Τα παιδικά μου χρόνια στη φυλακή

COVER STORYΕΛΕΝΗ ΑΝΟΥΣΑΚΗΤα παιδικά μου χρόνια στη φυλακήΣάββατο, Ιούλιος 11, 2015 - 16:00

Φοράει ένα πλατύ, ψάθινο καπέλο, ρίχνοντας στη σκιά το μισό πασίγνωστο πρόσωπο που λάτρεψε ο φακός. Οι λέξεις υπογραμμίζονται με κινήσεις των χεριών. Πότε είναι σαν κύκνοι, άλλοτε σαν μικροί ήλιοι και κάποτε σαν γκιλοτίνες. Παντελόνι, ίσια παπούτσια! Καμαρώνει που δεν έχει κάνει μπότοξ και «τραβήγματα».

ΑΠΟ ΤΗΝ
ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ ΤΣΟΛΚΑ
ΦΩΤΟ: ΧΡΗΣΤΟΣ ΖΗΝΑΣ

Η Ελένη Ανουσάκη ζει σε ένα διαμέρισμα πρώτου ορόφου μιας τεράστιας πολυκατοικίας σε καλό προάστιο! Απολαμβάνει τον μεγάλο, κοινόχρηστο

κήπο γυρίζοντας το πρόσωπό προς τον ήλιο και κλείνοντας τα μάτια. Σαν ένα παράξενο, σάρκινο ηλιοτρόπιο! Πολιτικοποιημένη πολύ, αλλά όχι πια με αποχρώσεις κομματικές, αγωνιά. «Αφησα την πολιτική, το Κοινοβούλιο απογοητευμένη για την ηθική τόσο των πολιτικών όσο κι ενός κόσμου που ήθελε να πλουτίσει χωρίς να υπολογίζει τίποτα. Οι αξίες μας είχαν γίνει τα αυτοκίνητα και η επίδειξη μετρητών! Τον αμοραλιστικό χορό που είχε γίνει με το χρηματιστήριο δεν μπορούσα να τον χορέψω! Τώρα; Παρακολουθώ τα πάντα. Ανήκα σε μια γενιά πολιτικών που όχι μόνο οραματιστήκαμε μια ενωμένη Ευρώπη αλλά δουλέψαμε, αφοσιωθήκαμε σε αυτόν τον σκοπό. Ψήφισα "ναι" και πιστεύω πως πρέπει να δοθεί λύση με υπευθυνότητα και από τη δική μας την πλευρά και απ' αυτήν των Ευρωπαίων, γιατί έχουν εξίσου μεγάλη ευθύνη. Σε αυτό το σημείο που φτάσαμε χρειάζεται ενότητα. Οχι ο καθένας μόνος του, αλλά όλοι μαζί! Αλλιώς θα χαθούμε».

Την ώρα που κουβεντιάζουμε και μου ανοίγει την καρδιά της κοιτάζει αφηρημένα σε ένα αόρατο σημείο πίκρας. Λοιπόν; Τα βράδια ξενυχτάει! Γράφει στα μπλοκ της, ταξινομεί το φωτογραφικό αρχείο της, αλλάζει θέση σε όλα τα έπιπλα, βγάζει τα ρούχα από τις ντουλάπες, τα αερίζει, καθαρίζει! Από έξι χρόνων στο θέατρο, έχοντας γνωρίσει όλο το ελληνικό σινεμά -και αρκετό από το ιταλικό και το αμερικανικό!- δεν λέει κακή κουβέντα για κανέναν, δεν μεμψιμοιρεί, δεν κατηγορεί, δεν περηφανεύεται!

Σπουδαία πρωταγωνίστρια

Η Ελένη, κόρη της σπουδαίας πρωταγωνίστριας και ιδεολόγου Μαλαίνας και του τενόρου Ευάγγελου Ανουσάκη, με καταγωγή από την Κίσσαμο Χανίων, έχει γαλήνη με τον εαυτό της.

