Κάθε λιμάνι και καημός...

Του Μηνά Τσαμόπουλου

Με βραδυφλεγή βόµβα στα θεµέλια του ελληνικού τουρισµού -και ειδικότερα της ακτοπλοΐας και της κρουαζιέρας- παροµοιάζουν τα στελέχη των δύο κλάδων τα λιµάνια. Ελλιπείς υποδοµές, ανεπαρκή σχέδια, κατασκευαστικά λάθη, ανύπαρκτη συντήρηση και λανθασµένη -έως µηδενική- αξιοποίηση των εισπραττόµενων λιµενικών τελών συνθέτουν την εικόνα της απογοήτευσης. Μεγάλα ποσά έχουν επενδυθεί σε λιµάνια χωρίς να εξυπηρετούν τελικά τις ανάγκες που υπάρχουν.

«Όλα τα λιμάνια μας είναι προβληματικά για διάφορους λόγους και εάν σήμερα έχουμε πετύχει τη συνεχή εξυπηρέτηση των νησιών,

το οφείλουμε στις ικανότητες των ναυτικών μας και στα σύγχρονα πλοία μας. Στο άμεσο μέλλον, όμως, προβλέπουμε ότι οι λιμενικές υποδομές μας θα αποτελέσουν ανασχετικό παράγοντα εξελίξεων, αφού ήδη διαπιστώνουμε αδυναμία των λιμανιών μας να υποδεχθούν τα προσφερόμενα ή τα κατάλληλα πλοία, γεγονός που έχει αρνητικές συνέπειες στην εξυπηρέτηση των νησιών αλλά και στο κόστος λειτουργίας των πλοίων και των εισιτηρίων», επισημαίνει ο πρόεδρος του Συνδέσμου Επιχειρήσεων Επιβατηγού Ναυτιλίας (ΣΕΕΝ) Μιχάλης Σακέλλης: «Δεν είναι μόνο ο σχεδιασμός και η κατασκευή που δημιουργούν προβλήματα, αλλά και οι λανθασμένες πολιτικές αποφάσεις στην επιλογή των λιμανιών που κατασκευάζονται - π.χ. το συχνό φαινόμενο κατασκευής δύο λιμανιών στο ίδιο νησί χωρίς να υπάρχει λόγος, όπως στην Αμοργό, την Κάρπαθο κ.α.-, το μέγεθός τους και ο σκοπός που εξυπηρετούν. Αποδείξεις των όσων προαναφέραμε είναι η καθίζηση της Προβλήτας 1 του Container Terminal του Πειραιά, η σχεδόν μη ύπαρξη λιμανιού στη Σαντορίνη και η απίστευτη ταλαιπωρία του επιβατικού κοινού και των πλοίων στο πιο δημοφιλές νησί του κόσμου, τα λιμάνια της Καλύμνου, της Τήνου, της Κάσου, της Ανάφης, της Φολεγάνδρου, η έλλειψη προστασίας από έντονα καιρικά φαινόμενα στην Κρήτη κ.τ.λ.».

Κρουαζιέρα

«Ο σωστός προγραμματισμός, η οργάνωση και ο σχεδιασμός των λιμένων αλλά και των υπηρεσιών είναι τα σημεία όπου πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη σημασία και να εφαρμοστούν ανάλογα με τις απαιτήσεις του λιμένα, συνδυάζοντας πάντα τα οικονομοτεχνικά και ανταγωνιστικά στοιχεία για την επιτυχία των έργων και την ανάπτυξη των τοπικών κοινωνιών», υπογραμμίζει από την πλευρά του ο κ. Θεόδωρος Κόντες, πρόεδρος της Ενωσης Εφοπλιστών Κρουαζιεροπλοίων και Φο­ρέων Ναυτιλίας (ΕΕΚΦΝ).

