ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΟ | Συνέντευξη με τον πρύτανη του Πανεπιστημίου Πατρών

Όπως κάθε φοιτητής, έτσι και η Αναστασία, πρωτοετής Μαθηματικού Πατρών έχει απορίες. Πολλές απορίες για το πανεπιστήμιο, τη λειτουργία του, τα προβλήματα. Αλλά έχει και αγωνίες για το μέλλον, την κρίση, την ανεργία. Πρότεινε, λοιπόν, στον Πρύτανη του Πανεπιστημίου Πατρών να απαντήσει σε μερικές ερωτήσεις που καίνε όλους τους φοιτητές, είτε σπουδάζουν στην Πάτρα είτε αλλού. Δέχτηκε. Ακολουθεί η ενδιαφέρουσα συνέντευξη με τον κύριο Γιώργο Παναγιωτάκη, που θα συζητηθεί.

Συνέντευξη: Αναστασία Πανίτσα

Οικονομική κρίση. Κατά πόσο πιστεύετε πως έχει επηρεάσει τα μέλη της κοινότητας, τόσο φοιτητές όσο και εργαζομένους και ποιο θα είναι το μέλλον της ποιότητας των σπουδών;

Καταρχήν έχει πλήξει το ίδιο το πανεπιστήμιο από την έννοια ότι η κρατική χρηματοδότηση έχει περιοριστεί αισθητά. Ενδεικτικό είναι, ότι σαν Πανεπιστήμιο Πατρών έχουμε τακτικό προϋπολογισμό και δημόσιες επενδύσεις, ο μεν τακτικός προϋπολογισμός έχει μειωθεί στο μισό οι δε δημόσιες επενδύσεις κατά 75% σε σχέση με αυτό που παίρναμε πριν 2-3 χρόνια. Καταλαβαίνετε ότι καλούμαστε να συνεχίσουμε να προσφέρουμε το έργο που προσφέρουμε αλλά, με ιδιαίτερα πενιχρά οικονομικά μέσα. Παράλληλα, εκτός από τη μείωση αυτών των προϋπολογισμών έχουμε πληγεί οικονομικά με πολλούς τρόπους. Μας έχουν λεηλατήσει τα αποθεματικά μας, αφού χωρίς να ρωτηθούμε αυτά μετατράπηκαν σε ομόλογα και κουρεύτηκαν. Είναι χαρακτηριστικό ότι από 122 εκατομμύρια που είναι τα αποθεματικά των πανεπιστημίων, αυτά μειώθηκαν σε 33! Ακόμη, έχει ψηφιστεί σχετικός νόμος σύμφωνα με τον οποίο, το κράτος οποιαδήποτε στιγμή θέλει μπορεί να αρπάξει ακίνητη περιουσία των πανεπιστημίων, επομένως υπάρχει μία ολομέτωπη επίθεση όσο αναφορά τα οικονομικά του πανεπιστημίου η οποία έχει και άλλες μορφές.
Είναι χαρακτηριστικό πως έχουν μειωθεί αρκετά τα χρήματα για τους συμβασιούχους, για εκείνους δηλαδή που έρχονται να προσφέρουν το εκπαιδευτικό τους έργο για ένα ή περισσότερα μαθήματα! Οι πιστώσεις και κατ’επέκταση ο αριθμός τους έχει μειωθεί αισθητά. Παράλληλα, έχουμε πάνω από 800 εκλεγμένους συναδέλφους, μέλη Δ. Ε. Π που δε διορίζονται εδώ και 2-3 χρόνια, ενώ ταυτόχρονα έχουμε μία αποδυνάμωση του διοικητικού προσωπικού.
Βλέπετε, λοιπόν, πως υπάρχει μια αποδυνάμωση του ελληνικού δημόσιου πανεπιστημίου, όχι μόνο σε επίπεδο χρημάτων-οικονομικής υποστήριξης αλλά, γενικότερα σε επίπεδο υποστήριξης υλικοτεχνικής υποδομής και ανθρώπινου δυναμικού.
Ευτυχώς, όμως, μια άλλη χρηματοδότηση για το πανεπιστήμιο είναι τα χρήματα που προσελκύουμε από ανταγωνιστικά προγράμματα, είτε από το εξωτερικό είτε από το εσωτερικό. Αυτά δεν έχουν μειωθεί χάρις στις προσπάθειες συναδέλφων. Επειδή κρατάμε ένα ποσοστό αυτών των χρημάτων, μπορούμε να αξιοποιήσουμε με αρκετούς τρόπους. Για παράδειγμα, η φύλαξη του Πανεπιστημίου γίνεται με χρήματα από την επιτροπή ερευνών, πράγμα που αξίζει να επισημανθεί αφού με μη κρατικά έσοδα στηρίζουμε το πανεπιστήμιο. Φυσικά, υπάρχουν και κληροδοτήματα, τα οποία, ωστόσο, το πανεπιστήμιό μας δε διαθέτει και συνεπώς δεν μπορεί να στηριχτεί σε αυτά.
Αναφέραμε ότι η οικονομική κρίση έχει «ακουμπήσει» το Ελληνικό Πανεπιστήμιο, καθώς και την ελληνική οικογένεια και συνεπώς τον έλληνα φοιτητή. Για το λόγο αυτό κάνουμε αγώνα να εξασφαλίσουμε υποτροφίες από διάφορες πηγές.
Προσπαθούμε, λοιπόν, να βρούμε ιδέες προκειμένου ο φοιτητής και η φοιτήτρια να μείνουν όρθιοι στην περίοδο της κρίσης που φαίνεται πως θα διαρκέσει αρκετά.