«Ανήκα σε μια γενιά που όχι μόνο οραματίστηκε μια ενωμένη Ευρώπη, αλλά και αφοσιώθηκε πλήρως σ' αυτό»

Τι αίσθηση έχουν τα παιδικά χρόνια, όταν η μητέρα σου ήταν τέσσερα χρόνια φυλακή; Είχες θλίψη; Αλήθεια, Ελένη σε φώναζαν πάντα;
Με φώναζαν Λένα. Θλίψη; Καμία! Δεν άφηναν η μάνα μου και οι θείες μου, που μεγάλωνα μαζί τους, να φτάσει τίποτα δηλητηριώδες σε μένα! Καταλάβαινα τα πάντα, αλλά ζούσα ευτυχισμένα, χαϊδεμένα, προστατευμένα. Η μάνα μου, δε, πήγε εξορία, αλλά στις φυλακές Αβέρωφ. Τα Σαββατοκύριακα ετοιμαζόμουν όλο χαρά και πήγαινα να τη βρω, σαν κάτι κανονικό. Κοιμόμασταν στο ίδιο κρεβάτι. Είχε μια άλλη πολιτική κρατούμενη το αγοράκι της μαζί της. Η μάνα μου το λάτρευε. Δεν το ήθελα. Ζήλευα. Ηθελα να αγαπάει μόνο εμένα σε όλο τον κόσμο.

Και οι θείες μου εμένα να αγαπάνε μόνο. Μπροστά μου δεν χάιδευαν τα ξαδέλφια μου, ούτε τα φιλούσαν. Μόνο εμένα. Πήγαινα σε ένα σπουδαίο ιδιωτικό σχολείο, που έκανε παιδαγωγική δουλειά ουσίας. Εφευγαν τα παιδιά όλα διακοπές. Μόνο εγώ έμενα εκεί με μια υπέροχη δασκάλα γαλλικών, ήταν η αδελφή της Φλωρέττας Ζάννα. Ερημο το σχολείο, χωρίς παιδικές φωνές και εγώ μικρή και εκείνη μεγάλη μέσα στα μοναχικά κτίρια.

Κάποια φορά δεν έτρωγα καθόλου. Σαν για να την τιμωρήσω, λες και έφταιγε που ήμουν εγώ εκεί. Απελπίστηκε. Χρησιμοποίησε όλους τους τρόπους για να με κάνει να φάω. Με σκαμπίλισε, από απόγνωση... Εφαγα! Μια φορά μόνο τα χρειάστηκα για τα καλά. Είχαν καταδικάσει τη μαμά σε θάνατο. Πήγα να τη δω επισκεπτήριο. Δεν έκλαιγε, δεν έκανε υστερίες, δεν με έκανε να σπάσω. Πολύ απλά έβγαλε από την τσέπη της και μου έδωσε ένα δώρο, που 'χε φτιάξει μόνη της. Δυο πουλάκια μαζί, τυλιγμένα σε μια χαρτοπετσέτα. Με φίλησε... Αυτό ήταν... Μετά οι θείες μου και η λατρεμένη μου ξαδέλφη με είχαν πάντα σε συζήτηση. Διαφωνούσαμε όλες μαζί για μια ερμηνεία στο θέατρο, ένα βιβλίο, μια άποψη!

Η μία ήταν σπουδαία μοδίστρα της Σανέλ. Μου έραβε κομμάτια μοναδικά, που κρατάω ακόμα. Στο σπίτι μας μπαινόβγαινε όλος ο καλλιτεχνικός κόσμος. Ο Καζαντζάκης, ο Λουντέμης, φυσικά ο Μάνος Κατράκης που έπαιζε μαζί με τη μαμά. Κάποτε πήγαμε σε ένα σπίτι, που δεν είχε μάντρα από πίσω και αφήνανε έντυπα παράνομα για τον Χαρίλαο Φλωράκη.

