Επιστολή Γαβρόγλου: Αυτά είναι τα σχέδιά μου για Πανεπιστήμια και ΤΕΙ και το έως τώρα έργο μου

Χρηματοδότηση -Μνημονιακή περίοδος

Πρώτος πυλώνας της πολιτικής μας και τον οποίο αρχίζουμε ήδη να τον υλοποιούμε είναι η αύξηση της χρηματοδότησης.

Η μνημονιακή περίοδος σημαδεύτηκε από τη δραματική μείωση της χρηματοδότησης της εκπαίδευσης και ειδικότερα των ΑΕΙ.

Αυτός ο κύκλος έφτασε στο τέλος του. Εντός του τρέχοντος ακαδημαϊκού έτους εξασφαλίσαμε έκτακτη επιχορήγηση ύψους 52 εκατομμυρίων ευρώ στα ΑΕΙ.

Η επιχορήγηση αυτή είναι επιπλέον των εγγραφών κονδυλίων

Τα 11 εκατομμύρια από αυτά αποδόθηκαν τον Νοέμβριο οριζόντια σε κάθε Τμήμα και σε κάθε ΠΜΣ.

Επτά επιπλέον εκατομμύρια αποδόθηκαν εκτάκτως από τον Τακτικό Προϋπολογισμό στα ΑΕΙ τον Δεκέμβριο.

Τα υπόλοιπα 34 εκατομμύρια θα αποδοθούν στη διάρκεια του ακαδημαϊκού έτους. Η αύξηση των κονδυλίων για τα ΑΕΙ υπερβαίνει το 50% της τακτικής επιχορήγησης των τελευταίων ετών.

Οι πόροι αυτοί προέκυψαν μέσα από τον αποτελεσματικότερο προγραμματισμό δαπανών και τον εξορθολογισμό της διαχείρισης.

Τα κονδύλια αυτά αποτελούν το προϊόν του μόχθου όλων μας και, επομένως, αντίστοιχη πρέπει να είναι η αξιοποίησή τους από τα ΑΕΙ.

Το Υπουργείο θεωρεί υποχρέωσή του την οικονομική ενίσχυση των ΑΕΙ προκειμένου να επιτελέσουν το έργο τους.

Ταυτόχρονα όμως, η υποστήριξη αυτή αποτελεί και μια ένδειξη αναγνώρισης για το γεγονός ότι στα χρόνια της κρίσης τα ΑΕΙ, ενώ υπέστησαν τεράστιες περικοπές στη χρηματοδότηση, κατάφεραν όχι απλά να κρατήσουν όρθια την Ανώτατη Εκπαίδευση, αλλά και να αναβαθμίσουν τη θέση τους στον παγκόσμιο ακαδημαϊκό χάρτη.

Ερευνητικές δράσεις

Η χρηματοδότηση κατευθύνεται και σε ερευνητικές δράσεις τόσο στο πλαίσιο του προγράμματος ΕΣΠΑ, όσο και μέσω του ΕΛΙΔΕΚ.

Μέσα στο 2017 προκηρύχθηκαν πολλά προγράμματα ερευνητικού και αναπτυξιακού ενδιαφέροντος: διμερείς συνεργασίες (Ελλάδα-Γερμανία, Ελλάδα-Ισραήλ, Ελλάδα-Ρωσία), το πρόγραμμα «Ερευνώ, Δημιουργώ, Καινοτομώ», η πρωτοφανής σε χρηματοδοτικό μέγεθος πρόσκληση του ΙΚΥ και του ΕΛΙΔΕΚ για τους υποψήφιους διδάκτορες, η πρόσκληση του ΕΛΙΔΕΚ για τους μεταδιδάκτορες και η πρόσφατη πρόσκληση του ΕΛΙΔΕΚ για ερευνητικά προγράμματα τα οποία απευθύνονται αποκλειστικά σε μέλη ΔΕΠ.

Στις προαναφερόμενες ερευνητικές δράσεις διοχετεύονται κονδύλια που υπερβαίνουν τα 500 εκ. ευρώ.