Σχέδιο Αθηνά: Είστε σύμφωνος με την τελική μορφή του και κατά πόσο θα επηρεάσει το δικό μας Πανεπιστήμιο;

Το Πανεπιστήμιο Πατρών δε θίγεται ουσιαστικά, καθώς οι βασικές αλλαγές είναι δύο. Πρώτον, όσο αναφορά τα ήδη υπάρχοντα τμήματα, η βασική αλλαγή είναι ότι καταργείται το “Γενικό Τμήμα” πράγμα με το οποίο εγώ διαφωνώ, καθώς το θεωρώ άδικο και λάθος. Έπεσε θύμα του αρχικού σχεδίου, με τρόπο οριζόντιο, δηλαδή κατάργηση όλων των γενικών τμημάτων. Ίσως αυτό χρειαζόταν να γίνει σε άλλα πανεπιστήμια, όχι όμως και στο Πανεπιστήμιο Πατρών. Αυτό γιατί το γενικό τμήμα, χρόνια τώρα, επιτελεί σπουδαίο έργο, πλούσιο και βαρύ στα τμήματα της πολυτεχνικής σχολής, έχει οργανωμένο μεταπτυχιακό, έχει δώσει διδακτορικά και τα μέλη του κάνουν έρευνα πολύ υψηλού επιπέδου. Δεν προσφέρει λοιπόν, πιστεύω, τίποτα η κατάργησή του και φυσικά καμιά οικονομική ελάφρυνση για το κράτος.
Όσο αναφορά το δεύτερο είναι ότι διοικητικά τρία τμήματα της δυτικής Ελλάδος με έδρα το Αγρίνιο, εντάσσονται στo Πανεπιστήμιο Πατρών. Γεωγραφικά θα συνεχίσουν να βρίσκονται στο Αγρίνιο, διοικητικά όμως θα ανήκουν στο Πανεπιστήμιο Πατρών. Ο μεγάλος κερδισμένος αυτής της κίνησης είναι οι καθηγητές αλλά κυρίως οι φοιτητές του πανεπιστημίου του Αγρινίου αφού εντάσσονται σε ένα πανεπιστήμιο ιστορικό με διεθνή αναγνωσιμότητα.