Μια εποχή στον αποπάνω όροφο έμενε ένας αστυνομικός, ο κύριος Λάκης. Ηξερε ποιοι μπαινόβγαιναν στο σπίτι. Ποτέ δεν κάρφωσε τη μαμά μου. Ολο «χαίρετε, κυρία Μαλαίνα μου» και «καλησπέρα, κύριε Λάκη μου» ήταν!

Ο άνδρας μου πολλές φορές μου λέει να μη συζητάω για τα παλιά. Και εγώ το αποφεύγω, εδώ που τα λέμε. Αλλες εποχές, άλλοι άνθρωποι! Η ιστορία κύλησε, χάσματα ενώθηκαν και άλλα ρήγματα γεννήθηκαν ξανά.

«Στο σπίτι μας μπαινόβγαινε όλος ο καλλιτεχνικός κόσμος. Ο Καζαντζάκης, ο Λουντέμης και φυσικά ο Μάνος Κατράκης, που έπαιζε στο θέατρο με τη μητέρα μου»

Και στην υποκριτική πώς μπήκες; Πώς το επέτρεψε η Μαλαίνα;
Πίστευε πως έχω ταλέντο. Εγώ ήθελα να γίνω δικηγόρος! Ομως πάντα ήμουν σε ένα γύρισμα ή σε ένα θέατρο, σαν κάτι πολύ φυσικό, σαν έτσι να πρέπει να συμβαίνει! Παιδάκι έδωσα στα εξαιρετικά ταλέντα στο Εθνικό. Στα 16 μου έπαιζα στο σινεμά. «Κόκκινα φανάρια» και «Μικροί, μεγάλοι εν δράσει»! Το όνομά μου ήταν στους τίτλους μεγαλύτερο από της δασκάλας μου, της Μαίρης Αρώνη. Με διέγραψαν! Εκείνη -ωραίος άνθρωπος!- έλεγε «τι μας φταίει το παιδί! Ηταν εξαιρετικό!».

Στον «Ζορμπά» ήσουν πάλι μικρή. Ισχύει ότι ο Αντονι Κουίν έκανε σαν τρελός για σένα;
Βλακείες που λέγονται! Οι ηθοποιοί είχαν ήθος. Σέβονταν τις γυναίκες που δούλευαν μαζί τους και εμείς σεβόμασταν τον εαυτό μας. Εγώ ήμουν και είμαι πολύ αυστηρή με τον εαυτό μου. Δεν θα επέτρεπα περιθώρια. Ηταν κύριοι όλοι τους και μόνο εκτίμηση υπήρχε μεταξύ μας.

Και ο Φρανκ Σινάτρα που έλεγαν πως βγαίνατε μαζί; Ούτε αυτός εξέφρασε τον ανδρικό θαυμασμό του;
Βγαίναμε, στην Ιταλία τότε, μαζί με μεγάλη παρέα. Και χορέψαμε, και φωτογραφηθήκαμε, και γελάσαμε, και μιλήσαμε, και για δείπνο βγήκαμε οι δυο μας. Αλλά μέχρις εκεί! Τώρα, αν πέρναγε από τον νου κάποιου κάτι άλλο, εγώ ούτε το κατάλαβα ούτε με ένοιαζε να το καταλάβω.

Ανήλικη λοιπόν, ακόμα, πηγαίνεις ύστερα από επαγγελματική πρόταση της FOX στην Τσινετσιτά, όπου συνεχίζεις σπουδές και παίζεις στο «Αγωνία και έκσταση» του Κάρολ Ριντ. Τι σε μάγεψε εκεί;
Καταρχάς με το που έφτασα -και δεν το έκαναν για μένα, αλλά για όλους το ίδιο συνέβαινε- με πήγαν από τη FOX στα ατελιέ των σημαντικότερων σχεδιαστών μόδας της εποχής. Μόλις έλεγα «μου αρέσει αυτό», μου έπαιρναν όλη τη σειρά. Θυμάμαι λοιπόν ένα από τα πρώτα βράδια, όπου ο Ντάριλ Ζάνουκ της 20th Century Fox με συνόδευσε για φαγητό, σε ένα παραθαλάσσιο χωριουδάκι έξω από τη Ρώμη.