Το μεγαλύτερο μερίδιο αυτού του ποσού απορροφάται πρωτίστως από τα ΑΕΙ και δευτερευόντως από τα ερευνητικά κέντρα. Επιπλέον, νέες προσκλήσεις για όλα τα μέλη της κοινότητας (υπ. διδάκτορες, μεταδιδάκτορες, μέλη ΔΕΠ, ερευνητές) θα υπάρξουν σύντομα, ώστε να δοθούν κίνητρα για την παραμονή των νέων ερευνητών στη χώρα και για την προσέλκυση όσων μετανάστευσαν λόγω της κρίσης.

Στελέχωση των ΑΕΙ

Η υποστελέχωση είναι το δεύτερο μεγάλο πλήγμα που δέχθηκε η εκπαίδευση στα χρόνια της κρίσης.

Ως κυβέρνηση επιχειρήσαμε από την πρώτη στιγμή να τονώσουμε τα ιδρύματα με νέους ερευνητές και νέες ερευνήτριες.

Πετύχαμε για πρώτη φορά μετά την κρίση την ενίσχυση των ΑΕΙ με 500 θέσεις ΔΕΠ για το 2017 και άλλες 500 για το 2018.

Είναι βέβαια λυπηρό ότι παρατηρήθηκαν καθυστερήσεις διανομής αυτών των θέσεων στα Τμήματα από τις Πρυτανικές αρχές κάποιων, ευτυχώς ελαχίστων, ΑΕΙ.

Τα Ιδρύματα φέτος ενισχύθηκαν και με άλλο προσωπικό υψηλών προσόντων μέσω της διαδικασίας των μετατάξεων σε θέσεις ΕΔΙΠ εκπαιδευτικών άλλων βαθμίδων, κατόχων διδακτορικού.

Θα πρέπει να γίνει προσπάθεια να αξιοποιηθεί το δυναμικό αυτό με τον καλύτερο δυνατό τρόπο.

Ρητός στόχος μας είναι εντός του 2019 να ισχύσει η αναπλήρωση όλων των θέσεων που κενώνονται λόγω συνταξιοδοτήσεων βάσει του κανόνα «ένας προς έναν», ώστε να επέλθει οριστικά η κανονικότητα στα ΑΕΙ.

Στους άμεσους στόχους του Υπουργείου είναι η στοχευμένη, εντός του 2018, χρηματοδότηση για την κάλυψη θέσεων σε νέα αντικείμενα έρευνας και διδασκαλίας.

Η ακαδημαϊκή κοινότητα διέψευσε τις Κασσάνδρες

Τρίτος πυλώνας της ενίσχυσης των ΑΕΙ είναι η θωράκιση του θεσμικού πλαισίου που απελευθερώνει τις δημιουργικές δυνατότητές τους στο πλαίσιο της διασφάλισης της ακαδημαϊκότητας, της λογοδοσίας και της παροχής αξιόπιστης δημόσιας δωρεάν παιδείας.

Ο ν. 4485/2017 που ψηφίστηκε το καλοκαίρι επέφερε ιδιαίτερα σημαντικές τομές στη λειτουργία των ΑΕΙ.

Η αρχική εφαρμογή του νόμου συνεπάγεται μια περίοδο προσαρμογής και ένα γραφειοκρατικό άχθος.

Η ακαδημαϊκή κοινότητα διέψευσε τις Κασσάνδρες και η εμπέδωση της ακαδημαϊσμού στα ΑΕΙ προχωρά με γοργούς ρυθμούς.

Ενιαίος Χώρος Ανώτατης Εκπαίδευσης και Έρευνας

Ο ν. 4485 συμβάλλει στην ισχυροποίηση της Ανώτατης Εκπαίδευσης για τους εξής λόγους:

