ΜΥΑΛΑ ΕΡΜΗΤΙΚΑ ΚΛΕΙΣΤΑ...

Την επομένη της επίσημης κατάρρευσης της Σοβιετικής Ένωσης, στον Λευκό Οίκο έγινε ευρεία σύσκεψη επιτελικών στελεχών, προκειμένου οι ΗΠΑ να αναλύσουν τα νέα δεδομένα και να δουν πώς θα πορευτούν στη μεταψυχροπολεμική εποχή. Μεταξύ αυτών που εκλήθησαν στη σύσκεψη ήταν και ένας ζωολόγος, κορυφαίος στο είδος του και αυθεντία στη συμπεριφορά των μαϊμούδων, των χιμπατζήδων και των γοριλών. Η άποψη που ανέπτυξε ο επιστήμων ήταν ότι η κοινωνία αυτών των ζώων είναι συσπειρωμένη

Υπέρ των απόψεων του ζωολόγου τάχθηκε ένας κοινωνικός ψυχολόγος, ενώ οι υπόλοιποι έδιναν μεγαλύτερη σημασία στις οικονομικές, στρατιωτικές και διπλωματικές επιπτώσεις. Γράφουμε αυτή την ιστορία για να καταδείξουμε όχι τόσον την ορθότητα των απόψεων του ζωολόγου σχετικά με την αντιστοίχηση της ανθρώπινης κοινωνίας με αυτή των ζώων όσο για να αναφερθούμε στον διαφορετικό τρόπο σκέψης και δράσης των ΗΠΑ σε σχέση με την Ευρώπη, και ειδικότερα με την Ελλάδα.

Οι Αμερικανοί είναι υπερδύναμη επειδή, μεταξύ άλλων, έχουν οργανώσει διαφορετικά το σύστημα ανάγνωσης και ανάλυσης των εξελίξεων. Σκέφτονται ανοιχτά και εξετάζουν τα πάντα χωρίς προκαταλήψεις και στερεότυπα. Πριν λάβουν οποιαδήποτε στρατηγικού χαρακτήρα απόφαση, αφήνουν όλα τα λουλούδια ν’ ανθίσουν. Μελετούν ακόμη και την παραμικρή λεπτομέρεια, ακούν και την πιο τρελή ιδέα. Οι ελίτ τους είναι σ’ ένα συνεχές brain storming. Δεν υποστηρίζουμε ότι έχουν πάντα δίκιο στις αποφάσεις που λαμβάνουν. Κάθε άλλο. Πολλές φορές οι ενέργειές τους είναι βλαπτικές για τα συμφέροντα των άλλων λαών. Όμως, για τα πάντα έχουν ένα, δύο, τρία ή και περισσότερα σενάρια.

Κάτι που δεν συμβαίνει στη Γηραιά Ήπειρο και κατεξοχήν στην Ελλάδα. Τρανό παράδειγμα, η κρίση που βιώνει το έθνος μας. Ενώ σχεδόν ουδείς μπορεί να προβλέψει το τι θα συμβεί, εντούτοις οι πολιτικές, επιχειρηματικές, διανοητικές, συνδικαλιστικές ελίτ της χώρας είναι μονοδρομικές. Η κάθε μία, ανάλογα με τη θέση που κατέχει στη δημόσια σφαίρα και με βάση τις ιδιωτικές της προτεραιότητες, έχει τη δική της θεώρηση των πραγμάτων, η οποία ούτε καν τέμνεται με τις θεωρήσεις των άλλων και πόρρω απέχει από την πραγματικότητα.

Ο καθένας κατηγορεί τον άλλο και όλοι μαζί οικτίρουν το κακό που μας βρήκε και σιχτιρίζουν τους ξένους. Ουδεμία προσπάθεια συνεργασίας, ούτε καν συνεννόησης για εξεύρεση κοινών τόπων και κυρίως προσδιορισμού εναλλακτικών σεναρίων αντιμετώπισης της κρίσης.

Αυτό που δεν κάνουν τα κόμματα, οι επιχειρηματίες, τα συνδικάτα, οι διανοητές, οι κοινωνικές οργανώσεις και οι επαγγελματικοί φορείς ως οντότητες καθορισμού των εξελίξεων δεν το κάνει -κι αυτό είναι το πιο εξοργιστικό και ανησυχητικό- ούτε η κυβέρνηση, που όφειλε να το κάνει ως υπέρτατη Αρχή διεύθυνσης της χώρας.

Όταν δεν γνωρίζουμε τι θα συμβεί εάν η τρόϊκα αρνηθεί να συζητήσει και να λάβει αποφάσεις, στο επόμενο τρίμηνο, για τη βιωσιμότητα του χρέους, δεν θα έπρεπε η κυβέρνηση να έχει εναλλακτικά σενάρια; Δεν θα έπρεπε να έχουν γίνει συσκέψεις, να έχουν κληθεί ειδικοί και ειδήμονες για να εκπονήσουν σχέδια διαφορετικά για κάθε εξέλιξη;

Θα έπρεπε, αλλά δεν γίνεται. Και δεν γίνεται γιατί το ελληνικό κράτος, με πρώτες και καλύτερες τις θεσμικές του εκφράσεις, δεν είναι σοβαρό. Τυρβάζει περί άλλα. Εξαντλεί τις δυνάμεις και τις δυνατότητές του στο πώς θα τη σκαπουλάρει. Πώς θα μεταθέσει το πρόβλημα για αργότερα. Είμαστε παραδομένοι στον μύθο τού από μηχανής θεού, σύμφωνα με τον οποίο όλο κάτι γίνεται στο τέλος και τη γλιτώνουμε.