Ηταν η νύχτα γεμάτη αρώματα και μαγεία. Φτάνοντας εκεί σηκώθηκαν να χαιρετήσουν. Μεγάλοι σταρ και ανάμεσά τους ο Αλέν Ντελόν και η Ρόμι Σνάιντερ, ζευγάρι τότε, πολύ ερωτευμένοι και τόσο νέοι, τόσο ωραίοι! Σαν να 'χανε φωτοστέφανα μου φαινόταν.

Και πώς έφυγες από αυτήν την καριέρα την απλωμένη σαν χαλί στα πόδια σου;
Με γύρισε πίσω η μάνα μου! Τότε μέσα στις παρέες βρισκόταν και ο Χέλμουτ Μπέργκεν, που είχε τύχει να πάω σπίτι του με μεγάλες συντροφιές. Τον έπιασαν σε ανύποπτη στιγμή με ναρκωτικά! Είδε η μαμά τα δημοσιεύματα στην Αθήνα, να σου και τηλεφωνεί στην πρεσβεία μας στη Ρώμη! Με ψάχνουν οι άνθρωποι, αρχίζουμε τις κουβέντες στα τηλέφωνα. «Και τι θα κάνεις και στο Χόλιγουντ και στην Τσινετσιτά; Τις Μεξικανές και τις ξένες! Και οι μεγάλοι ρόλοι; Δεν θα τους δίνουνε σε σένα. Γύρνα» μου είπε αυστηρά. Ε! Γύρισα!

Πρώτος έρωτας-σταθμός;
Δεν μιλάω για θέματα προσωπικά. Είμαι με τον σύζυγό μου, τον σκηνοθέτη και διευθυντή φωτογραφίας Δημήτρη Παπακωνσταντή από το 1964. Δεν το ήξερε το κοινό. Δεν νομίζω πως αφορούν στα αλήθεια οι ζωές των άλλων κανέναν.

Γιατί δεν παίζεις πια στο θέατρο;
Γιατί όλοι εκείνοι που έπαιζα μαζί τους έφυγαν.

Ποιους πραγματικά θαύμασες πολύ;
Τον Δημήτρη Χορν! Συγκλονιστικός! Με είχε πάρει απ' το χέρι να πάμε στον Φίνο, για να παίξω στο «Αλίμονο στους νέους». Πολύ μικρή με βρήκε ο Φίνος. Τον θυμάμαι στο θέατρο, όταν ερχόταν κριτικός. Ο Χορν είχε πάντα άγχος και τρακ. Αντιπαθούσε και τους κριτικούς. «Εχουμε το κοινό, που είναι άγριο σήμερα, το είδα εγώ», μου έλεγε σκασμένος, «έχουμε και αυτόν! Τι ήρθε να πει; Πως δεν ήμουνα καλός! Ε, αφού θα το πεις που θα το πεις, τι χρειάζεται να με δεις κιόλας;»

Ποιος άλλος από τους συμπρωταγωνιστές σου σου λείπει πολύ;
Ο Κώστας Ρηγόπουλος. Ο Κώστας Καρράς, που και στη Βουλή ήμασταν μαζί. Τον έφαγε ο φθόνος των άλλων! Μου 'κανε δωράκια, μου έγραφε γράμματα. Κάποτε μου 'πε «θα σου πάρω κάτι να έχω μαζί μου. Ενα μολύβι σου, μια χτένα. Δώσ' μου κάτι δικό σου να έχω». Με ρώτησες ποιους έχω θαυμάσει. Αυτούς και τον Μάνο Κατράκη.