Εισάγει τον Ενιαίο Χώρο Ανώτατης Εκπαίδευσης και Έρευνας μέσω της προώθησης συνεργειών μεταξύ Πανεπιστημίων, ΤΕΙ και Ερευνητικών Κέντρων. Στη λογική αυτή θεσμοθετεί τα Ακαδημαϊκά Συμβούλια Ανώτατης Εκπαίδευσης και Έρευνας (Α.Σ.Α.Ε.Ε.) με εκπροσώπους των Πανεπιστημίων, ΤΕΙ και Ερευνητικών Κέντρων με κύριο σκοπό τη χάραξη στρατηγικής για την ανάπτυξη του ενιαίου χώρου σε περιφερειακό επίπεδο μέσω της συνέργειας και της ανταλλαγής καλών πρακτικών.
Εντάσσει τα ΤΕΙ ισότιμα στον Ενιαίο Χώρο παρέχοντας, κατόπιν αξιολόγησης σε ορισμένα τμήματά τους, τη δυνατότητα διοργάνωσης τρίτου κύκλου σπουδών. Προάγει την ακαδημαϊκότητα και διευρύνει τις δυνατότητες σπουδών με μέτρα όπως η υποχρέωση όσων ΠΜΣ έχουν δίδακτρα να δέχονται μέχρι το 30% των εισακτέων δωρεάν, με βάση την οικονομική τους κατάσταση.
Ενισχύει θεσμικά τη συμμετοχή των νέων επιστημόνων ως διδασκόντων στα ΠΜΣ.
Ενισχύει τη δημοκρατική λειτουργία στα όργανα διοίκησης με τη δυνατότητα εκπροσώπησης όλων των φορέων της εκπαιδευτικής και ερευνητικής διαδικασίας και την εκλογή των αντιπρυτάνεων σε ξεχωριστά ψηφοδέλτια από αυτά των υποψήφιων πρυτάνεων. Οι εκλογές που διενεργήθηκαν σε δέκα μέχρι σήμερα ΑΕΙ σύμφωνα με τον νέο νόμο απέδειξαν ότι η επιλογή των ξεχωριστών ψηφοδελτίων είναι απολύτως λειτουργική και εφαρμόσιμη και παρέχει νέες δυνατότητες ανάδειξης συναδέλφων σε κορυφαίες θέσεις στα ΑΕΙ, σε αντίθεση με όσα ζοφερά προβλέπονταν από την αντιπολίτευση και ορισμένα ΜΜΕ.
Ενισχύει τον διεθνή ρόλο των ΑΕΙ μέσω της θεσμοθέτησης διδασκαλίας μέρους ή συνόλου ενός προγράμματος προπτυχιακών σπουδών σε άλλη γλώσσα εκτός της ελληνικής (με συνεργασίες των ΑΕΙ και του Διεθνούς Πανεπιστημίου).
Επιτρέπει στα ΑΕΙ να ιδρύουν διετή μεταλυκειακά προγράμματα σπουδών τεχνικής - επαγγελματικής εκπαίδευσης για τους αποφοίτους των Επαγγελματικών Λυκείων χωρίς δίδακτρα. Η εμπέδωση αυτών των προγραμμάτων θα ενισχύσει την τεχνική εκπαίδευση στη χώρα μας και θα ευνοήσει ειδικότερα τους αποφοίτους των ΕΠΑΛ και τις τοπικές οικονομίες.
Διασφαλίζει τη λογοδοσία και τη διαφάνεια στη λειτουργία των Κέντρων Διά Βίου Μάθησης, τα οποία θεσμοθετεί και η εποπτεία των οποίων γίνεται με αμιγώς ακαδημαϊκά κριτήρια.
Εισάγει καινοτόμους θεσμούς εντός των ΑΕΙ (επιτροπή δεοντολογίας, επιτροπή βιοηθικής κλπ.).
Συμβάλλει αποφασιστικά στη διαδικασία ρύθμισης των επαγγελματικών δικαιωμάτων πολλών Τμημάτων ΤΕΙ και των αποφοίτων τους, διαδικασία που εκκρεμεί πάνω από 30 χρόνια.
Επιτροπές για τα Επαγγελματικά Δικαιώματα και τα ΠΜΣ

Στο πλαίσιο αυτών των προσπαθειών, έχουν ήδη συσταθεί οι μεικτές επιτροπές αποφοίτων Πολυτεχνικών Σχολών και Τμημάτων Μηχανικών ΤΕΙ, η επιτροπή αξιολόγησης Προγραμμάτων Μεταπτυχιακών Σπουδών και η επιτροπή αξιολόγησης Τμημάτων ΤΕΙ που επιθυμούν να δημιουργήσουν τρίτο κύκλο σπουδών.

