China Miéville: Οκτώβρης, Η Ιστορία της Ρώσικης Επανάστασης

Η Ρωσική Επανάσταση υπήρξε αφ’ ενός το φυσιολογικό επακόλουθο των ρωσικών στρατιωτικών αποτυχιών κατά τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, αφ’ ετέρου αποτέλεσμα των κοινωνικών όρων που είχαν επιβάλει στη Ρωσία ο Μέγας Πέτρος και η Αικατερίνη Β΄, του απολυταρχικού τσαρικού καθεστώτος, της αποσύνθεσης της αριστοκρατίας και του θεσμού της δουλοπαροικίας. Οι κοινωνικές αντιθέσεις κορυφώθηκαν ήδη από το 1825, όταν ξέσπασε η εξέγερση των Δεκεμβριστών, οι αρχηγοί της οποίας θανατώθηκαν. Οι ιδέες του Σεν-Σιμόν, του Φουριέ, του Χέρτσεν άρχισαν

να επηρεάζουν τη ρωσική διανόηση και σταδιακά ιδρύθηκαν ποικίλες μυστικές οργανώσεις. Ορισμένες από αυτές ανέπτυξαν τρομοκρατική δράση με δολοφονίες πολιτικών προσώπων, αποκορύφωμα των οποίων ήταν η δολοφονία του τσάρου Αλέξανδρου Β΄, το 1881.

Ο Λένιν στο Δεύτερο Πανρωσικό Συνέδριο των Σοβιέτ, Πετρούπολη, 8 Νοεμβρίου 1917, έργο του Bαλεντίν Σέροφ

Η Ρωσική Επανάσταση εκδηλώθηκε σε μια χώρα όπου είχαν συγχωνευθεί και είχαν οξυνθεί με τέτοιον τρόπο οι εσωτερικές και οι διεθνείς αντιφάσεις σε όλα τα κοινωνικά επίπεδα ώστε να καθίσταται αντικειμενικά αναπόφευκτη η ανοιχτή πολιτική έκφραση της βασικής κοινωνικής αντίθεσης κεφαλαίου-εργασίας και η επαναστατική κρίση. Ξέσπασε σε μια χώρα που, λόγω των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών της, αποτελούσε, κατά την έκφραση του Λένιν, «τον πιο αδύνατο κρίκο του ιμπεριαλισμού». Η Ρωσία ήταν, πριν από τον Οκτώβριο του 1917, μια ιμπεριαλιστική χώρα και, ταυτόχρονα, μια χώρα εξαρτημένη βαθιά από τον παγκόσμιο ιμπεριαλισμό (κυρίως τον γαλλικό και τον αγγλικό), που πραγματοποιούσε σε αυτήν επενδύσεις δισεκατομμυρίων, είτε με τη μορφή δανείων είτε με τη συμμετοχή στη βαριά βιομηχανία της. Αντίθετα, στη Γερμανία και στην Αυστρία η κρίση δεν προχώρησε τόσο πολύ: ο στρατός δεν κατέρρευσε, διατήρησε τον ρόλο του εγγυητή του κοινωνικού καθεστώτος και κατέστειλε την επανάσταση.

Ο Λένιν μιλάει στην κόκκινη πλατεία σε στρατιώτες που φεύγουν για το μέτωπο (25 Μαΐου 1919)

Η εργατική εξουσία, ο σοσιαλισμός, δεν αποτελεί «καθεστώς», όπως αυτό που διαμορφώθηκε τελικά στη Σοβιετική Ένωση (όπου ήδη το 1936 η διευθύνουσα πολιτική ελίτ υποστήριζε ότι επρόκειτο για μια «αταξική κοινωνία»), αλλά επαναστατική φάση μετάβασης από τον καπιταλισμό στον κομμουνισμό: «Θα υπάρξει ένα ξεχωριστό στάδιο ή μια εποχή μετάβασης από τον καπιταλισμό στον κομμουνισμό». Το γιατί αυτή η στρατηγική της κοινωνικής απελευθέρωσης ηττήθηκε «από τα μέσα» αποτελεί ένα διαφορετικό κεφάλαιο της θεωρίας (και της Ιστορίας).

