Πανεπιστήμιο Δυτικής Αττικής: Ο νέος δρόμος για την αναδιάρθρωση της Ανώτατης Εκπαίδευσης

Η δημιουργία του Πανεπιστημίου Δυτικής Αττικής (ΠΔΑ) με τη συγχώνευση των δύο Ιδρυμάτων Ανώτατης Εκπαίδευσης του λεκανοπεδίου τα οποία δε φέρουν στον τίτλο τους τον όρο «Πανεπιστήμιο», θα μπορούσε να σηματοδοτήσει έναν «νέο δρόμο» στη προσπάθεια αναδιάρθρωσης της Ανώτατης Εκπαίδευσης στη χώρα μας. Απαραίτητος όρος για να συμβεί αυτό είναι η εκπλήρωση κάποιων προϋποθέσεων.

Οι προϋποθέσεις αυτές σχετίζονται με το αν:

Α. το νέο Ανώτατο Ίδρυμα εξυπηρετεί

τις ανάγκες της Εθνικής Οικονομίας, αλλά και εκείνες της ευρύτερης περιοχής στην οποία θα είναι εγκατεστημένο

Β. το νέο Ανώτατο Ίδρυμα είναι δομημένο με τέτοιο τρόπο ώστε η ποιότητα της προσφερόμενης εκπαίδευσης και έρευνας να είναι στο υψηλότερο δυνατό σημείο.

Γ. Τα Ιδρύματα από τη συγχώνευση των οποίων θα προέλθει έχουν αποκτήσει, με το πέρασμα του χρόνου, το κατάλληλο επίπεδο για να υποστηρίξουν μια τέτοια προσπάθεια.

Ως προς την εκπλήρωση της πρώτης προϋπόθεσης έχουν μιλήσει άλλοι (π.χ οι φορείς της Δυτικής Αττικής). Η υιοθέτηση από το ΠΔΑ γνωστικών αντικειμένων άμεσα συνδεδεμένων με την παραγωγή αλλά και η ταυτόχρονη λειτουργία σε αυτό 2ετών Προγραμμάτων Κατάρτισης, με βάση τις ανάγκες της ευρύτερης περιοχής, αναμένεται ότι θα δώσει διέξοδο στις ανάγκες ενός μέρους της νεολαίας, αλλά, ταυτόχρονα, θα υπηρετήσει τις ανάγκες της τοπικής οικονομίας.

Ως προς την εκπλήρωση της δεύτερης προϋπόθεσης το ΠΔΑ είναι δομημένο με τέτοιο τρόπο ώστε:

α. Τα Τμήματά του να είναι διεθνώς αναγνωρίσιμα, να φέρουν δηλαδή τίτλους οι οποίοι απαντώνται διεθνώς (σε Ευρώπη και Αμερική κυρίως), ώστε να καλύπτουν ευρέα και όχι κατακερματισμένα γνωστικά αντικείμενα. Αποτέλεσμα αυτού είναι το γεγονός ότι το ΠΔΑ θα διαθέτει μικρότερο αριθμό Τμημάτων από τον αριθμό που διαθέτουν σήμερα αθροιστικά τα δύο υπό συγχώνευση Ιδρύματα (26 έναντι 36 Τμημάτων).

β. Να μην περιλαμβάνονται σε αυτό Τμήματα τα οποία δεν έχουν υποστεί τη βάσανο της αξιολόγησης. Όσα Τμήματα των δύο υπό συγχώνευση Ιδρυμάτων δεν έχουν αξιολογηθεί, συγχωνεύονται με άλλα Τμήματα που έχουν αξιολογηθεί.

Γ. Σε κάθε Τμήμα του ΠΔΑ να υπηρετεί ένας εύλογος αριθμός μελών ΔΕΠ. Ο αριθμός αυτός ανέρχεται σε τουλάχιστον 20 μέλη ΔΕΠ, ώστε τα Τμήματα του ΠΔΑ να είναι αυτοδύναμα.