Έχει μεγάλη σημασία να αποσταλούν έγκαιρα στο Υπουργείο οι φάκελοι των ΠΜΣ, των οποίων η έναρξη προγραμματίζεται για τον Σεπτέμβριο του 2018, ώστε να προχωρήσουν άμεσα οι διαδικασίες και να μην υπάρξουν καθυστερήσεις στις προκηρύξεις.

Επισημαίνουμε ότι δεν θα δοθεί καμία απολύτως παράταση στη λειτουργία των υπαρχόντων ΠΜΣ, εκτός από αυτά που είναι διετή και το ακαδημαϊκό έτος 2019-2019 θα ολοκληρώνουν το δεύτερο έτος σπουδών.

Η παραβατικότητα στα ΑΕΙ

Όσον αφορά στα φαινόμενα παραβατικότητας που εμφανίζονται ιδιαίτερα σε κάποια Ιδρύματα, το ΥΠΠΕΘ προχωράει στη στελέχωση μιας Επιτροπής υπό την προεδρία του ομότιμου καθηγητή Νομικής του ΑΠΘ κ. Νίκου Παρασκευόπουλου, που θα μελετήσει όλες τις πλευρές αυτού του δύσκολου και σύνθετου ζητήματος.

Ένα πρώτο βήμα, αλλά όχι το μόνο, προς την κατεύθυνση καταπολέμησης της παραβατικότητας είναι η επανεξέταση της πολιτικής των Ιδρυμάτων σε ζητήματα ασφάλειας.

Φύλαξη και καθαριότητα των ΑΕΙ

Σημαντική συμβολή στα ζητήματα φύλαξης, αλλά και καθαριότητας – συντήρησης αποτελεί και η πρόσφατη νομοθέτηση της ρύθμισης που επιτρέπει στα ΑΕΙ να προσλαμβάνουν, με ατομικές συμβάσεις και χωρίς τους μέχρι πρόσφατα δυσλειτουργικούς περιορισμούς, εξειδικευμένους εργαζόμενους που τώρα εργάζονται σε εργολαβικές εταιρίες.

Αναδιοργάνωση του Χάρτη της Ανώτατης Εκπαίδευσης

Εκτός από τις πρόσφατες νομοθετικές ρυθμίσεις που συμβάλλουν στην εγκαθίδρυση του Ενιαίου Χώρου Ανώτατης Εκπαίδευσης και Έρευνας, με βάση τις συζητήσεις των τελευταίων ετών, το ΥΠΠΕΘ προχωρά ένα βήμα παραπέρα στην αναδιοργάνωση του Χάρτη της Ανώτατης Εκπαίδευσης με στόχο την ισχυροποίηση των Ιδρυμάτων.

Σε αντίθεση με την αυθαίρετη και αντιεπιστημονική προσέγγιση του σχεδίου «ΑΘΗΝΑ», που οδήγησε στην άλογη συρρίκνωση των ΑΕΙ χωρίς ακαδημαϊκά κριτήρια και δημιούργησε μία εκρηκτική κατάσταση, το ΥΠΠΕΘ προωθεί τη συνέργεια μεταξύ των ΑΕΙ σε ένα πλαίσιο διαλόγου και κοινού οράματος για την ενδυνάμωσή τους, ώστε να ανταποκριθούν στις οικονομικές και κοινωνικές ανάγκες σε τοπικό και εθνικό επίπεδο.

Στο πλαίσιο αυτής της πολιτικής ενισχύουμε την ίδρυση νέων Τμημάτων που ανταποκρίνονται στο ευρωπαϊκό και το παγκόσμιο ακαδημαϊκό γίγνεσθαι, τα οποία προωθούν τις αναπτυξιακές προοπτικές της χώρας μας και απαντούν σε κοινωνικές ανάγκες.

Ιδρυση του Πανεπιστημίου Δυτικής Αττικής

Η πρώτη εμβληματική πρωτοβουλία σε αυτή την κατεύθυνση είναι η ίδρυση του Πανεπιστημίου Δυτικής Αττικής από τη συστηματική συνέργεια των ΤΕΙ Αθήνας και Πειραιά.