Το σχέδιο Αθηνά μας λέει πως τα τμήματα θα μειωθούν από 534 σε 405. Εσείς ως πρύτανης τι πιστεύετε για τα παιδιά που θα αναγκαστούν να μετακινηθούν ή θα κλείσουν οι σχόλες τους;

Το σχέδιο Αθηνά, έχει δυο όψεις. Η μία όψη είναι πως το σχέδιο αυτό αποτελεί μια αναγκαιότητα, αφού η πανεπιστημιακή ανάπτυξη τα τελευταία χρόνια στη χώρα έγινε με έναν εντελώς άναρχο τρόπο. Δηλαδή, δεν υπήρχε στρατηγικός σχεδιασμός και πολλές φορές οι τοπικοί άρχοντες σε συνεννόηση με κάποια τα πανεπιστήμια «έστηναν» τμήματα προκειμένου να ικανοποιήσουν τοπικά συμφέροντα και ανάγκες.
Πράγμα που είναι λάθος και προκειμένου να υπάρξει εξορθολογισμός της παιδείας ένα σχέδιο Αθηνά ήταν αναγκαίο.
Η άλλη πλευρά είναι εάν το συγκεκριμένο σχέδιο είναι το σωστό ώστε να λυθούν και τα προβλήματα της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης; Δυστυχώς δεν μπορεί να είναι το σωστό αφού έχει αρκετές αδυναμίες. Πρώτα έπρεπε να γίνουν οι αξιολογήσεις τμημάτων και πανεπιστήμιων βάσει των οποίων θα προέκυπτε ένα σχέδιο Αθηνά και στη συνέχεια να άλλαζε το θεσμικό πλαίσιο των πανεπιστημίων.
Έγινε όμως το ακριβώς ανάποδο! Ωστόσο, έχει αρκετές αλλαγές στη σωστή και στη λάθος κατεύθυνση, αφού πάλι ενεπλάκησαν πολιτικοί και τοπικοί παράγοντες (π.χ. κανείς δεν ξεχνά έναν πρόεδρο Τ.Ε.Ι. που δημόσια είχε βγει και ευχαριστούσε έναν πρώην πρωθυπουργό, αυτό δείχνει πως τα κριτήρια που έπρεπε να είναι ακαδημαϊκά και αναπτυξιακά κρίθηκαν από τρίτους).
Μεγάλη ευθύνη έχουν οι τοπικές κοινωνίες γιατί έχουν μπερδεμένη στο μυαλό τους την έννοια της ανάπτυξης (πολλοί θεωρούν ανάπτυξη να ενοικιάζονται γκαρσονιέρες και να πωλούνται αγαθά, όμως αυτό είναι ανάπτυξη;). Ωστόσο δε φταίνε οι κοινωνίες αλλά εκείνοι που τις είχαν προετοιμάσει και κατευθύνει έτσι, άρα εκείνες είχαν επενδύσει σωστά σε μια τέτοιου είδους ανάπτυξη όπως στο παράδειγμα. Δεν μπορώ να δεχτώ πως το κάθε χωριό πρέπει να έχει το δικό του τμήμα ή να δέχεται κάθε πανεπιστήμιο υπεράριθμο πλήθος φοιτητών, αφού έτσι το μόνο που παράγουμε είναι ανέργους. Το σχέδιο, λοιπόν θα έπρεπε να συνοδεύεται από παράλληλες δράσεις:
1ον. μεγάλος χρόνος διαβούλευσης
2ον. οικονομική ενίσχυση σε πανεπιστήμια υποδοχής νέων τμημάτων
3ον. οικονομική ενίσχυση σε φοιτητές και οικογένειες που θα αναγκαστούν να μετακομίσουν
4ον. σωστές και πλήρεις μεταβατικές διατάξεις.
Άρα μια αναγκαιότητα όπως το σχέδιο αυτό έχει σοβαρές αδυναμίες ενώ θα μπορούσε να είναι αρκετά καλύτερο.

