Επιχειρηματικότητα και δημοκρατία

Eπίκεντρο των προσπαθειών των δικών μου, αλλά και όλων των κοινωνικών εταίρων στο πλαίσιο της Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής της Ελλάδoς (ΟΚΕ) είναι η διασφάλιση ευρέων συναινέσεων σε ζητήματα αιχμής για την κοινωνία και θέματα καίρια για την οικονομία, όπως το μέλλον της εργασίας, οι προκλήσεις για τη δημιουργία και τη διατήρηση σταθερής και ποιοτικής απασχόλησης, η διαμόρφωση ενός ολοκληρωμένου εθνικού σχεδίου βιώσιμης ανάπτυξης κοινής αποδοχής.

Με την ευκαιρία των σχετικών συζητήσεων, διαπίστωσα για μία ακόμα φορά τον επίκαιρο χαρακτήρα παλαιότερης εισήγησής μου στο Ευρωπαϊκό

Πολιτιστικό Κέντρο Δελφών τον Οκτώβριο του 2003 αναφορικά με την επιχειρηματικότητα. Στη συγκεκριμένη ομιλία είχα προσπαθήσει να προσδιορίσω τις τότε παθογένειες του κράτους και της δημόσιας διοίκησης, διαισθανόμενος την κρίση που έρχεται, και να διερευνήσω τον ρόλο της επιχειρηματικότητας στην προσπάθεια ενίσχυσης της δημοκρατίας και ανάσχεσης της κομματοκρατίας.

Χαρακτηριστικά ανέφερα ότι: «[...] είναι απαραίτητη η οικονομική ανάπτυξη, που να στηρίζεται όχι στον κρατισμό, αλλά στην υγιή επιχειρηματικότητα, γιατί μόνο μ' αυτήν υπάρχει περίπτωση να διασφαλιστεί η οικονομική μεγέθυνση χωρίς κατασπατάληση των ενεργειακών και φυσικών πόρων».
Και συνέχιζα σχολιάζοντας: «[...] τα κόμματα, από νόμιμα σχήματα οργανωμένων και μεθοδευμένων προτάσεων άσκησης εξουσίας προς όφελος του λαού, έχουν την τάση να μετατρέπονται σε κομματοκρατία, προσπαθώντας να ελέγξουν την πολιτική ζωή και τις δημοκρατικές εξελίξεις με κύρια χαρακτηριστικά:

- Την αναξιοκρατία. Η οποιαδήποτε αξιοκρατική ανάδειξη ανθρώπων σ' επιμέρους χώρους δουλειάς και δραστηριοτήτων (επαγγελματικές ενώσεις, συνδικαλιστικοί φορείς, Κοινοβούλιο) θυσιάζεται στην ανάδειξη "ημέτερων" ανθρώπων.

- Τη διασύνδεση της οικονομικής δύναμης και της πολιτικής επιρροής. Την ενθάρρυνση και την προσπάθεια ταύτισης της επιχειρηματικότητας με τη συνδιαλλαγή και την κρατική υποστήριξη σαν κάτι το αυτονόητο και την προσπάθεια εξόντωσης όποιου αντιστέκεται.

- Οτι θεωρεί τον δημόσιο τομέα επικυρίαρχο και όχι κομμάτι της κοινωνίας και της οικονομίας, που πρέπει και αυτός να λειτουργεί με όρους αποτελεσματικότητας και ανταγωνιστικότητας.

- Τη διστακτικότητα, δυσκαμψία και αντιπαλότητα, που αντιμετωπίζονται οι νέες οικονομικές πραγματικότητες. Τις πελατειακές σχέσεις εξυπηρέτησης και εξάρτησης.

- Τον λαϊκισμό και τα κοινότοπα προπαγανδιστικά συνθήματα, προκειμένου να εξασφαλιστούν παραπλανητικά και βραχυχρόνια εκλογικά οφέλη.

Ετσι δημιουργείται ένας άτυπος "στρατός κατοχής", με σημαντική διείσδυση, κυρίως στη δημόσια διοίκηση, αλλά και στον συνδικαλιστικό χώρο και την οικονομική ζωή, με αποτέλεσμα την εκτροπή ή την καθυστέρηση της εξέλιξης της δημοκρατίας. Στη φάση αυτή της κομματοκρατίας πληθαίνουν οι αναρριχητές και οι καιροσκόποι, άτομα μειωμένων ικανοτήτων και κοινωνικής καταξίωσης, παρέα με παραδοσιακούς πολιτικάντηδες και κομματάρχες. Καταφέρνουν να δημιουργούν μηχανισμούς και ν' ασκούν σημαντικό έλεγχο στις οικονομικές και πολιτικές εξελίξεις, δημιουργώντας τη διάχυτη αίσθηση που γίνεται κυρίαρχη κομματική άποψη ότι η κοινωνία είναι αυτή που αντιστέκεται στις εξελίξεις».

Οι σκέψεις αυτές έγιναν πριν από 14 χρόνια, σε μια εποχή που η λέξη «επιχειρηματικότητα» ήταν σχεδόν απαγορευμένη στην κυρίαρχη κομματική-πολιτική συζήτηση. Οι αναγνώστες μπορούν να κρίνουν αν μετά από τόσα χρόνια και μετά τη χρεοκοπία και την αναπαραγόμενη κρίση οι θέσεις αυτές είναι ακόμα επίκαιρες. Το μόνο θετικό, που από την πλευρά μου διαπιστώνω, είναι ότι σήμερα έχει γίνει πλέον αποδεκτό από τους περισσότερους ότι η δημιουργία θέσεων απασχόλησης είναι συνδεδεμένη με τις καινοτόμες επενδύσεις και την έρευνα, την εξωστρέφεια της οικονομίας και την αποδοτική λειτουργία του κράτους. Δεν νοείται οποιασδήποτε μορφής ανάπτυξη χωρίς την αξιοποίηση όλων των παραγωγικών δυνάμεων της χώρας, χωρίς την υγιή και επικερδή επιχειρηματικότητα και χωρίς τη διαμόρφωση φιλοεπενδυτικού περιβάλλοντος.

Και η ανάπτυξη δεν είναι μόνο θέμα οικονομίας. Είναι και ισχυρό μέσο προώθησης της δημοκρατίας. Γιατί το πραγματικό ζητούμενο, αφού πετύχουμε τα αυτονόητα, είναι να παράγουμε πολιτική που να στηρίζεται σε αρχές και αξίες, σ' ένα περιβάλλον με έντονες αντιπαραθέσεις, από τις οποίες αναδεικνύεται περισσότερο έντονη από ποτέ η ανάγκη διαλόγου και συνεργασίας της κοινωνίας, των παραγωγικών δυνάμεων και των κομμάτων.

* Πρόεδρος της ΟΚΕ