Το εγχείρημα αναγνωρίζει την ακαδημαϊκή πορεία των δύο Ιδρυμάτων και σηματοδοτεί τη δυνατότητα αναμόρφωσης του ακαδημαϊκού χάρτη προς την κατεύθυνση της συγκρότησης ισχυρών πόλων έρευνας και καινοτομίας με την πρωτοβουλία των ίδιων των ΑΕΙ και όχι με μεθόδους επιβολής.

Στη διαδικασία ίδρυσης του νέου Πανεπιστημίου υιοθετήθηκε η προώθηση συνεργειών και η αποφυγή επικαλύψεων γνωστικών πεδίων.

Μέσα από αυτή τη διαδικασία, από τα 42 Τμήματα και εισαγωγικές κατευθύνσεις των δύο Ιδρυμάτων οδηγούμαστε σε ένα νέο Πανεπιστήμιο με 26 Τμήματα, με ισχυροποίηση των ακαδημαϊκών μονάδων και δημιουργία προοπτικών ισχυρής παρουσίας στον ελληνικό και διεθνή χώρο.

Οκταμελής επιτροπή πανεπιστημιακών και εκπροσώπων των ΤΕΙ μελέτησε το πρόβλημα επί επτά μήνες και κατέληξε σε συμπεράσματα, την πλειοψηφία των οποίων υιοθέτησε το Υπουργείο στη διαμόρφωση του σχετικού νομοσχεδίου.

Τα νέα Τμήματα θα έχουν νέο πρόγραμμα σπουδών και κάποια από αυτά θα θεραπεύουν νέα γνωστικά πεδία, που δεν υπάρχουν ακόμη στον χάρτη της Ανώτατης Εκπαίδευσης στην Ελλάδα, αλλά έχουν αποδείξει τη μεγάλη δυναμική και την προοπτική τους στις εμπειρίες άλλων χωρών.

Ιόνια νησιά, Ήπειρος, Θεσσαλία, Στερεά Ελλάδα, Δυτική Μακεδονία

Πολλά Ιδρύματα της χώρας πήραν αντίστοιχες πρωτοβουλίες διαλόγου για τη διερεύνηση των δυνατοτήτων συνεργασίας και δημιουργίας νέων σχηματισμών ανά τη χώρα (Ιόνια νησιά, Ήπειρος, Θεσσαλία, Στερεά Ελλάδα, Δυτική Μακεδονία).

Εφόσον τα ίδια τα Ιδρύματα το κρίνουν ώριμο, συγκροτούνται επιτροπές από το ΥΠΠΕΘ για να γίνουν εμπεριστατωμένες εισηγήσεις.

Οι προτάσεις που θα κατατίθενται από τις επιτροπές θα περιλαμβάνουν τους προτεινόμενους σχεδιασμούς εντός πενταετούς προγραμματισμού των Ιδρυμάτων, όπου θα αναλύονται οι ανάγκες σε προσωπικό και υλικοτεχνικές υποδομές και θα υποδεικνύονται οι δεσμεύσεις της πολιτείας που θεωρούνται απαραίτητες προκειμένου να ενισχυθούν τα εγχειρήματα και να ευοδωθούν.

Τα πορίσματα των επιτροπών θα συζητούνται στις αντίστοιχες Συγκλήτους και θα αποτελούν τη βάση σχετικών νομοσχεδίων.

Στόχος του Υπουργείου είναι η επίτευξη της μέγιστης δυνατής συναίνεσης. Οι παραπάνω ενέργειες γίνονται έχοντας ως γνώμονα ακαδημαϊκά κριτήρια, αντίθετα με λογικές πολυδιάσπασης και υπερεξειδίκευσης.

Οι σχεδιασμοί λαμβάνουν επίσης σοβαρά υπόψη το στοιχείο της τοπικότητας, χωρίς όμως αυτό να σημαίνει παράδοση άνευ όρων στην αδράνεια που έχουν δημιουργήσει παλιές τακτικές, οι οποίες συχνά οδήγησαν σε αδιέξοδα.

