"Χειμώνας" για τα εργασιακά δικαιώματα το "Ελληνικό Καλοκαίρι" - Σε κοντέινερ κοιμούνται οι εργαζόμενοι

Διαβάζοντας απλώς τους τίτλους των ρεπορτάζ και διατρέχοντας ακόμα και γρήγορα τις δηλώσεις των αρμόδιων φορέων, η αίσθηση για την αποκαλούμενη «βαριά βιομηχανία της χώρας» είναι θριαμβευτική.

Το 2015, μετά από αρκετά χρόνια ύφεσης, η Ελλάδα πέτυχε τουριστικά ρεκόρ με ρυθμούς ανάπτυξης διπλάσιους του παγκόσμιου μέσου όρου.

Η ανάκαμψη συνεχίστηκε θεαματικά και το 2016, ενώ για φέτος όλες οι εκτιμήσεις συγκλίνουν στο ότι οι αφίξεις θα ξεπεράσουν τα 30.000.000.

Γερμανοί, Αγγλοι, Πολωνοί και Ρώσοι αναμένεται

να κατακλύσουν τη χώρα, σύμφωνα με την Πανελλαδική Ομοσπονδία Επιχειρήσεων Τουρισμού (ΓΕΠΟΕΤ), ενώ μόνο από τη Γερμανία αναμένεται οι τουρίστες να αυξηθούν κατά 70% (πηγή Die Welt).

Σύμφωνα με την αρμόδια υφυπουργό, Ελενα Κουντουρά, πέρσι υποβλήθηκαν στο υπουργείο της 142 φάκελοι για νέες επενδύσεις για υφιστάμενα και καινούργια τετράστερα και πεντάστερα ξενοδοχεία.

Την τάση «επενδύστε στην Ελλάδα» επιβεβαιώνει και το Παγκόσμιο Συμβούλιο Τουρισμού και Ταξιδίων, που εκτιμά ότι οι επενδύσεις στο ελληνικό τουριστικό προϊόν θα αυξάνονται με ρυθμό άνω του 5% για την επόμενη δεκαετία!

Η Αθήνα αποκτά ξανά φτηνές πτήσεις για όλη την Απω Ανατολή και συνδέεται απευθείας με τη Νέα Υόρκη, ενώ παγκόσμιοι ξενοδοχειακοί παίκτες ανοίγουν νέα ξενοδοχεία στην πρωτεύουσα.

Χαράς ευαγγέλια; Ο πρωθυπουργός ήδη από την άνοιξη είχε προαναγγείλει ότι φέτος ο ελληνικός τουρισμός θα ξεπεράσει κάθε προηγούμενο.

Ο Αλέξης Τσίπρας έχει αναφερθεί πολλές φορές «στον τουρισμό που άντεξε και έδωσε ώθηση στην ελληνική οικονομία». Και είχε δίκιο.

Πίσω ωστόσο από τα νούμερα-ρεκόρ των αφίξεων, των διανυκτερεύσεων και των κερδών, υπάρχουν κι άλλα ρεκόρ, σκοτεινά και βαθιά ντροπιαστικά.

Κι αυτά αφορούν τους εργαζόμενους στην τουριστική βιομηχανία, όλους εκείνους που νυχθημερόν χτίζουν τη Θήβα την εφτάπυλη.

Πάμε λοιπόν μια βόλτα πίσω από τις πισίνες, τις σεζ λογνκ και τις γαλάζιες ακρογιαλιές…

Παναγιώτης Προύντζος, πρόεδρος της ΠΟΕΕ-ΥΤΕ:

«Σε πολλές περιπτώσεις μιλάμε για ζούγκλα, αλλά ποιος εργαζόμενος τολμά να το καταγγείλει...»

«Μικρές Μανωλάδες του τουρισμού».
Είναι μια έκφραση που χρησιμοποιεί συχνά ο πρόεδρος της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Εργατών Επισιτισμού - Υπαλλήλων Τουριστικών Επαγγελμάτων, Παναγιώτης Προύντζος, όταν αναφέρεται στις συνθήκες διαμονής και απασχόλησης των εποχικών εργαζομένων σε δημοφιλείς τουριστικούς προορισμούς.