Επαιζε με τη μάνα μου! Ηταν ιερές οι στιγμές του πάνω στη σκηνή! Ο Κουν πάλι! Ενας σοφός. Ημουν τυχερή! Τυχερή με μια μάνα σπουδαία, πάντα κομψή, με υψηλή αισθητική άποψη, με πολιτισμικό επίπεδο, που βάδιζε πάντα στον ίσκιο μου, σαν φύλακας άγγελος. Με σύντροφο ζωής σπουδαίο. Με θείες, οικογένεια, ξαδέλφη και όλους αυτούς τους σπουδαίους του θεάτρου!

Ανταγωνισμούς, πισώπλατα μαχαιρώματα, αντιζηλίες δεν είχες;
Ποτέ! Αγαπούσα τους συναδέλφους μου και με αγαπούσαν! Ημουν πολύ τυχερή, σου λέω.

«Ηθελα να με κοιτάνε στον δρόμο, να περπατάω και να αισθάνομαι τον θαυμασμό των ανδρών και των γυναικών»

Με τις άλλες μεγάλες σταρ της εποχής; Με την Αλίκη, για παράδειγμα;
Τη Βουγιουκλάκη τη θαύμαζα και με αγαπούσε. Από μακριά πάντα. Η Αλίκη ως άνθρωπος ήθελε να μετακινείται με πλήθος γύρω της και οι φίλοι της ήταν σε πλήρη απασχόληση 24ώρου. Ξέρεις; Αμα παίρνεις πολλά διαφορετικά συστατικά και τα χτυπάς με δύναμη σε ένα σέικερ, στο τέλος γίνονται μια μάζα χωρίς καμιά γεύση και υφή. Αυτό έκανε η Αλίκη με τους ανθρώπους. Αλλά ήταν σπουδαία. Θυμάμαι, είχε έρθει για γύρισμα στο 7ο Θηλέων Αθηνών, όπου εγώ ήμουν μαθήτρια.

Οι «μπλε ποδιές» την κοιτάζαμε σε κλοιό μακριά της και ουρλιάζαμε το όνομά της. Με είδε. «Λένα;» μου φώναξε. «Αφήστε τη φίλη μου να έρθει εδώ» πρόσταξε. Με αγκάλιασε, με φίλησε, με ρώτησε τι κάνουν η μαμά μου και οι θείες μου. Ζήλια οι συμμαθήτριές μου! Μήνες έκαναν να μου μιλήσουν.

«Η Βουγιουκλάκη ήταν σπουαία και με αγαπούσε. Η Αλίκη επιθυμούσε να μετακινείται με πλήθος γύρω της και οι φίλοι της ήταν σε... πλήρη απασχόληση για 24 ώρες»

Με τα μαύρα κομπινεζόν και τις καμπύλες σου αποθεώθηκες. Ενιωθες πόσο sex symbol ήσουν;
Τη δουλειά μου έκανα και φορούσα ό,τι μου έλεγαν οι ενδυματολόγοι και οι σκηνοθέτες. Μεταξύ μας; Τίποτα δεν είναι, γλυκιά μου, στη σκηνή επάνω σαν το λευκό κομπινεζόν! Αν θες να κλέψεις τη σκηνή, τέτοιο φοράς κι άσε τα μαύρα... Αφηνόμουν, βέβαια, σε μια μόνο φιλαρέσκεια!

Ηθελα να με κοιτάνε στον δρόμο. Να περπατάω και να αισθάνομαι τον θαυμασμό από άνδρες και γυναίκες πως ντύθηκα καλά, πως είναι ωραία τα μαλλιά μου! Μικρή υπήρχαν δυσκολίες οικονομικές, που δεν με άφηναν να καταλάβω οι θείες μου και με έστελναν να διαχειριστώ λεφτά και να ψωνίσω εγώ. Ε! Φτιαχνόμουν στον καθρέφτη ώρα για να με κοιτάνε στον δρόμο. Τι παιδί...