Πλέον οι εισακτέοι μειώνονται κατά 4%, αυτό είναι σίγουρο αποτέλεσμα του σχεδίου. Αυτό θα έχει αρνητικές επιπτώσεις για την πόλη, το σχόλιο σας;

Μια κριτική μου στο σχέδιο είναι πως θα έπρεπε να συνοδεύεται από μια πιο γενναία μείωση των εισακτέων αφού πάγιο αίτημα των πανεπιστημίων προκειμένου να παρέχουν υψηλή ποιότητα εκπαίδευσης είναι η μείωση του αριθμού των εισακτέων. Αυτό μπορεί να το κρίνει κάθε τμήμα ξεχωριστά και για αυτό ζητάει έναν συγκεκριμένο αριθμό εισακτέων αλλά με πλάγιους τρόπους οι εισακτέοι γίνονται περισσότεροι. Το πανεπιστήμιο δεν είναι απλώς για να μάθουμε αλλά για να έχουμε βαθειά παιδεία και κατάρτιση υψηλού επιπέδου. Δε διαφωνώ να διατηρηθούν οι εισακτέοι όμως, να υπάρχει επαρκές προσωπικό καθώς και κινήσεις στην ανάπτυξη της χώρας ώστε να υπάρχουν εργασίες στο μέλλον. Έτσι παράγονται μόνο άνεργοι κι αυτό έχει επίπτωση για τους καλούς φοιτητές να φεύγουν σε χώρες του εξωτερικού. Πλέον υπάρχει μεταναστευτικό κύμα της «αφρόκρεμας» των φοιτητών ενώ παλαιότερα υπήρχε μεταναστευτικό κύμα εργατών. Είναι λαθεμένη άποψη να μπαίνουν όλοι στα πανεπιστήμια, κάτι τέτοιο διευκολύνει τους πολιτικούς που χαϊδεύουν την ελληνική οικογένεια αφού εκείνη επιθυμεί να σπουδάζει το παιδί της ακόμη και αν αυτό δεν αξίζει. Επίσης μειώνεται πλασματικά η ανεργία των νέων άρα αυτοί που υπερασπίζονται άκριτα μεγάλο αριθμό των εισακτέων άθελά τους παίζουν ένα πολιτικό παιχνίδι.

Είστε απόφοιτος του Τμήματος Φυσικής! Τμήματα όπως το Μαθηματικό ή το Φυσικό έχουν μέσο όρο αποφοίτησης τα 7-8 χρόνια. Μάλιστα πριν την εξεταστική είχατε βγάλει ανακοίνωση χαρακτηρίζοντας το φαινόμενο να εξετάζονται 400-500 φοιτητές σε κάποιο μάθημα και τελικά να περνάνε μόνο 10-15 ως νοσηρό. Τι έχετε να μας πείτε για αυτό;

Αυτό το θέμα δεν έχει κλείσει ακόμη. Έχω στείλει επιστολή σε όλους τους προέδρους να με ενημερώσουν για αυτό καθώς θεωρώ τουλάχιστον προβληματικό το να υπάρχουν μαθήματα που για σειρά εξεταστικών περιόδων στα οποία κατεβαίνουν 500 φοιτητές και καταλήγουν να περνάνε 15 μόνον. Δεν μπορώ να δεχτώ πως για κάτι τέτοια φταίνε μόνο οι φοιτητές χωρίς να υπονοώ πως δεν έχουν μέρος ευθύνης. Χρειάζεται όμως να διερευνήσουμε όλες τις πτυχές του προβλήματος δηλαδή εάν όντως και οι καθηγητές ανταποκρίνονται επαρκώς στα καθήκοντα τους. Όταν όμως δημοσιεύθηκε αυτή η ανακοίνωση εκείνοι που μου επιτέθηκαν ήταν φοιτητές κομματικής παράταξης υποστηρίζοντας ότι θέλω να γεμίσω το πανεπιστήμιο «χαφιέδες». Βλέπετε λοιπόν πως υπάρχουν φοιτητές που νιώθουν πως έχουν ένα μόνιμο εχθρό, εμένα, κάνοντας κινήσεις με τις οποίες βοηθάω ουσιαστικά τους ίδιους και συναδέλφους τους. Δεν είναι εύκολο να αντιμετωπίζω συναδέλφους που είμαστε συνεργάτες εδώ και 30 χρόνια, είμαι έτοιμος, όμως, να αντιμετωπίσω αυτό το πρόβλημα μέχρι τέλους.

