Βενιζέλος: Τίποτα δεν είναι αυτονόητο

Ο αντιπρόεδρος και Υπουργός Εξωτερικών της κυβέρνησης Ευάγγελος Βενιζέλος εκφώνησε ομιλία στη συνεδρίαση της Ολομέλειας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για την επέτειο των 100 ετών από την έναρξη του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου.

Το κείμενο της ομιλίας του Ευάγγελου Βενιζέλου έχει ως εξής:

«Αφιερώνοντας τη σημερινή συνεδρίαση της Ολομέλειάς του στην επέτειο των 100 ετών από την έναρξη του Α´ Παγκοσμίου Πολέμου, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο επιλέγει – ορθά – να κλείσει τις εργασίες του στέλνοντας στους πολίτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης το μήνυμα πως διαθέτει συνείδηση της Ιστορίας.

Η ενεργός ιστορική μνήμη είναι, άλλωστε, η μόνη ασφαλής βάση για μεγάλες πολιτικές πρωτοβουλίες, όπως αυτές από τις οποίες έχει επείγουσα ανάγκη η Ευρώπη.

Το τέλος της ιστορίας, το τέλος των πολέμων – στην Ευρώπη τουλάχιστον – και η εγκαθίδρυση της “αιώνιας ειρήνης” δεν διακηρύχθηκαν για πρώτη φορά μετά την διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης και τη λήξη του ψυχρού πολέμου. Είχαν διακηρυχθεί θεωρητικά και πριν το ξέσπασμα του Α´ Παγκοσμίου Πολέμου.

Η επέτειος των 100 ετών από την έναρξη του επονομαζόμενου «Μεγάλου Πολέμου» βρίσκει την Ευρωπαϊκή Ένωση στις παραμονές των εκλογών για την ανάδειξη του νέου Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου.

Δηλαδή στις παραμονές της διαμόρφωσης και καταγραφής ενός πανευρωπαϊκού συσχετισμού δυνάμεων που έρχεται να προστεθεί στον διακυβερνητικό ή μάλλον στον διακρατικό συσχετισμό που, ούτως ή άλλως, υπάρχει.

Η επέτειος εξακολουθεί να βρίσκει την Ευρωπαϊκή Ένωση αντιμέτωπη με τις συνέπειες της δημοσιονομικής και χρηματοοικονομικής κρίσης που ξέσπασε το 2007-2008.

Για πολλά κράτη – μέλη και τις κοινωνίες τους το μεγάλο ερώτημα είναι αν μπορεί να υπάρξει μια Ευρώπη χωρίς πολιτικές λιτότητας και υψηλή ανεργία, ιδίως στις νέες ηλικίες.

Σε όλα τα κράτη μέλη το κρίσιμο ερώτημα είναι αν η Ευρώπη μπορεί να παραμείνει ταυτισμένη με τη δημοκρατία, με το κράτος δικαίου.

Με ένα ευρωπαϊκό κοινωνικό κράτος που υπερβαίνει τη δημογραφική και δημοσιονομική του κρίση, με το πλουραλισμό, την ανεκτικότητα, την ανταγωνιστικότητα, την πλήρη απασχόληση, την καινοτομία, τη δημιουργικότητα, τον πολιτισμό.

Δηλαδή τις αξίες που βρίσκονται στο ιστορικό, ιδεολογικό και πολιτικό θεμέλιο της Ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης μετά τις τραγικές εμπειρίες του Α ´ και του Β ´ Παγκόσμιου Πολέμου.

Η επέτειος βρίσκει, ταυτοχρόνως, την Ευρωπαϊκή ´Ένωση αντιμέτωπη με υπερβολικά μεγάλο αριθμό ανοικτών κρίσεων στην ανατολική και τη νότια γειτονιά της.

Αντιμέτωπη με καταστάσεις που θέτουν πάλι σε δοκιμασία τη διεθνή πολιτική οντότητα της Ένωσης. Από τη Συρία έως τη Λιβύη, από το Ιράν έως την Ουκρανία.

Πριν λίγους μήνες, κανείς δεν συζητούσε ως επείγον ζήτημα μια οξεία κρίση στις σχέσεις της Ένωσης και γενικότερα της Δύσης με τη Ρωσία με αφορμή την Ουκρανία.

Τώρα όμως αυτό είναι το υπ´αριθμόν ένα πολιτικό αλλά και οικονομικό ζήτημα της Ένωσης.

Η εξέλιξη του Α ´ Παγκοσμίου Πολέμου και η αμερικανική συμμετοχή σε αυτόν τον κατεξοχήν Ευρωπαϊκό πόλεμο κατέστησε εκ των πραγμάτων, από το 1917 και μετά, το πρόβλημα της ειρήνης της σταθερότητας και της ασφαλείας στην Ευρώπη, πρόβλημα ευρωατλαντικό.