Όπως η Γαλλική Επανάσταση του 1789, έτσι και η Ρωσική Επανάσταση του 1917 αποτελεί κεφαλαιώδους σημασίας ορόσημο στη μακραίωνη και πολύμοχθη πορεία των λαών της Γης για την πραγμάτωση του ιδεώδους της ελευθερίας και της κοινωνικής δικαιοσύνης. Η Ρωσική Επανάσταση εκδηλώθηκε σε μια κρίσιμη για την ανθρωπότητα στιγμή και σε ένα κλίμα, πάντως, ευνοϊκό για την εξέλιξή της.

Η Ρωσική Επανάσταση του 1917 αναμφισβήτητη τομή στην Ιστορία, ίσως αξιολογηθεί από τους ιστορικούς του μέλλοντος ως το μέγιστο γεγονός του 20ού αιώνα. Όπως συνέβη και με τη Γαλλική Επανάσταση του 1789, έτσι και η Οκτωβριανή Επανάσταση θα συνεχίσει για πολλά χρόνια ακόμη να διχάζει. Κάποιοι θα τη θεωρούν πάντα σταθμό στην πορεία προς την χειραφέτηση της ανθρωπότητας και της απαλλαγής της από την καταπίεση· κάποιοι άλλοι, πάλι, θα εξακολουθήσουν να τη χαρακτηρίζουν εκτρωματική και να της αποδίδουν καταστροφικές συνέπειες. Το βέβαιο είναι ότι υπήρξε η πρώτη πλήρης και ευθεία αμφισβήτηση του καπιταλισμού, συστήματος που είχε ήδη επιβάλει την κυριαρχία του στην Ευρώπη του τέλους του 19ου αιώνα.

Η άφιξη του Λένιν στον σταθμό Φιντλάντσκι της Αγίας Πετρούπολης τον Απρίλιο του 1917

Ο Βρετανός ανθρωπολόγος Τσάινα Μιέβιλ έντονα πολιτικοποιημένος, ενεργός στον χώρο της αριστεράς και εκ των ιδρυτικών μελών, μαζί με τον Κεν Λόουτς και άλλους επωνύμους, της παράταξης Left Unity το 2013. Η διδακτορική του διατριβή στη Σχολή Οικονομικών του Λονδίνου είχε τίτλο «Μεταξύ ίσων δικαιωμάτων: μια μαρξιστική θεωρία του διεθνούς δικαίου». Το πρόσφατο βιβλίο του υπό τον τίτλο: Οκτώβρης: Η ιστορία της ρωσικής επανάστασης είναι ένα ροκ ιστορικό κείμενο με μυθιστορηματική ροή και λογοτεχνικές αρετές. Αφηγείται τα γεγονότα με τον δικό του ξεχωριστό τρόπο. Η επανάσταση αποκαλύπτεται έτσι όχι μόνο σαν ένα πολιτικό γεγονός, με τεράστια και διαρκή βαρύτητα, αλλά και ως μια συγκλονιστική σχεδόν μυθιστορηματική ιστορία. Ένα σημείο καμπής που αντηχεί δυνατά μέχρι τις μέρες μας. Το βιβλίο του, προϊόν εμπεριστατωμένης έρευνας ως φαίνεται δεν επιχειρεί να είναι σχολαστικό ή ειδικό. Είναι μάλλον μια σύντομη εισαγωγή για όσους έχουν την περιέργεια να νιώσουν τους ρυθμούς της επανάστασης. Ο Τσάινα Μιέβιλ είναι φανερό αν και δεν παριστάνει ότι κρατά ουδέτερη στάση επιδιώκει να είναι αντικειμενικός. Το αφήγημά του σε εξαίρετη μετάφραση του Γιώργου-΄Ικαρου Μπαμπασάκη αποτελεί μια σύντομη εισαγωγή σε όσους θέλουν να μάθουν μια καταπληκτική ιστορία, να νιώσουν τους ρυθμούς της Επανάστασης. Ούτως ή άλλως είναι συναρπαστικό.

China Miéville,
Οκτώβρης, Η Ιστορία της Ρώσικης Επανάστασης,
Μετάφραση: Γιώργος-Ίκαρος Μπαμπασάκης
Εκδόσεις Μεταίχμιο 2017, σελ.: 528

The post China Miéville: Οκτώβρης, Η Ιστορία της Ρώσικης Επανάστασης appeared first on Aixmi.gr - Ειδήσεις από την Ελλάδα και όλο τον κόσμο - Έκτακτη επικαιρότητα.