Πότε ένιωσες πως χρειάστηκες βοήθεια ειδικού;
Οταν πέθανε ο πατέρας μου είχα τη μαμά που με πήγε σε ψυχίατρο για να ξέρει να μου σταθεί. Οταν έφυγε εκείνη, έχασα τον ήλιο μου, τη χαρά, την ίδια μου τη ζωή. Επαψα να υπάρχω. Επαθα κατάθλιψη. Και μετά η απώλεια της λατρεμένης μου εξαδέλφης, που ήταν παραπάνω και από αδελφή, με διέλυσε. Βοηθήθηκα. Και πάλι ευγνωμονώ την καλή μου τύχη για κάθε στιγμή μαζί τους.

Είσαι η πρώτη που έκανε δημόσιες σχέσεις στο ελληνικό θέατρο. Γιατί;
Καταρχάς για να διαχειρίζομαι τον εαυτό μου. Οργάνωσα αρχείο, φωτογραφίες, δελτία Τύπου, είχα επαφή με τους δημοσιογράφους τακτική και με τους διευθυντές. Εκανα και μικροαπατεωνιές, όπως, ας πούμε, να δώσω την ίδια φωτογραφία σε πέντε περιοδικά και εφημερίδες, που τότε ήταν απαράδεκτο. Στο Τέχνης, στον Κουν, έκανα δέκα χρόνια τις δημόσιες σχέσεις. Κάποτε μια κυρία, φυσικά και δεν θα πω όνομα, ύστερα από παράκληση του Κουν πήρε όλο μου το αρχείο και της έδειξα τη δουλειά για να τη βοηθήσω. Ούτε ένα ευχαριστώ δεν είπε, αλλά έκανε και πως δεν γνωριζόμαστε, όταν έγινε σπουδαία και τρανή.

Εχεις βραβευτεί από το ιταλικό κράτος για τη συμβολή σου στην κουλτούρα τους. Εχεις καμιά τριανταριά μπλογκ για τη γυναικεία ωραιότητα. Ησουν στον Δήμο της Αθήνας, βουλευτής των Ελλήνων, έμαθες πρόσφατα κομπιούτερ σε σχολή. Είσαι ακτιβίστρια με τα δικαιώματα των ζώων και γράφεις και πόσα βιβλία ταυτόχρονα; Θες να μας εξουθενώσεις όλες τις άλλες;
Οι δραστηριότητες δεν σου επιτρέπουν ποτέ να αφεθείς. Γράφω ένα βιβλίο για την ομορφιά του να 'σαι γυναίκα, από δίαιτες, παρασκευή οικονομικών κρεμών, ασκήσεις. Γράφω άλλο ένα για τις εμπειρίες μου, σαν βιογραφία, αλλά με τα στοιχεία που θα επιλέξω εγώ να φωτιστούν. Θέλω όλο το φωτογραφικό αρχείο που έχω, στο οποίο περνά η πόλη της Αθήνας, σαν φόντο, σε όλες τις εξελικτικές φάσεις της και όλοι σχεδόν οι Ελληνες ηθοποιοί, να το ταξινομήσω και να το κάνω ένα βιβλίο με σχεδόν επιστημονική οργάνωση.

Ελαττώματα δεν έχεις;
Δεν πετάω τίποτα. Τα κρατάω όλα και τα συσσωρεύω. Κάρτες, σημειώματα, ρούχα, καπέλα, μαντίλια. Ολα. Ε, να μην έχω ένα ελάττωμα και εγώ;

Ωραία ζωή, λοιπόν, για τη Λένα...
Ωραιότερη δεν γινόταν! Πάω να μαζέψω τον κόκκινο γάτο μου τώρα, που με φοβάται όταν φοράω καπέλο και κρύβεται.

Γελάει και όπως κινείται φεύγοντας περιμένω να δω τίτλους τέλους, σαν σε μεγάλη σινεμασκόπ παραγωγή της οποίας η πρωταγωνίστρια είναι για πάντα έφηβη...