Αυτό βεβαίως μπορεί κάποιος να υποστηρίξει ότι είναι καλό, δείχνει ότι υπάρχουν ελπίδα και αισιοδοξία. Όμως εγώ, κοιτάζοντας γύρω μου, μόνο ελπίδα και αισιοδοξία δεν βλέπω. Αντίθετα, η εδραία πεποίθηση που μου δημιουργείται είναι ότι σύμπασα η χώρα βρίσκεται σε μια black hole, αυτού του είδους τη νεροτσουλήθρα που κατεβαίνεις με ταχύτητα στα σκοτεινά.

Και επανέρχομαι. Δεν θα έπρεπε η κυβέρνηση να έχει συζητήσει και επεξεργαστεί λύσεις για όλα τα πιθανά σενάρια; Αν, παρ’ ελπίδα, δεν της βγει το σχέδιο διάσωσης που λέει ότι έχει και προσπαθεί να υλοποιήσει, τι θα συμβεί; Θα σηκώσουμε τα χέρια όλοι ψηλά και θα κλαίμε στο Σύνταγμα, στην Αριστοτέλους, στην πλατεία Μπέλλου του Αγρινίου, στη Σπιανάδα της Κέρκυρας για το κακό που μας βρήκε; Ποια είναι η ευθύνη της κυβέρνησης για το μέλλον των πολιτών; Για τη νέα γενιά; Για τους ανήμπορους και αναξιοπαθούντες; Αν δεν υπάρξει αναδιάρθρωση του χρέους, τι θα γίνει; Θα πάρουμε και νέα επώδυνα μέτρα; Θα το διαγράψουμε μονομερώς; Θα κηρύξουμε στάση πληρωμών και θα γυρίσουμε στη δραχμή; Ή μήπως θα κάνουμε εκλογές;

Ναι, ξέρω, θα μου πείτε αυτό δεν θα συμβεί. Αλλά εγώ επιμένω: Εάν συμβεί, τι κάνουμε; Υπάρχει εναλλακτικό σχέδιο; Εκτός από την αβελτηρία, την καθυστέρηση, την ανικανότητα της κυβέρνησης και των κάθε ελίτ που επηρεάζουν τη δημόσια ζωή, ένας σοβαρός λόγος για τον οποίο δεν εκπονούνται εναλλακτικά σχέδια είναι ο φόβος των μέσων ενημέρωσης και του τρόπου με τον οποίο θα τα «σερβίρουν» στους πολίτες.

Αν, για παράδειγμα, γινόταν μια σύσκεψη που θα εξέταζε με σοβαρότητα και με κάθε λεπτομέρεια εναλλακτικά σενάρια για την κρίση, θα γινόταν χαλασμός. «Φεύγουμε από τη δραχμή;», θα κραύγαζαν από τηλεοράσεως και ραδιοφώνου και θα επήρχετο πανικός εάν συνεζητείτο κάτι τέτοιο.

Αυτό που κάθε στοιχειωδώς σοβαρή χώρα οφείλει να πράττει, εμείς το κάνουμε αντικείμενο διαμάχης, και κυρίως φωνή τηλεβόα. Μάλιστα ζητάμε και τα ρέστα και την κεφαλή επί πίνακι εάν ήθελε κάτι αρνητικό συμβεί και δεν μας είχαν προετοιμάσει γι’ αυτό. Βλέπετε, προτιμάμε να στήνουμε στρατοδικεία και ειδικά δικαστήρια παρά να εδραιώνουμε θεσμούς και λειτουργίες αποτροπής καταστροφών. Προτιμάμε την καταστολή από την πρόληψη. Ηδονιζόμαστε με το θέαμα και αποφεύγουμε όπως ο διάολος το λιβάνι την ουσία.

Θα μου πείτε, και γιατί δεν το κάνουν οι κυβερνώντες; Επειδή την ίδια στιγμή θα διαρρεύσει. Τόσο απλό. Βλέπετε, οι υπουργοί και οι κρατικοί αξιωματούχοι προτεραιότητα έχουν τη σχέση τους με τα μέσα ενημέρωσης, και όχι την εκ του νόμου και του συντάγματος εκτέλεση των καθηκόντων τους.

Και δεν είναι ευθύνη μόνον της κυβέρνησης, αλλά και όλων των άλλων κομμάτων και δυνάμεων. Αν διακοπεί το πρόγραμμα δανειοδότησης, το να διαφωνούμε για το μείγμα οικονομικής πολιτικής είναι σαν να κοροϊδεύουμε τον εαυτό μας. Θα χρειαστούν δραματικές και ριζικές αλλαγές πιθανώς ακόμη και προτεραιοτήτων και προσανατολισμού της χώρας.

Επειδή, όπως και στην Ελλάδα, έτσι και στην Ευρώπη οι ηγεσίες είναι κατώτερες των περιστάσεων και πάντα ένα βήμα πίσω από τις εξελίξεις, βλέπω -παρά την παραδοσιακή και έμφυτη αισιοδοξία που διαθέτω- ότι είναι περισσότερες οι πιθανότητες να υπάρξει αναταραχή παρά ηρεμία το επόμενο τρίμηνο. Γι' αυτό θυμήθηκα τον ζωολόγο και μελαγχόλησα. Επειδή, εκτός από την Ελλάδα, στερείται και η υπόλοιπη Ευρώπη το ανοιχτό μυαλό...

ΥΣΤΕΡΟΓΡΑΦΟ: Το κείμενο αυτό αν και γράφτηκε πριν τρία χρόνια, στις 20 Αυγούστου 2011, νομίζω πως διατηρεί την επικαιρότητά του ενόψει της έναρξης των διαπραγματεύσεων για τη νέα αναδιάρθρωση του χρέους.