Κάτω από την Ακρόπολη

Ανηφορίζοντας για την Ακρόπολη αφήνοντας πίσω προεκλογικά συνθήματα και πανηγυρισμούς για την έξοδο από την κρίση, φτάνεις σε ένα μοναδικό τοπίο …Τα Αναφιώτικα. Ένα κομμάτι Αιγαίου νομίζεις ότι μετακόμισε στην Αθήνα. Μικρά λευκά σπιτάκια με μπλε παράθυρα και γεράνια φυτεμένα στους τσίγκινους τενεκέδες λαδιού, κουρνιάζουν κάτω από τον βράχο της Ακρόπολης.

Διαβαίνω

τα δρομάκια με τις ασβεστωμένες αυλές, τα απλωμένα σεντόνια , τις ανθισμένες τριανταφυλλιές μέσα στις ζωγραφιστές γλάστρες. Δυο γριές κουτσομπολεύουν καθισμένες σε ένα τραπεζάκι στην αυλή του σπιτιού τους. Μέσα από τα ανοιχτά παράθυρα μπορείς να κατασκοπεύσεις τις ζωές των άλλων. Ένας πιτσιρικάς πλένει στη βεράντα το σκύλο του. Μια γυναίκα στέκεται πάνω από το νεροχύτη και καθαρίζει χόρτα. Πολλές γάτες. Η μαύρη γάτα δίνει ένα σάλτο και ανεβαίνει στην κληματαριά. Ο τουρίστας οπλίζει την φωτογραφική του μηχανή και «σημαδεύει» την κεραμιδί γάτα που λιάζεται στον ήλιο. Άλλη μια γραφική carte postale που θα κάνει το γύρο του κόσμου.

Έχουν κάτι περίεργο τα Αναφιώτικα. Μια γειτονιά κόντρα στους κανόνες. Σαν να σταμάτησε ξαφνικά ο χρόνος. Οι Αναφιώτες ήρθαν στην Αθήνα μετά το σεισμό της Ανάφης το 1918. Τεχνίτες οι περισσότεροι-μαρμαράδες, μαραγκοί, χτίστες, έστησαν τα νοικοκυριά τους κάτω από τον βράχο της Ακρόπολης, φέρνοντας το άρωμα το νησιού, μια υποψία μπλε στην καρδιά της πρωτεύουσας.

Το πραγματικά ενδιαφέρον είναι ότι ο μικρός οικισμός χτίστηκε κατά παράβαση του πρώτου σχεδίου πόλης των Κλεάνθη Shaubert το 1833 που προέβλεπε όλη την περιοχή της Πλάκας και των Αναφιώτικων ως ένα εκτεταμένο αρχαιολογικό χώρο. Δυο εργάτες, ο Γεώργιος Δαμίγος και ο χτίστης Μάρκος Σιγάλας, έχτισαν τα δύο πρώτα αυθαίρετα τη νύχτα για να αποφύγουν τη σύλληψη. Έως ότου αντιληφθούν αι αρχαί τα συμβάντα εκεί, διάφοροι άλλοι συμπατριώται των τους εμιμήθηκαν και τοιουτοτρόπως η απαγορευτική διάταξις ητόνησεν, αι δε διαμαρτυρίαι των αρχαιολόγων απέβησαν άκαρποι. Η διοίκησις έκλεισε τα μάτια της προ της ανάγκης της στέγης ,ούτω δε εντός ολίγου χρόνου το μέρος εκείνο της πόλεως μετεβλήθη εις τμήμα της μικράς νήσου των Κυκλάδων (εφημερίδα ΕΜΠΡΟΣ, φύλλο 2ας Φεβρουαρίου 1928. ) Και επειδή τα Αναφιώτικα χτίστηκαν κατά παράβαση του Βασιλικού Διατάγματος δεν έγινε κανένα σχέδιο, έτσι αντί για δρόμους σχηματίστηκαν στενά δρομάκια που περνούσαν μέσα από τις αυλές των σπιτιών.

Οι Αναφιώτες φιλικοί και κοινωνικοί δημιούργησαν μια συμπαγή ενωμένη κοινότητα με τα έθιμα, τις μουσικές , την κυκλαδίτικη αισθητική. Ανακαίνισαν την ήδη υπάρχουσα εκκλησία του Αγίου Γεωργίου των Βράχων (χτισμένη το 17ο αιώνα), μια άσπρη κουκίδα χωμένη στο βράχο μέσα σε μια αυλή γεμάτη ελιές.

Οι καθημερινοί ήχοι και οι φωνές σε παρασέρνουν σε άλλες εποχές. Καθώς περιδιαβαίνω τα ασβεστωμένα δρομάκια, χάνομαι μέσα στις κουβέντες και τις μουσικές. Το δαντελένιο κουρτινάκι παρασύρει ήχους και ψιθύρους. Οι Αναφιώτες , λαϊκοί άνθρωποι οι περισσότεροι, πήραν μαζί τον τόπο καταγωγής τους. Αυτό που κάνουν άλλωστε, οι περισσότεροι μετανάστες ακόμη κι όταν πρόκειται για εσωτερική μετανάστευση. Όλα αυτά τα χρόνια έπεσαν προτάσεις, έγιναν αναγκαστικές απαλλοτριώσεις, κατεδαφίστηκε ένα μέρος του οικισμού. Η αντίδραση των κατοίκων και διαφόρων συλλόγων («Φιλολογικός», «Παρνασσός» ) έσωσαν τα Αναφιώτικα από τις μπουλντόζες.

Η ιστορία, ή αν θέλετε, η «ανορθοδοξία» των Αναφιώτικων, δεν εξαντλείται στην αισθητική της γειτονιάς, στα ασβεστωμένα σπιτάκια με τις αυλές και τα γεράνια που φωτογραφίζουν οι τουρίστες .

Πολιτισμός δεν είναι μόνο τα μουσεία, τα αγάλματα , τα μεγάλα σπίτια που σε θαμπώνουν Πολιτισμό παράγει η ίδια η ζωή: Η γυναίκα που υφαίνει στον αργαλειό, ο δάσκαλος με τα μεταπτυχιακά που ξαναγυρίζει να διδάξει στο χωριό, η νεαρή φοιτήτρια που αγωνίζεται για την προστασία του φυσικού περιβάλλοντος, ο καθημερινός άνθρωπος που αγαπάει τη ζωή.

Χώμα, ήλιος, το κίτρινο του μεσημεριού, το πορτοκαλί του σούρουπου, το γαλάζιο της αυγής, η μυρωδιά των δρόμων που μυρίζουν αγιόκλημα και γιασεμί, σε κάνουν να ξεχνάς έστω και για λίγο τα προβλήματα της ζωής… Και πάνω ψηλά στέκει η Ακρόπολη λουσμένη στο κόκκινο φως του φεγγαριού.