Ως προς την την εκπλήρωση της Τρίτης προϋπόθεσης παρατηρητέα τα εξής:

Τα δύο υπό συγχώνευση Ιδρύματα, δηλαδή το ΑΕΙ Πειραιά και το ΤΕΙ Αθήνας έχουν υποστεί τη βάσανο της εξωτερικής αξιολόγησης τόσο στο επίπεδο ενός εκάστου Τμήματός των όσο και σε εκείνο των Ιδρυμάτων αυτών καθ’αυτών. Δηλαδή έχουν αξιολογηθεί και τα 9 Τμήματα του ΑΕΙ Πειραιά καθώς και τα 21 εκ των 27 Τμημάτων του ΤΕΙ Αθήνας, όπως και τα δύο Ιδρύματα ως τέτοια (Ιδρυματικές Αξιολογήσεις)

Η εξωτερική αξιολόγηση και των δύο Ιδρυμάτων έγινε σύμφωνα με την κείμενη νομοθεσία, με την ευθύνη της αρμόδιας Ανεξάρτητης Αρχής, δηλαδή της ΑΔΙΠ και με βάση τα προβλεπόμενα κριτήρια αξιολόγησης τα οποία είναι κοινά για όλα τα ΑΕΙ (Πανεπιστήμια και ΤΕΙ).

Η εξωτερική αξιολόγηση τόσο των Τμημάτων όσο και των Ιδρυμάτων των ιδίων έχει γίνει από εξωτερικούς εμπειρογνώμονες (συνήθως Καθηγητές ξένων Πανεπιστημίων)

Τα αποτελέσματα αυτών των αξιολογήσεων ήσαν περισσότερο από ικανοποιητικά και για τα δύο υπό συγχώνευση Ιδρύματα, αφού, σύμφωνα με τις εκθέσεις αξιολόγησής τους, τα εν λόγω Ιδρύματα έχουν καλά σχεδιασμένα, επικαιροποιημένα και κατάλληλα Προγράμματα Προπτυχιακών και Μεταπτυχιακών Σπουδών, ενώ η ανάγκη εισαγωγής 3ου Κύκλου Σπουδών (Διδακτορικών Σπουδών) σε μεγάλο αριθμό Τμημάτων τους είναι εφικτή και επιθυμητή, ενισχυόμενη από τη θεαματική βελτίωση που έχει επιτευχθεί σε αυτά ως προς την ερευνητική κουλτούρα.

Αξίζει να μνημονευτεί ότι οι Ιδρυματικές Αξιολογήσεις κατέταξαν τα δύο υπό συγχώνευση Ιδρύματα στις δύο ανώτερες βαθμίδες (1η και 2η) της τετράβαθμης κλίμακας αξιολόγησης (worthy of merit και positive evaluation).

Στις παραπάνω εξωτερικές αξιολογήσεις, σε επίπεδο Τμήματος και Ιδρύματος, περιγράφονται και οι υποδομές των δύο Ιδρυμάτων με ταυτόχρονη διαπίστωση εκ μέρους των αξιολογητών της επάρκειας και του υψηλού επιπέδου των υποδομών αυτών.

Τα δύο υπό συγχώνευση Ιδρύματα προσφέρουν εδώ και 20 χρόνια 4 ετούς διάρκειας Προπτυχιακά Προγράμματα Σπουδών 240 μονάδων ECTS, όπως και το σύνολο των 4 ετούς διάρκειας Τμημάτων των Πανεπιστημίων. Το χορηγούμενο από τα δύο Ιδρύματα Πτυχίο αποτελεί πρώτο τίτλο σπουδών και εντάσσεται, όπως και το αντίστοιχο πτυχίο που χορηγείται από Πανεπιστημιακά Τμήματα, στο 6ο επίπεδο του Εθνικού και Ευρωπαϊκού Πλαισίου Προσόντων. Αντίστοιχα τα χορηγούμενα από τα δύο Ιδρύματα Διπλώματα Μεταπτυχιακών Σπουδών εντάσσονται, όπως και στην περίπτωση των αντίστοιχων πανεπιστημιακών, στο 7ο επίπεδο του Εθνικού και Ευρωπαϊκού Πλαισίου Προσόντων.