«Ειδικά σε κάποια νησιά των Κυκλάδων, πρόκειται κυριολεκτικά για ζούγκλα», λέει στην «Εφ.Συν.» ο πρόεδρος της ΠΟΕΕ-ΥΤΕ.

«Εχουμε καταγγελίες για εργαζόμενους που στεγάζονται μέχρι και σε κοντέινερ, καθώς τα δωμάτια είναι πανάκριβα. Μας έχουν καταγγείλει περίπτωση να στοιβάζονται οκτώ άτομα ο ένας πάνω στον άλλο, σε μεταλλική κατασκευή που πυρακτώνεται με τη ζέστη, χωρίς καν αποχέτευση».

Ο Παναγιώτης Προύντζος σε υπόμνημά του στο Σώμα Επιθεωρητών Εργασίας κάνει λόγο για «εδραιωμένη τοπική ακραία παραβατικότητα στους συνήθεις ύποπτους προορισμούς Κυκλάδων, Ευβοίας, Ηπείρου», την οποία έχει διαπιστώσει στις περιοδείες της Ομοσπονδίας.

Οταν όμως ζητάμε από τον πρόεδρο να γίνει πιο συγκεκριμένος, σηκώνει τα χέρια ψηλά:

«Πολύ δύσκολα ο εποχικός εργαζόμενος θα φτάσει στην επίσημη καταγγελία. Το πολύ να φτάσουν στο σημείο να τηλεφωνήσουν διερευνητικά στην Ομοσπονδία να ρωτήσουν τι μπορούν να κάνουν.

Ομως και τότε δεν μας λένε καν το όνομά τους, ούτε αφήνουν στοιχεία επικοινωνίας. Τις περισσότερες φορές φοβούνται να μας πουν ακόμα και το όνομα της επιχείρησης.

Τι να κάνουμε εμείς μετά; Πώς να εξακριβώσουμε τις καταγγελίες;».

Συλλογικές Συμβάσεις και διηγώντας τις να κλαις

Η Ομοσπονδία που εκπροσωπεί τους εργαζόμενους στον επισιτισμό και στα τουριστικά επαγγέλματα είναι επιφορτισμένη με την υπογραφή κλαδικών συλλογικών συμβάσεων.

Μόνο που στον επισιτισμό τέτοια σύμβαση δεν υπάρχει καν. Στον τουρισμό ανανεώνεται και ισχύει η σύμβαση που υπογράφηκε το 2012, με μειώσεις 15%.

Ομως η πραγματικότητα είναι αρκετά διαφορετική. Καθώς η τήρηση της σύμβασης δεσμεύει μόνο τα μέλη των εργοδοτικών ενώσεων, ένας νόμιμος τρόπος να παρακάμπτονται οι συμβάσεις είναι οι μαζικές αποχωρήσεις από τις Ενώσεις Ξενοδόχων.

«Η εφαρμογή των συμβάσεων είναι αμφιλεγόμενο ζήτημα», μας λέει ο Παναγιώτης Προύντζος.

«Στη συντριπτική πλειονότητα των εποχικής λειτουργίας επιχειρήσεων, λειτουργεί ως ασφαλιστικό κατώφλι και μόνον, αφού στη διαδικασία της επαναπρόσληψης συμφωνούνται κάτω από το τραπέζι διαφορετικές αμοιβές».

Αν και συνολικά ο κλάδος του Επισιτισμού-Τουρισμού παραμένει πρωταθλητής στην αδήλωτη εργασία, το νέο κόλπο των εργοδοτών για να γλιτώνουν τα πρόστιμα είναι η ψευδώς δηλωμένη εργασία.

Ο πρόεδρος της ΠΟΕΕ-ΥΤΕ μας εξηγεί πώς δουλεύει το νέο παραθυράκι:

«Η θεσμοθέτηση εξοντωτικών προστίμων ανήγαγε σε τέχνη την ψευδώς δηλωμένη απασχόληση, αφού ανάγκασε αρκετούς εργοδότες να ασφαλίσουν έναν αριθμό εργαζομένων που απασχολούσαν εντελώς ανασφάλιστους με συμβάσεις υποτίθεται ορισμένου χρόνου απασχόλησης, είτε ασφαλίζοντας πλασματικές αποδοχές επιπέδου ανειδίκευτου εργάτη, με τη διαφορά από τον συμφωνημένο μισθό να καταβάλλεται μαύρα».

