Le Monde: Ο Ολάντ, πρέπει να δράσει, η Ευρωζώνη κινδυνεύει

Όταν δεσμεύτηκε στα τέλη του 2011 στο θέμα της ανάπτυξης και ανακοίνωσε την πρόθεσή του να επαναδιαπραγματευθεί το δημοσιονομικό σύμφωνο, ο Φρανσουά Ολάντ διέτρεχε τον κίνδυνο να περιθωριοποιηθεί σε μια Ευρώπη που περίμενε να σωθεί από τη λιτότητα. Εξι μήνες αργότερα, αποκομίζει τα οφέλη του ρίσκου που πήρε: τη στιγμή που πολλαπλασιάζονται στο Νότο οι ενδείξεις της κοινωνικής απόγνωσης, η Ευρωπαϊκή Ενωση ετοιμάζεται να επαναπροσδιορίσει τις προτεραιότητές της. Επικρατεί όμως μια μεγάλη ασάφεια, καθώς οι προσανατολισμοί σε σχέση με την ανάπτυξη διαφέρουν. Όπως γράφει στη Μοντ ο Ζαν Πιζανί-Φερί, διευθυντής του ιδρύματος Bruegel, ο Φρανσουά Ολάντ έχει να διαλέξει ανάμεσα σε δύο στρατηγικές.
Η πρώτη είναι να δηλώσει ικανοποιημένος από τα κέρδη που θα αποσπάσει και να υπογράψει το δημοσιονομικό σύμφωνο. Τα κέρδη αυτά είναι η δημιουργία των λεγόμενων project bonds (ομόλογα ανάπτυξης), τα οποία συνδυάζουν δημόσια συμμετοχή και ιδιωτικά κεφάλαια για την πραγματοποίηση μεγάλων έργων. Η ανακεφαλαιοποίηση της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων, που απειλείται να χάσει το ΑΑΑ, προκειμένου να μπορέσει, αν μη τι άλλο, να διατηρήσει τη δυνατότητα να δανείζει. Η καλύτερη χρήση των ευρωπαϊκών διαρθρωτικών προγραμμάτων, που πρέπει να τεθούν στην υπηρεσία της οικονομικής ανάκαμψης. Και στοχευμένες πρωτοβουλίες, που χρηματοδοτούνται από τον κοινοτικό προϋπολογισμό.
Όλα αυτά είναι καλά. Όμως η Ευρώπη είναι ήδη μια ήπειρος με πολύ καλές υποδομές. Βγαίνει από μια που προκλήθηκε από πολύ γενναιόδωρες επιδοτήσεις στον τομέα της τεχνολογίας. Τα διαρθρωτικά ταμεία έχουν μακροοικονομικά σημασία σε μερικές μόνο χώρες. Και κάποια καινούργια προγράμματα που θα κοστίζουν στην καλύτερη περίπτωση μερικές δεκάδες δισεκατομμυρίων ευρώ δεν φτάνουν για να ανακάμψει μια οικονομία όπου το ΑΕΠ είναι 12,6 τρισεκατομμύρια ευρώ. Η άλλη στρατηγική, συνεχίζει ο Πιζανί-Φερί, είναι πιο φιλόδοξη. Ο νέος πρόεδρος της Γαλλίας μπορεί να επενδύσει το πολιτικό του κεφάλαιο για να διαπραγματευτεί σε βάθος μια λύση στα συστημικά και μακροοικονομικά προβλήματα που απειλούν την ευημερία και, εν τέλει, την ίδια την επιβίωση της ευρωζώνης.
Τα συστημικά προβλήματα σχετίζονται με τον εύθραυστο χαρακτήρα μιας ατελούς νομισματικής ένωσης, η οποία απειλείται από τη διακοπή της ροής κεφαλαίων Βορρά-Νότου και από την πίεση που ασκούν οι εθνικές αρχές στις τράπεζες. Μια ευρωζώνη που θα στηριζόταν σε μια διαιρεμένη αγορά κεφαλαίων θα έχανε μεγάλο μέρος του λόγου ύπαρξής της. Κι όμως, σε αυτή την κατεύθυνση θα συνεχίσει να κινείται αν η Ευρώπη δεν προχωρήσει στην οικοδόμηση μιας τραπεζικής ένωσης που θα περιλαμβάνει την εξασφάλιση των καταθέσεων, μηχανισμούς επίλυσης τραπεζικών κρίσεων και μορφές από κοινού ανάληψης των ευθυνών για το δημόσιο χρέος.
Τα μακροοικονομικά προβλήματα σχετίζονται με τις δυσκολίες επαναπροσδιορισμού της σχέσης ανάμεσα στον Βορρά και τον Νότο, ύστερα από δέκα χρόνια μείωσης της σχετικής ανταγωνιστικότητας του Νότου. Ο επαναπροσδιορισμός αυτός προϋποθέτει χωρίς αμφιβολί