Οι νυν φοιτητές των δύο υπο συγχώνευση Ιδρυμάτων παρακολουθούν 4ετή Προγράμματα Σπουδών, 240 μονάδων ECTS, επιλέγονται δε με τον ίδιο τρόπο που επιλέγονται οι συνάδελφοί τους των Πανεπιστημίων (έχουν δε πολλές φορές υψηλότερη βαθμολογία εισαγωγής από ότι οι τελευταίοι). Θα ήταν συνεπώς παράλογο αλλά και ανέντιμο να μην ενταχθούν άμεσα στο ΠΔΑ

Μέχρι στιγμής κανένα πρόγραμμα σπουδών Τμήματος κανενός Πανεπιστημίου ή ΤΕΙ έχει πιστοποιηθεί. Η πιστοποίηση των προγραμμάτων σπουδών των Τμημάτων Πανεπιστημίων και ΤΕΙ θα λάβει χώρα όταν η ΑΔΙΠ ξεκινήσει αυτήν τη διαδικασία. Επειδή η διαδικασία πιστοποίησης δεν έχει ακόμη ξεκινήσει και μέχρις ότου αυτό γίνει όλα τα Προγράμματα των Τμημάτων Πανεπιστημίων και ΤΕΙ θεωρούνται πιστοποιημένα (Ν.4009/2011, παε. 12, περ, δ). Άρα η σχετική πρόβλεψη του Νομοσχεδίου για τη δημιουργία του ΠΔΑ σχετικά με την πιστοποίηση των προγραμμάτων του αναπαράγει κάτι που ήδη ισχύει για τα Προγράμματα Σπουδών όλων των Πανεπιστημίων και ΤΕΙ.

Η επίδοση των δύο υπό συγχώνευση Ιδρυμάτων στην έρευνα εί ναι ιδιαίτερα υψηλή. Αποτέλεσμα των επιτευγμάτων στην έρευνα ήταν η ένταξή τους στο Δ.Σ του ΕΛΙΔΕΚ, στο οποίο συμμετέχουν τα ΑΕΙ (Πανεπιστήμια και ΤΕΙ) που έχουν σημαντικό ερευνητικό έργο. Αντίθετα κάποια Πανεπιστήμια λόγω του περιορισμένου ερευνητικού τους έργου, δε συμμετέχουν στο Δ.Σ του ΕΛΙΔΕΚ.

Οι Καθηγητές των δύο υπό συγχώνευση Ιδρυμάτων είναι, μετά την ψήφιση του Ν. 2916/2001, Καθηγητές ΑΕΙ σύμφωνα με το άρθρο 16 του Συντάγματος. Για να αποκτήσουν το status του Καθηγητή ΑΕΙ, ετέθησαν σε προσωποπαγή θέση (μάλιστα οι Καθηγητές Α’ βαθμίδος υποβιβάστηκαν στη βαθμίδα του Αν Καθηγητή) και στη συνέχεια τους εδόθη η δυνατότητα να καταλάβουν τακτική θέση στα «νέα» ΤΕΙ (δηλ. τα ΤΕΙ ως ΑΕΙ) στην αντίστοιχη ή στην επόμενη βαθμίδα. Η εν λόγω κρίση και μέχρις ότου υπάρξει η απαραίτητη κρίσιμη μάζα τακτικών Καθηγητών στα δύο Ιδρύματα, έλαβε χώρα από ειδικά 5μελή Εκλεκτορικά Σώματα Καθηγητών Πανεπιστημίων και Πολυτεχνείων με βάση τα νέα αυξημένα προσόντα του Ν. 2916/2001) τα οποία είναι ταυτόσημα με εκείνα του Ν. 1268/1982.

Κατόπιν των παραπάνω είναι πλέον σαφές ότι η δημιουργία του ΠΔΑ, με τη συγχώνευση των ΑΕΙ Πειραιά και ΤΕΙ Αθήνας, έχει όλα τα εχέγγυα για να σηματοδοτήσει το νέο δρόμο που να οδηγεί στην απαραίτητη για τη χώρα αναδιάρθρωση της Ανώτατης Εκπαίδευσης αφού βασίζεται σε ακαδημαϊκά κριτήρια και εξυπηρετεί την τοπική και την εθνική οικονομία.

Καθηγητής Βασίλειος Πανάγου

Αντιπρύτανης ΑΕΙ Πειραιά Τ.Τ

πανεπιστήμιο Δυτικής ΑττικήςΒασίλης Πανάγου