Μιλτιάδης Νεκτάριος: «Παραμύθια για μικρά παιδιά το πλεόνασμα του ΕΦΚΑ»

της Μαίρης Λαμπαδίτη

Τα πλεονάσματα του ΕΦΚΑ είναι παραμύθια για μικρά παιδιά, υποστηρίζει ο κ. Μιλτιάδης Νεκτάριος, καθηγητής Ασφαλιστικής Επιστήμης του Πανεπιστημίου Πειραιώς και πρώην διοικητής ΙΚΑ, στηλιτεύοντας τις προηγούμενες κυβερνήσεις για ψηφοθηρικές ρυθμίσεις που οδήγησαν το ασφαλιστικό σύστημα στη χρεοκοπία, αλλά και την

Οκ. Νεκτάριος προτείνει νέο συνταξιοδοτικό σύστημα προσαρμοσμένο στο ιταλικό/σουηδικό μοντέλο με χαμηλότερες εισφορές 12%, αντί 20% που ισχύει σήμερα, και χαμηλότερη φορολογία. Σύμφωνα με την πρότασή του, ο ασφαλισμένος μετά από 35 χρόνια εργασίας θα έχει ένα ποσοστό αναπλήρωσης 55% από το κρατικό σύστημα συντάξεων (50% είναι σήμερα για τις νέες συντάξεις), το οποίο με συμπληρωματική ασφάλιση σε ένα Ταμείο Επαγγελματικής Ασφάλισης, θα εξασφαλίζει συνολικά ένα ποσοστό αναπλήρωσης 75%.

Απαντώντας στις ερωτήσεις του «b.s.», ο πρώην διοικητής του ΙΚΑ τονίζει κατηγορηματικά: «Εδώ που έφτασαν τα πράγματα πλέον μία είναι η λύση, η συγκρότηση ενός εντελώς νέου συστήματος συντάξεων για τις νέες γενιές που θα βασίζεται σε δύο πυλώνες: ένα διανεμητικό και ένα κεφαλαιοποιητικό».

- Είστε υπέρ ή κατά της μεταρρύθμισης Κατρούγκαλου;

Ο λεγόμενος νόμος Κατρούγκαλου (Ν. 3863/2016) καθώς και ο πιο πρόσφατος νόμος 4472/2017 δεν αποτελούν ασφαλιστική μεταρρύθμιση. Πρόκειται για απλές παραμετρικές παρεμβάσεις στο χρεοκοπημένο πλέον σύστημα συντάξεων της Μεταπολίτευσης. Στην ίδια κατεύθυνση κινούνται και όλοι οι συνταξιοδοτικοί νόμοι των τριών μνημονίων. Πρόκειται για παρεμβάσεις που εξυπηρετούν βραχυπρόθεσμους πολιτικούς στόχους και στη συνέχεια τα προβλήματα επανέρχονται με μεγαλύτερη ένταση.
Πρέπει, ωστόσο, να επισημάνω δύο θετικά στοιχεία του ν. 3863/2016, τα οποία προέκυψαν διότι η κυβέρνηση δέχτηκε τις σχετικές προτάσεις της Επιτροπής Εμπειρογνωμόνων του 2015. Το πρώτο είναι η δημιουργία του ΕΦΚΑ με τη συγχώνευση όλων των Ταμείων, και το δεύτερο αφορά τις ενιαίες ρυθμίσεις ασφάλισης για όλα τα συγχωνευθέντα Ταμεία. Βέβαια, υπάρχει μεγάλη καθυστέρηση και επιχειρησιακή ανεπάρκεια στην υλοποίηση των δύο έργων, αλλά αυτό το νέο πλαίσιο θα είναι πολύ χρήσιμο στο μεταβατικό σκέλος της δικής μας πρότασης για ένα νέο σύστημα συντάξεων.

