που επισκέπτονται τη χώρα εκτός της κορύφωσης της τουριστικής περιόδου. Ενδεικτικό είναι το παράδειγμα της κρουαζιέρας, όπου η κίνηση επισκέψεων συνεχίζεται δυναμικά τον Σεπτέμβριο και Οκτώβριο, δηλαδή μετά την ολοκλήρωση της καλοκαιρινής περιόδου, και με το 40- 45% των περίπου 5 εκατ. επιβατών κρουαζιέρας που επιβαίνουν σε πλοία που προσεγγίζουν τη χώρα μας κάθε χρόνο να επισκέπτονται κάποιο μουσείο ή αρχαιολογικό χώρο ή να διανυκτερεύουν σε αυτήν.

Η περίπτωση της κρουαζιέρας είναι και μια καλή ευκαιρία να αναδειχθούν οι δομικές αδυναμίες της χώρας, όπου οι ελλείψεις στην οργάνωση και τις υποδομές υπονομεύουν την ανάπτυξη. Έτσι, η Ελλάδα δεν έχει καταφέρει ακόμα να εξασφαλίσει στα κρουαζιερόπλοια που προσεγγίζουν τη χώρα να προσφέρονται ως ενιαίο πακέτο οι υπηρεσίες ελλιμενισμού, ρυμουλκού, τελωνείου, immigration κλπ, ώστε ο πράκτορας να μην αγχώνεται αν θα βρει τον κάθε υπεύθυνο στο θέση του, με ρίσκο την εμπλοκή της αποβίβασης αν κάτι δεν πάει καλά.

Αντίστοιχα, συχνά υπάρχουν σοβαρές ελλείψεις υποδομών που αποτρέπουν τις αποβιβάσεις επισκεπτών. Ενδεικτικά, και παρά τις προσπάθειες που πράγματι γίνονται σε αρκετές περιπτώσεις, δεν υπάρχει ακόμα το κρίσιμο πλάνο berth allocation ώστε όταν σχεδιάζονται οι κρουαζιέρες, δυο χρόνια πριν, να γνωρίζουν οι εταιρείες ότι θα βρουν την κατάλληλη θέση ελλιμενισμού. Ή στη Σαντορίνη μπορεί οι λάντζες να αρκούν για να διαχειριστούν πολλές ταυτόχρονες, ασυντόνιστες φυσικά, αφίξεις, πλοίων αλλά το τελεφερίκ δεν αρκεί για να μεταφέρει τους επιβάτες, αφήνοντας πολλούς δυσαρεστημένους στην προβλήτα, και στερώντας έσοδα από το νησί. Στην Τήνο θα μπορούσε να αναπτυχθεί σημαντικός θρησκευτικός τουρισμός, αλλά το τελείως ανεπαρκές λιμάνι δεν αφήνει περιθώρια για κάτι τέτοιο.

Η σημασία της πολιτιστικής κληρονομιάς αναδεικνύεται ιδιαίτερα στην περίπτωση της Κεφαλλονιάς, Εκεί, μετά τον σεισμό του 2013, βασικοί χώροι και μουσεία παραμένουν κλειστοί, οδηγώντας σε μείωση των αφίξεων κρουαζιέρας 30% - η περίπτωση αυτή δείχνει καθαρά πως χωρίς την επιλογή επίσκεψης αρχαιολογικού χώρου ή μουσείου, μειώνεται η ζήτηση και, αντίστοιχα, αναδεικνύεται η δύναμη των χώρων αυτών να προσελκύσουν επισκέπτες στη χώρα.

Φόροι και υποδομές

Το πρόβλημα της οργάνωσης και της ποιότητας των υποδομών είναι όμως γενικό και ξεπερνάει την κρουαζιέρα. Η ξαφνική αύξηση τιμολογίων, είτε είναι κόστη security σε λιμάνια, είτε εισιτήρια είτε φόροι όπως φυσικά ο ΦΠΑ και το τέλος διανυκτέρευσης, ταλαιπωρούν όλους τους επαγγελματίες του χώρου.