Νάσος Ηλιόπουλος, γενικός γραμματέας του ΣΕΠΕ:

«Ο κλάδος του τουρισμού αποτελεί το καλύτερο παράδειγμα για την ανάγκη ύπαρξης ενός ισχυρού πλαισίου εργασιακών δικαιωμάτων.
Το νεοφιλελεύθερο επιχείρημα που συνδέει την οικονομική άνθηση με την αυτόματη βελτίωση των συνθηκών για τους εργαζόμενους καταρρέει πανηγυρικά.

Κάθε χρόνο στον τουρισμό έχουμε νέο ρεκόρ, χωρίς αυτό να μεταφράζεται σε βελτίωση των όρων ζωής του κόσμου της δουλειάς στον συγκεκριμένο κλάδο.

Αντιμετωπίζουμε παραδείγματα όπου ξενοδόχοι διαλύουν την εργοδοτική οργάνωση για να μετατρέψουν το σύνολο των συμβάσεων σε ατομικές.

Τα παραπάνω αναδεικνύουν την κρισιμότητα που έχει η επαναφορά βασικών αρχών των Συλλογικών Συμβάσεων, όπως η επεκτασιμότητα και η αρχή της ευνοϊκότερης ρύθμισης.

Παράλληλα, υπάρχει και μεγάλο ποσοστό εργοδοτικής παραβατικότητας και αυθαιρεσίας.

Από τη μεριά της Επιθεώρησης Εργασίας θα υπάρξει σειρά από στοχευμένους ελέγχους, που θα στηρίζονται στην ανάλυση κινδύνου που μας παρέχει το καινούργιο μας πληροφορικό σύστημα σε συντονισμό με άλλους ελεγκτικούς μηχανισμούς».

Μανώλης Καμηλάκης, ξενοδοχοϋπάλληλος, μέλος του Δ.Σ. του Συνδικάτου Επισιτισμού Τουρισμού Αττικής, με την εργατική συλλογικότητα «Λάντζα»:

«Για να αυξηθεί κι άλλο η κερδοφορία ο ένας πρέπει να δουλεύει για τρεις»

Ο Μανώλης Καμηλάκης είναι 42 ετών και δουλεύει 20 χρόνια στα τουριστικά επαγγέλματα. Σήμερα εργάζεται σε μεγάλο ξενοδοχείο της Αθήνας και είναι εκλεγμένος συνδικαλιστής σε ένα από τα μαζικότερα συνδικάτα της χώρας, με την αριστερή συλλογικότητα «Λάντζα» - αγωνιστική εργατική συσπείρωση στον Επισιτισμό-Τουρισμό.
Μας μιλάει επώνυμα. Παραδέχεται όμως ότι ο φόβος αλλά και η καχυποψία είναι που κάνουν τους περισσότερους συναδέλφους του να μην τολμούν να μιλήσουν επώνυμα, ούτε καν όταν φτάνουν να κάνουν καταγγελία στην Ομοσπονδία που θεωρητικά εκπροσωπεί τα συμφέροντά τους:

«Η πλειοψηφία που ελέγχει την ΠΟΕΕ-ΥΤΕ εκφράζει τις θέσεις αυτών που ελέγχουν και τη ΓΣΕΕ, του Παναγόπουλου και όλων των άλλων που αποδέχθηκαν τα μνημόνια, που στήριξαν το “Ναι” στο δημοψήφισμα. Οι εργαζόμενοι έχουν απτά δείγματα του τι έχουν να περιμένουν από αυτούς. Εχουν υποχωρήσει σε ό,τι ζήτησαν οι εργοδότες και δεν έχουν κερδίσει τίποτα για τα αιτήματα των εργαζομένων. Το 2012, εν μέσω αύξησης της κερδοφορίας στον τουρισμό, αποδέχθηκαν μειώσεις στις ΣΣΕ και αυτή τη στιγμή παρουσιάζουν ως επιτυχία το γεγονός ότι υπάρχει κλαδική σύμβαση, η οποία στην πραγματικότητα δεν τηρείται. Φυσικά και έχουν ευθύνη για τη “ζούγκλα” που περιγράφουν. Δεν αρκεί να ανταλλάσσεις χαρτούρα, όταν δεν οργανώνουν κανέναν αγώνα, αλλά αντίθετα λειτουργούν ως ανάχωμα».