- Πάντως ο ΕΦΚΑ εμφανίζει πλεονασματικό προϋπολογισμό, κάτι που παρά τις αρχικές ενστάσεις τους δέχτηκαν και οι δανειστές. Πιστεύετε πως είναι πλασματικά τα έσοδα ή έωλα με προσωρινή διάρκεια;

Τα περί πλεονασμάτων στο ασφαλιστικό σύστημα είναι παραμύθια για μικρά παιδιά. Οι αρμόδιοι πρέπει να αφήσουν την προπαγάνδα στους πολιτικούς και να ασχοληθούν ενεργά με την ταχεία υλοποίηση των συγχωνεύσεων και την ταχύτατη εγκατάσταση των συστημάτων για τον ενιαίο υπολογισμό των παροχών. Αυτό κανονικά είναι ένα πρότζεκτ έξι μηνών, αλλά λόγω επιχειρησιακής ανεπάρκειας δεν έχει ξεκινήσει ακόμα, δύο χρόνια μετά τη νομοθετική ρύθμιση. Ο κίνδυνος είναι να αποτύχει η προσπάθεια δημιουργίας του ΕΦΚΑ. Ηδη στελέχη των κομμάτων της αντιπολίτευσης μιλούν για την επαναφορά τριών Ταμείων και άλλων τέτοιων προσφιλών πελατειακών μηχανισμών. Μια αποτυχία στην αποτελεσματική οργάνωση και λειτουργία του ΕΦΚΑ θα ήταν μεγάλη οπισθοχώρηση.

Πρόταση για το Ασφαλιστικό

- Οπως σημειώνετε στην πρότασή σας, ο νόμος Κατρούγκαλου αδικεί εκείνους που αιμοδοτούν το σύστημα (περισσότερα χρόνια ασφάλισης, υψηλότερες αποδοχές) για να προστατεύσει τις αδύναμες κατηγορίες. Θα μπορούσε να ισορροπήσει στο σύστημα με άλλον τρόπο εφόσον έπρεπε οπωσδήποτε να μειωθεί η συνολική συνταξιοδοτική δαπάνη; Πρέπει να συνειδητοποιήσουμε όλοι ότι δεν υπάρχει λύση για το ασφαλιστικό πρόβλημα της χώρας όσο παραμένουμε στη λογική του διανεμητικού συστήματος. Αυτός ήταν ένας από τους κύριους λόγους της οικονομικής καταστροφής της χώρας και, επίσης, είναι ο κύριος λόγος που δεν μπορεί να ξεκινήσει η αναπτυξιακή διαδικασία. Αυτοί που υποστηρίζουν τη συνέχιση του υφιστάμενου συστήματος είναι οι ηθικοί αυτουργοί της οικονομικής καταστροφής των 3 εκατομμυρίων συνταξιούχων και αυτοί που πρόσφεραν το άλλοθι στους πολιτικούς να αναβάλουν αενάως την αναγκαία ασφαλιστική μεταρρύθμιση.

Τα πολιτικά κόμματα της Μεταπολίτευσης εξαγόρασαν εκατομμύρια ψήφους με τις χαριστικές ρυθμίσεις του συστήματος συντάξεων, αδιαφορώντας για τις μελλοντικές συνέπειες στην οικονομία και στις νέες γενιές. Εδώ που έφτασαν τα πράγματα πλέον η λύση είναι μία: ο διαχωρισμός του ασφαλιστικού προβλήματος σε δύο σκέλη. Το πρώτο σκέλος αφορά στη συγκρότηση ενός εντελώς νέου συστήματος συντάξεων για τις νέες γενιές, όσους έχουν ασφαλιστεί μετά το 1992. Το νέο σύστημα θα έχει δύο πυλώνες: ένα διανεμητικό και ένα κεφαλαιοποιητικό. Αυτό το σχήμα θα επιτρέψει και τη σημαντική μείωση των εισφορών. Το δεύτερο σκέλος περιλαμβάνει το μεταβατικό πρόγραμμα προστασίας των σημερινών συνταξιούχων και όσων έχουν ασφαλιστεί πριν από το 1992. Η εφικτότητα και η οικονομική ισορροπία των προτάσεών μας έχουν τεκμηριωθεί με τις απαραίτητες αναλογιστικές μελέτες και τα οικονομετρικά μοντέλα για την περίοδο μέχρι το 2060.