Δεν είναι τόσο οι αυξήσεις, όσο οι αιφνιδιαστικές αλλαγές χωρίς να έχει προηγηθεί συνεννόηση και ένα περιθώριο 24 μηνών ώστε να γίνει ομαλή αναπροσαρμογή των τιμών στα πακέτα που πωλούνται σε όσους επισκέπτονται τη χώρα. Η απουσία μιας προσέγγισης που να έχει στο επίκεντρο ὀ,τι ζητάνε οι πράκτορές και, κατά προέκταση, οι επισκέπτες, αντανακλάται σε μεγάλο βαθμό στον τρόπο έκδοσης των εισιτηρίων.

Σε αντίθεση με τις μεγάλες τουριστικές πόλεις του κόσμου, δεν είναι εφικτή η προαγορά εισιτηρίων από το διαδίκτυο, με ευέλικτες εκπτώσεις ανάλογα με το χρόνο προαγοράς και ευελιξία συνδυασμού προορισμών σύμφωνα με τις επιθυμίες του επισκέπτη.

Η μεγάλη μείωση της ζήτησης για τα 17 ενιαία εισιτήρια αντανακλά πιθανότατα τη χαμηλή ταύτιση με τις επιθυμίες των επισκεπτών. Η καλύτερη οργάνωση, καθώς φυσικά και καλύτερες υποδομές από τις πιο δύσκολες, όπως λιμάνια, έως τις πιο εύκολες, όπως τουαλέτες και εκδοτήρια εισιτηρίων, τα πωλητήρια αναμνηστικών δώρων και το εμπόρευμα τους, είναι κρίσιμος παράγοντας ώστε οι αυξήσεις εισιτηρίων να έχουν αντίκρισμα και να μην οδηγούν σε μείωση των επισκέψεων, και τελικά εσόδων παρά την αύξηση τιμών.

Η ανταγωνιστικότητα δεν καθορίζεται μόνο από την τιμή, αλλά από το λόγο τιμής / παροχών, και το κλειδί για την αύξηση της τιμής χωρίς την απώλεια της ζήτησης είναι πάντα η αύξηση της ποιότητας των παροχών. Είναι ενδεικτικό ότι η ξαφνική αύξηση των εισιτηρίων στις αρχές του 2016 (ενδεικτικά, στην Ακρόπολη (από €12 σε €20), Κνωσό (από €6 σε €15), Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο (από €7 σε €10), Αρχαία Αγορά Αθηνών (από €4 σε €8), Ολυμπία (από €9 σε €12), Μυκήνες (από €8 σε €12)), που φυσικά αποτέλεσε έκπληξη για τους επαγγελματίες του τουρισμού, οδήγησε σε μεγάλη μείωση των επισκέψεων σε όλους σχεδόν τους προορισμούς (εξαίρεση, πχ το μουσεία Ηρακλείου που πρόσφατα επαναλειτούργησε) και, τελικά, αμελητέα αύξηση, ή και μείωση, εσόδων σε όλους τους προορισμούς εκτός από ελάχιστους προορισμούς μεγάλης επισκεψιμότητας και με πολύ ανελαστική ζήτηση και στους οποίους είχαμε και τις μεγαλύτερες αυξήσεις τιμών εισιτηρίων. Ως σύγκριση έχει μάλιστα ενδιαφέρον ότι μετά το 2013 η διεύρυνση του ωραρίου λειτουργίας οδήγησε σε σημαντική αύξηση επισκέψεων το 2014 και 2015.

Θα ήταν λυπηρό να επαναληφθούν και στον τουρισμό παρόμοια λάθη με αυτά που έγιναν στη μεταποίηση τα προηγούμενα χρόνια,, όπου το υψηλό μη μισθολογικό κόστος, το υψηλό κόστος χρήματος και η, χωρίς συνεννόηση, αύξηση των τιμών ενέργειας μετά το 2010 έχουν υπονομεύσει παραγωγή, απασχόληση και εξαγωγές και, τελικά, τα έσοδα του κράτους την ώρα που ο εξαγωγικός προσανατολισμός αποτελούσε τη μόνη διέξοδο στην κρίση.