Αυτό επιβεβαιώθηκε με τον Β ´ Παγκόσμιο Πόλεμο και εξακολουθεί να είναι μια πραγματικότητα που επιβεβαιώνεται σε όλες τις ανοικτές κρίσεις, διεθνείς και περιφερειακές.

Η κατάσταση στη Βοσνία και Ερζεγοβίνη, που βρίσκεται στην καρδιά της ευρωπαϊκής ηπείρου, εξακολουθεί να απαιτεί το ιδιαίτερο ενδιαφέρον της Ευρωπαϊκής Ένωσης και όλης της διεθνούς κοινότητας.

Αυτό σημαίνει πολλά εκατό ολόκληρα χρόνια μετά την έναρξη του Μεγάλου Πολέμου με αφορμή ένα συμβάν στο Σεράγεβο.

Η ιστορία δεν επαναλαμβάνεται αρκεί να μας διδάσκει. Αρκεί να είναι ουσιαστική παράμετρος των αναλύσεων και της στρατηγικής μας.

Η Ελληνική Προεδρία του Συμβουλίου θεωρεί ως οιωνό αυξημένης ευθύνης το γεγονός πώς στο δικό της εξάμηνο συμπίπτουν όλες αυτές οι μεγάλες ιστορικές προκλήσεις: από τις Ευρωεκλογές και την συμφωνία για τον Ενιαίο Μηχανισμό Εξυγίανσης των συστημικών τραπεζών μέχρι τη κρίση στην Ουκρανία.

Το εξάμηνο αυτό είναι πιο σύντομο κοινοβουλευτικά λόγω των ευρωπαϊκών εκλογών αλλά πιο πυκνό πολιτικά.

Έχουμε λοιπόν την υποχρέωση να παρουσιάσουμε στους λαούς της Ένωσης μια νέα, ολοκληρωμένη και ελκυστική αφήγηση για την Ευρωπαϊκή ολοκλήρωση και τις προοπτικές της.

Κάθε Ευρωπαϊκό πολιτικό κόμμα διατυπώνει τη δική του εκδοχή μέσα σε μια δημοκρατική και πλουραλιστική διαδικασία.

Τα τεχνικά στοιχεία της αφήγησης αυτής διαμορφώνονται με δυσκολίες, καθυστερήσεις, συμβιβασμούς, αλλά διαμορφώνονται. Αναφέρομαι στην Τραπεζική Ένωση, την ομάδα εργασίας για τους ίδιους πόρους, την πάντοτε ανοιχτή συζήτηση για την αρχή της επικουρικότητας.

Νέα εργαλεία, όπως η πρωτοβουλία για τους νέους, προστίθενται στους ευρωπαϊκούς χρηματοοικονομικούς μηχανισμούς. Το τρίπτυχο Σταθεροποίηση – Ανάπτυξη – Απασχόληση είναι πάλι η προμετωπίδα της Ένωσης.

Η σύνδεση της εξωτερικής και της ενεργειακής πολιτικής της Ένωσης έρχεται να προστεθεί στην Κοινή Εξωτερική Πολιτική και Πολιτική Ασφαλείας. Η σχέση της Ένωσης με το ΝΑΤΟ έχει καταστεί πολύ πιο ισορροπημένη και έχει αποκτήσει πλέον στοιχεία αυτοματισμού.

Η επέτειος της έναρξης του Α´ Παγκοσμίου Πολέμου μας αναγκάζει βέβαια να θυμόμαστε πως τα μεγάλα θέματα είναι πάντα πολιτικά.

Αφορούν εθνικές, εθνοτικές, γλωσσικές και θρησκευτικές ταυτότητες και ευαισθησίες. Αφορούν πάγιες εθνικές προτεραιότητες. Στερεότυπα. Γεωπολιτικές και γεωοικονομικές προσλήψεις.

Είναι σημαντικό, συνεπώς, να τονίσουμε σήμερα εδώ στο Στρασβούργο, στην Ολομέλεια του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, ότι εκατό χρόνια μετά την έναρξη του Α ´ Παγκοσμίου Πολέμου, οι πολίτες και οι λαοί της Ευρώπης έχουν ως θεμελιώδη και οριστική επιλογή τους την ειρήνη, τη σταθερότητα, το σεβασμό των υφιστάμενων συνόρων, την κυριαρχία και την εδαφική ακεραιότητα των κρατών της ευρωπαϊκής ηπείρου.

Αυτό δεν είναι, δυστυχώς, αυτονόητο. Τίποτα δεν είναι, δυστυχώς, αυτονόητο.

Είναι όμως υπαρξιακά αναγκαίο, αν θέλουμε το βλέμμα της ιστορίας να είναι στραμμένο όχι στο παρελθόν, αλλά στο μέλλον».