Το μέσο ετήσιο εισόδημα των εργαζομένων στον τουρισμό, μας λέει ο Μανώλης, διαμορφώνεται πλέον κάτω από τα όρια της φτώχειας, στα 3.000 ευρώ, ενώ το 2012 ήταν περίπου 5.300 ευρώ.

Τα χαμηλά ποσά ερμηνεύονται εν μέρει από το γεγονός ότι η πλειονότητα των ξενοδοχοϋπαλλήλων εργάζεται εποχικά.

Ομως τα πενιχρά εισοδήματα δεν ανταποκρίνονται στις πραγματικές ώρες εργασίας, που περιλαμβάνουν απλήρωτες υπερωρίες, υπερεργασία και «δοκιμαστικές» περιόδους, απλήρωτες και αυτές.

Ο ίδιος θεωρεί ότι οι εργαζόμενοι στον τουρισμό δεν έχουν κανέναν λόγο να πανηγυρίζουν για την αύξηση των κερδών που προβλέπει ο Σύνδεσμος Ελληνικών Τουριστικών Επιχειρήσεων, καθώς η ανάπτυξη πατάει κυριολεκτικά στις δικές τους πλάτες.

«Οι αντεργατικές πολιτικές που εφαρμόζουν όλες οι κυβερνήσεις ακολουθώντας τις υποδείξεις της Ε.Ε. και του ΔΝΤ, υποτίθεται στο όνομα της ανάπτυξης, έχουν αποτέλεσμα την πλήρη απορρύθμιση των εργασιακών σχέσεων του κλάδου, αλλά και τη ραγδαία αύξηση των ελαστικών μορφών εργασίας», σημειώνει ο συνδικαλιστής της «Λάντζας», απαριθμώντας το ήδη γνωστό τρίπτυχο του εργασιακού μεσαίωνα, ειδικά τους καλοκαιρινούς μήνες, στον τουρισμό: απλήρωτες υπερωρίες, αφού το οκτάωρο είναι άγνωστη λέξη, σπάνια έως ανύπαρκτα ρεπό, υπερεντατικοί ρυθμοί, αφού «για να αυξηθεί κι άλλο η κερδοφορία ο ένας πρέπει να δουλεύει για τρεις».

Δουλεμπόριο με τους «πρακτικάριους»

Για να απογειωθεί η ανάπτυξη, μαζί με την ακραία εντατικοποίηση και τη συμπίεση των μισθών, βάζει ένα χεράκι και ο θεσμός της «μαθητείας», είτε Ελλήνων σπουδαστών από τουριστικές σχολές είτε νέων κυρίως από την Ανατολική Ευρώπη:

«Στην ουσία πρόκειται για ένα σύγχρονο δουλεμπόριο που έχει στήσει η Ε.Ε., από το οποίο επωφελείται το μεγάλο τουριστικό κεφάλαιο στο οποίο προσφέρεται τσάμπα ή εξαιρετικά φτηνό εργατικό δυναμικό με την πρόφαση της εκπαίδευσης. Οι στρατιές εργαζόμενων–“μαθητευόμενων” όχι απλώς δεν καταρτίζονται, αλλά αναλαμβάνουν πλήρη καθήκοντα καλύπτοντας τις πάγιες ανάγκες των επιχειρήσεων».

Χαρακτηριστικά, μας λέει, ενώ ο νόμος απαγορεύει να καλύπτεται πάνω από το 17% των θέσεων εργασίας με μαθητευόμενους, υπάρχουν ξενοδοχεία όπου σχεδόν οι μισοί εργαζόμενοι τους καλοκαιρινούς μήνες είναι «πρακτικάριοι».

Σε αυτό, καταλήγει ο Μ. Καμηλάκης, έχει τεράστια ευθύνη και η έλλειψη ελέγχων από τον κρατικό μηχανισμό, η υποστελέχωση του ΣΕΠΕ.

«Είναι αδύνατον με ένα τόσο υποστελεχωμένο και αποδιοργανωμένο Σώμα Επιθεωρητών Εργασίας να γίνουν σωστοί έλεγχοι;».

εργασιακά δικαιώματαξενοδοχοϋπάλληλοιΤουρισμόςΝάσος Ηλιόπουλοςκοντέινερ