Οπως τονίζει, στον σχεδιασμό της λιμενικής πολιτικής πρέπει να αξιολογηθούν στοιχεία όπως:

■ Διακίνηση φορτίων
■ Εξυπηρέτηση και προώθηση αγορών
■ Τουριστικοί προορισμοί
■ Σύνδεση νήσων και πορθμεία
■ Μαρίνες
■ Εξυπηρέτηση ειδικών φορτίων (ενεργειακά - επικίνδυνα φορτία) κ.λπ.

Προβληµατικά λιµάνια

«Ο σχεδιασμός και η μελέτη θα πρέπει να συμπεριλαμβάνουν τις εγκαταστάσεις που απαιτούνται ανάλογα με τη χρήση για την οποία προορίζεται ο λιμένας. Ενας τέτοιος σχεδιασμός βέβαια πρέπει να εξυπηρετεί συνδυαστικά υπηρεσίες σε διάφορους λιμένες της περιφέρειας για την κάλυψη αναγκών. Σήμερα βλέπουμε σε διάφορα λιμάνια έναν άναρχο σχεδιασμό και να υποδέχονται κρουαζιερόπλοια, φορτηγά πλοία, ferry boats και yachts στον ίδιο χώρο - με τα αναμενόμενα προβλήματα και παράπονα» σημειώνει ο κ. Κόντες και προσθέτει:

«Οπως όλοι αντιλαμβανόμαστε, δεν είναι δυνατόν να γίνουν επενδύσεις στους εκατοντάδες λιμένες της χώρας για να εξυπηρετήσουν όλες τις χρήσεις. Ο σχεδιασμός της λιμενικής πολιτικής θα πρέπει να αξιολογήσει τον κάθε λιμένα και τον τόπο όπου υφίσταται ούτως ώστε να διαχωριστούν οι χρήσεις όπως απαιτείται, αλλά και να γίνουν οι σωστές επενδύσεις στις λιμενικές υποδομές. Υπάρχουν πολλά παραδείγματα σε λιμένες όπου επενδύθηκαν μεγάλα ποσά για έργα χωρίς αυτά να εξυπηρετούν τον σκοπό τους -π.χ. στην Αλεξανδρούπολη υπάρχει λιμένας με μεγάλες δυνατότητες να εξυπηρετήσει containers με προώθηση σε όλη την Ανατολική Ευρώπη κ.λπ., όπως επίσης και κρουαζιερόπλοια με προορισμούς στο Βόρειο Αιγαίο και τη Μαύρη Θάλασσα. Υπάρχουν βέβαια και άλλοι λιμένες με λανθασμένο σχεδιασμό που δεν μπορούν να εξυπηρετήσουν τον σκοπό του συγκεκριμένου προορισμού. Τα λιμάνια της Τήνου, της Ζακύνθου, του Γυθείου κ.ά. είναι μερικά από τα προβληματικά λιμάνια - ιδιαίτερα για τα τουριστικά πλοία».

Για τους τουριστικούς λιμένες ο κ. Κόντες τονίζει: «Οι λιμένες αυτοί λόγω της πολυνησιακής διαμόρφωσης της χώρας μας και της τεράστιας ακτογραμμής απαιτούν ιδιαίτερες προδιαγραφές για την εύκολη διακίνηση του πλοίου στον λιμένα, αλλά και εκτεταμένες χερσαίες υποδομές για την εξυπηρέτηση των επισκεπτών, συμπεριλαμβάνοντας terminals, πάρκινγκ, καταστήματα, security υποδομές κ.λπ.

Οι υποδομές αυτές βέβαια διαφέρουν από προορισμό σε προορισμό, με τις πλέον απαιτητικές να ορίζονται στα home porting λιμάνια και να συνδυάζονται με άλλες κατάλληλες σε αεροδρόμια. Η σημερινή κατάσταση των τουριστικών λιμένων δεν είναι η καλύτερη και έτσι δύσκολα εξυπηρετούν τους απαιτητικούς πελάτες. Υπάρχουν λιμάνια με ιδιαίτερα προβλήματα διακίνησης, όπως επίσης και μηδαμινές έως ανύπαρκτες χερσαίες υποδομές και υπηρεσίες εξυπηρέτησης», λέει ο κ. Κόντες και συνεχίζει: «Αξίζει να σημειωθούν οι εγκαταστάσεις της Σαντορίνης, της Μυκόνου -και όχι μόνο-, μια που είναι από τους πρώτους τουριστικούς προορισμούς της χώρας μας με τις ιδιαιτερότητες και τις πρόχειρες λύσεις διαχείρισης (ναύδετα, τελεφερίκ κ.ά.).