Ταυτόχρονα, λαμβάνεται μέριμνα, ώστε καμία εργαστηριακή ή κτηριακή επένδυση να μη χάσει τον ρόλο της και σε καμία περίπτωση να μη θιγεί το εργασιακό καθεστώς του προσωπικού των Ιδρυμάτων και τα επαγγελματικά δικαιώματα των αποφοίτων.

Επιπλέον, η ολοκλήρωση της πολιτικής του Ενιαίου Χώρου Ανώτατης Εκπαίδευσης και Έρευνας γίνεται σε συνεργασία και με τα άλλα Υπουργεία (π.χ. Υγείας, Αγροτικής Ανάπτυξης) που εποπτεύουν ερευνητικά κέντρα με σημαντική επιστημονική και αναπτυξιακή προσφορά.

Γραφειοκρατία στους ΕΛΚΕ

Είναι πολλά αυτά που κάναμε, αλλά δεν είναι αρκετά. Υπάρχει τεράστιο πρόβλημα με τη γραφειοκρατία στους ΕΛΚΕ, για το οποίο δεν ευθύνονται τα ΑΕΙ και, παρά τις ρυθμίσεις που έχουν ήδη γίνει, συνεχίζουμε τις συζητήσεις με τους Θεσμούς για δυνατότητες απαγκίστρωσης των ΕΛΚΕ από τους φορείς της Γενικής Κυβέρνησης.

Πρέπει να γίνουν ακόμη πολλά βήματα στην κατεύθυνση μιας μεγαλύτερης αυτονομίας στην καθημερινή λειτουργία των ΑΕΙ.

Υστερούμε σοβαρά σε θέματα φοιτητικής μέριμνας και ελπίζουμε μέχρι το τέλος του ακαδημαϊκού έτους να έχει διαμορφωθεί ένα ολοκληρωμένο σχέδιο.

Πολλοί φοιτητές και φοιτήτριες λιμνάζουν για πολλά χρόνια, κυρίως επειδή δεν είχαν εισαχθεί σε Τμήματα που τους ενδιέφεραν.

Οι μετεγγραφές συχνά δημιουργούν προβλήματα σε ορισμένα Τμήματα, αλλά τα κοινωνικά προβλήματα μαζί με τις παθογένειες των εισαγωγικών εξετάσεων δεν δημιουργούν ευνοϊκούς όρους για την αντιμετώπιση αυτού του προβλήματος.

Τέλος, μόλις οι δημοσιονομικές συνθήκες το επιτρέψουν, η πολιτεία οφείλει να επανεξετάσει το ζήτημα των αμοιβών των διδασκόντων στα ΑΕΙ.

Οι άριστες σχέσεις και η σύμπλευση του Υπουργείου με τις διοικήσεις πολλών ΑΕΙ και τη συντριπτική πλειοψηφία των διοικήσεων των Σχολών

Η αντιμετώπιση των προβλημάτων που συσσωρεύτηκαν από την κοινωνική, οικονομική και ακαδημαϊκή μας υποβάθμιση απαιτούν τη συνεργασία όλων μας.

Αυτή η συνεργασία αρχίζει ήδη να αποδίδει καρπούς, ακόμη και μέσα από τις δυσκολίες, τις αντιφάσεις, συχνά την αμοιβαία έλλειψη εμπιστοσύνης και τις αντιστάσεις θυλάκων που διαμορφώθηκαν από ιδιοτελείς επιδιώξεις.

Οι άριστες σχέσεις και η σύμπλευση του Υπουργείου με τις διοικήσεις πολλών ΑΕΙ και τη συντριπτική πλειοψηφία των διοικήσεων των Σχολών αποτελεί ένα μόνο δείγμα αυτής της νέας πραγματικότητας.

Το 2018 θα συνεχίσουμε να προωθούμε πολιτικές που επιτρέπουν στα ΑΕΙ και τα Ερευνητικά Κέντρα να αξιοποιούν τα πλεονεκτήματα και τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά τους, ώστε να αναπτυχθεί σε μέγιστο βαθμό η δυναμική τους.

Η πολιτεία είναι πάντα ανοιχτή στην ακαδημαϊκή κοινότητα για ειλικρινή διάλογο και προτάσεις που συμβάλλουν στην περαιτέρω αναβάθμιση της Ανώτατης Εκπαίδευσης.