Οι φοιτητικές παρατάξεις μπορούν να «δώσουν πτυχία»;

Παλαιότερα είχε ακουστεί κάτι τέτοια αλλά θεωρώ πως είναι υπερβολή. Σίγουρα υπήρχε εμπλοκή δηλαδή είτε πρόεδροι είτε πρυτάνεις που συναλλάσσονταν με φοιτητικές παρατάξεις. Ήταν ένα αρρωστημένο φαινόμενο που εκ των πραγμάτων φτάνει στο τέλος του αφού ο νέος νόμος βγάζει τους φοιτητές τελείως από τα θεσμικά όργανα, πράγμα λάθος κατά τη γνώμη μου. Στις εκλογές για την ανάδειξη μου ως πρύτανης είχα πάρει αρκετά μεγάλα ποσοστά σε καθηγητές και διοικητικούς όμως παραλίγο να χάσω τις εκλογές αφού ήρθαν μέχρι και ναυλωμένα λεωφορεία από Αθήνα κάποιας φοιτητικής παράταξης που υποστήριζαν ένα από τα δύο πρυτανικά σχήματα. Όπως είναι γνωστό εγώ κατέβηκα στις εκλογές χωρίς κομματική υποστήριξη

Πιστεύετε ότι μετά την λήψη του πτυχίου τους, οι απόφοιτοι είναι πλήρως κοινωνικά και επιστημονικά εφοδιασμένοι κατά τρόπο που να απορροφούνται από την αγορά εργασίας;

Επιστημονικά σίγουρα κοινωνικά, όμως, αυτό σχετίζεται περισσότερο με την προσωπικότητα του καθενός. Το πανεπιστήμιο δε βοηθάει οργανωμένα να αναπτύξεις την κοινωνική πλευρά του εαυτού σου. Για παράδειγμα ένας μαθηματικός μπορεί να είναι αρκετά καλός καθηγητής όμως ίσως να μην μπορεί να αντιμετωπίζει τους μαθητές μιας τάξης. Δεν αναπτύσσει δηλαδή το άτομο τις κοινωνικές δραστηριότητες που απαιτούνται ώστε να το βοηθήσουν να αλληλεπιδράσει με την κοινωνία και με ομάδες της. Σαν πανεπιστήμιο και σε αυτόν τον τομέα κάνουμε βήματα αλλά το κομμάτι της επιστημονικής κατάρτισης βρίσκεται πολύ ψηλότερα και δεν έχει κάτι να ζηλέψει σε σχέση με πανεπιστήμια του εξωτερικού.

Πώς είναι μια μέρα του πρύτανη; Τελειώνει ποτέ;

Όχι δεν τελειώνει ποτέ! Πολλές φορές αναγκάζομαι να φεύγω μετά τα μεσάνυχτα χωρίς να έχω φύγει για μεσημέρι! Όλα αυτά σε βάρος του προσωπικού μου χρόνου της οικογενείας μου της ερευνάς, η οποία αποτελεί και μια εσωτερική ανάγκη κάποιες φορές. Όταν όμως νιώθεις ότι κάνεις κάτι για να βοηθήσεις το ελληνικό δημόσιο πανεπιστήμιο το κάνεις με την καρδιά σου ακόμη και αν κάποιοι φοιτητές δεν το κατανοούν.

Τέλος μία συμβουλή που θα δίνατε σε έναν φοιτητή του πανεπιστημίου ποια θα ήταν υπάρχει ελπίδα;

Βεβαίως και υπάρχει ελπίδα. Η συμβουλή μου είναι ο φοιτητής να ασχοληθεί ενεργά με το πανεπιστήμιο και να πάρει όσα περισσότερα μπορεί από το πανεπιστήμιο και τους καθηγητές του και έτσι θα έχει αποκτήσει τα εφόδια για να αντιμετωπίσει την ζωή. Ως απόφοιτο, θα τον συμβούλευα να στηριχθεί στην οικογένεια του στους καθηγητές του και πάνω απ’ όλα στις δυνάμεις του προκειμένου να κατακτήσει αυτά που του αξίζουν!