- Στην πρότασή σας σπάτε τις σημερινές φόρμες, προτείνοντας μείωση των εισφορών στο 12%, κάτι που θα δώσει κίνητρο για την αύξηση της απασχόλησης. Είναι εφικτό;

Το οικονομετρικό μοντέλο που έχουμε επεξεργαστεί με τον κ. Ν. Χριστοδουλάκη για την περίοδο μέχρι το 2060 μάς έδειξε ότι οι εισφορές μπορούν να μειωθούν στο 12%. Μια τέτοια μείωση θα επέτρεπε την αύξηση της απασχόλησης και την πτώση της ανεργίας στο 9% εντός της πρώτης δεκαετίας. Η αύξηση της απασχόλησης θα έκλεινε το μεγαλύτερο μέρος του ελλείμματος στα έσοδα του συστήματος λόγω της μείωσης των εισφορών. Το υπόλοιπο τμήμα θα υπερκαλυφθεί από τις μειώσεις των παροχών που έχει συμφωνήσει η κυβέρνηση για τα έτη 2019-2021 στο πλαίσιο της δεύτερης αξιολόγησης, με τον ν. 4472/2017. Επομένως, οι προτάσεις μας για τη χρηματοδότηση των συντάξεων της μεταβατικής περιόδου είναι απόλυτα εφικτές, εφόσον διατηρηθεί η κρατική χρηματοδότηση στο επίπεδο που έχει συμφωνηθεί με το τρίτο μνημόνιο. Το πιο σημαντικό στοιχείο, όμως, της δικής μας πρότασης είναι ότι η μείωση των εισφορών, σε συνάρτηση με μείωση των φόρων, θα επαναφέρει την οικονομία σε ρυθμούς ανάπτυξης άνω του 3% για την πρώτη δεκαετία. Τότε θα ενεργοποιηθεί η «ρήτρα ανάπτυξης» που έχουμε προτείνει, ούτως ώστε να δοθεί στους συνταξιούχους της «μεταβατικής περιόδου» ένα μέρισμα από το επιπλέον εθνικό εισόδημα που θα δημιουργηθεί. Αυτή είναι και η μοναδική δυνατότητα που υπάρχει για τη μερική αποκατάσταση των ζημιών που έχουν υποστεί. Το τελικό συμπέρασμα είναι ότι όσο η οικονομία είναι σε ύφεση, τόσο οι συντάξεις θα μειώνονται. Η τάση αυτή μπορεί να ανατραπεί μόνο με την επιστροφή της οικονομίας σε αναπτυξιακή τροχιά.

Οι νέες γενιές

- Σύμφωνα με την πρότασή σας, ο εργαζόμενος θα πρέπει να εξασφαλίσει συμπληρωματική σύνταξη από ένα Ταμείο Επαγγελματικής Ασφάλισης προκειμένου το συνολικό ποσοστό αναπλήρωσης να φτάσει στο 75%. Η σημερινή κυβέρνηση υποστηρίζει ότι δεν υπάρχει διαθέσιμο εισόδημα για την ανάπτυξη ΤΕΑ. Ποια είναι η γνώμη σας;

Η κυβέρνηση έχει θέσει σε εφαρμογή ένα φορομπηχτικό πρόγραμμα, το οποίο έχει οδηγήσει τα τελευταία χρόνια σε οικονομική εξάντληση της μεσαίας τάξης. Επιπλέον, όταν το κρατικό σύστημα συντάξεων απαιτεί εισφορές 27% είναι φυσικό να μην υπάρχει διαθέσιμο εισόδημα για προαιρετική ασφάλιση.

Στη δική μας πρόταση για το σύστημα συντάξεων των νέων γενεών έχουμε μειώσει σημαντικά τις υποχρεωτικές εισφορές. Επομένως, θα έχουν περιθώρια οι πολίτες να αποφασίσουν για τη συμμετοχή τους σε ένα προαιρετικό Ταμείο Επαγγελματικής Ασφάλισης για να συμπληρώσουν την παροχή του κρατικού συστήματος συντάξεων. Πρέπει να επισημανθεί ότι το σύστημα συντάξεων που προτείνουμε για τις νέες γενιές δεν απαιτεί κρατική χρηματοδότηση. Επίσης, το κεφαλαιοποιητικό μέρος του προτεινόμενου συστήματος θα δημιουργήσει αποθεματικά ύψους 50 δισ. ευρώ στην πρώτη δεκαετία και 400 δισ. ευρώ μέχρι το 2060. Τα κεφάλαια αυτά θα συμβάλουν στη χρηματοδότηση των επενδύσεων για την οικονομική ανάπτυξη και θα προσφέρουν βαθμούς ελευθερίας στη χώρα για να διαπραγματευτεί το εξωτερικό χρέος.