Η ανταγωνιστικότητα σε υπηρεσίες και οικονομική διαχείριση είναι τα κύρια σημεία που πρέπει να αξιολογηθούν και να βελτιωθούν σε επιθυμητό επίπεδο, συγκρίνοντάς τες πάντα με τους γείτονες Τούρκους. Οι μαρίνες για τα τουριστικά σκάφη που επισκέπτονται διάφορους προορισμούς της πατρίδας μας έχουν επίσης προβλήματα διαχείρισης, ενώ δυσκολεύονται ιδιαίτερα να ανταγωνιστούν αυτές των γειτόνων, μια που η επιπλέον φορολόγηση και ο ελλιπής έλεγχος εφαρμογής της νομοθεσίας διακίνησης καθιστούν απαγορευτική την προσέλευση σκαφών κατά τη διάρκεια της τουριστικής περιόδου, αλλά και τον χειμερινό ελλιμενισμό και τις επισκευές».

Επισκευαστική βάση - Ναυπηγεία

Ιδιαίτερη αναφορά κάνει ο κ. Κόντες στη Ναυπηγοεπισκευαστική Ζώνη, αλλά και στη ναυπηγική βιομηχανία:

«Είναι ένας άλλος τομέας εξυπηρέτησης πλοίων για επισκευές-μετασκευές, αλλά θα πρέπει να οργανωθεί και να τακτοποιηθεί ανάλογα με τις ανάγκες και τα περιβαλλοντικά στοιχεία των χώρων. Η κύρια ζώνη επισκευής στο Πέραμα και στην ευρύτερη περιοχή, που ανθούσε τις δεκαετίες '70 και '80, έχει πλέον απαξιωθεί και η Πολιτεία δεν έχει προσεγγίσει το πρόβλημα. Η ανεργία μαστίζει τον κλάδο επισκευής-μετασκευής, καθώς οι εν λόγω εργασίες εκτελούνται συνήθως εκτός της χώρας μας. Η αργία των ναυπηγείων της χώρας είναι ένα άλλο τραγικό αποτέλεσμα της πολιτικής που ακολουθείται. Αποτέλεσμα είναι ελληνικά κρουαζιερόπλοια, αλλά και πλοία της ακτοπλοΐας να εκτελούν εργασίες και ιδιαίτερα δεξαμενισμούς στη Μάλτα ή και στην Τουρκία».

Οι προτάσεις

Για τα προβλήματα αυτά ο κ. Κόντες καταθέτει τις προτάσεις της ΕΕΚΦΝ: «Ελπίζουμε ότι ο νέος διαχειριστής του Λιμένος Πειραιά μαζί με τα ναυπηγεία και το κράτος θα αξιολογήσουν τις αδυναμίες που υπάρχουν στη ναυπηγοεπισκευή και θα προωθήσουν θέματα προς επίλυση για να φτάσουμε σταδιακά στα επιθυμητά αποτελέσματα με τα ανάλογα οικονομικά οφέλη αλλά και την πάταξη της ανεργίας στον κλάδο. Τέλος, η δημιουργία του μεταπτυχιακού από το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο με επικεφαλής τον καθηγητή Κώστα Μουτζούρη για τη Διαχείριση Λιμένων (Port Management) είναι προς τη σωστή κατεύθυνση. Από την πηγή αυτή θα δημιουργηθούν άξια στελέχη διοίκησης λιμένων και ας ελπίσουμε ότι θα αξιοποιηθούν ανάλογα προς όφελος των διοικήσεων».

Αναδημοσίευση από το ΠΡΩΤΟ ΘΕΜΑ (25 Δεκεμβρίου 2016)