«Peer Gynt, no man’s land» – To be or to be yourself?

13:10 25/5/2015 - Πηγή: Attiki Press

Ποιός είναι ο Πέερ Γκυντ; Η απάντηση είναι μία και ταυτόχρονα άπειρες, αν και ο τίτλος της παράστασης μας υποβάλλει την ιδέα ότι είναι του Κανενός ο τόπος. Εκεί όπου συναντιούνται τα όνειρα και η πραγματικότητα, το εγώ με το εγώ, ο εαυτός με τον εαυτό.

Του Αντώνη Γαζάκη

Ο Πέερ Γκυντ είναι ταυτόχρονα λοιπόν ο ομηρικός Κανένας, ο Δον Κιχώτης, ο Άμλετ και τελικά ο κάθε άνθρωπος που δεν είναι ικανοποιημένος με αυτό που είναι ο ίδιος και ο κόσμος γύρω του. Πολύ πριν την

αμερικανιά του “be yourself” ο Πέερ Γκυντ τα καταφέρνει μια χαρά να είναι ο εαυτός του, έχοντας ως μότο αυτήν ακριβώς τη φράση. Μόνο που ακολουθώντας τον στα μέσα και στα έξω ταξίδια του καταλαβαίνουμε πολύ καλά ότι αυτός ο εαυτός δεν είναι ένα μονοκόμματο, στατικό και απαράλλαχτο πράγμα, αλλά κάτι σύνθετο και περίπλοκο, δυναμικό και μεταλλασσόμενο, ικανό για το καλύτερο και το χειρότερο, βαθύ και ρηχό την ίδια στιγμή.

Στην περιπλάνησή μας στο πλευρό αυτού του αντιήρωα είχαμε στο θέατρο “Αυλαία” άξιο οδηγό την θεατρική ομάδα «The 3rd person theatre group» που κατόρθωσε μέσα σε ενενήντα λεπτά να κρατήσει την ουσία από αυτό το έργο-ποταμός του Ίψεν και να το μετατρέψει σε μια συναρπαστική κατάδυση στο εγώ μας. Αν έχετε δει ή διαβάσει το “Πέερ Γκυντ” πριν από αυτή την παράσταση, ετοιμαστείτε για κάτι πολύ διαφορετικό, αν μη τι άλλο τότε λόγω της πολύ μικρής συγκριτικά διάρκειας και του ελάχιστου αριθμού των ηθοποιών.

Η διασκευή του κειμένου του Ίψεν από τη Σέβη Ματσακίδου χρησιμοποιεί τη χυμώδη δημοτική της έμμετρης μετάφρασης του Κωνσταντίνου Χατζόπουλου, μιας μετάφρασης που στα χείλια των ηθοποιών ακουγόταν φρέσκια και ζωντανή σαν να μη γράφτηκε έναν αιώνα πριν. Η δραματουργική επεξεργασία σοφά επέλεξε εκείνα τα κομμάτια του έργου που φωτίζουν καλύτερα την προσωπικότητα του Πέερ και τα σύμβολα της μητέρας και της αγαπημένης. Έτσι, η πλοκή μπαίνει σε δεύτερη μοίρα και οι θεατές πληροφορούνται κάθε τόσο τα βασικά της σημεία από ένα βίντεο που προβάλλεται σε μια οθόνη επί σκηνής.

Στο απόλυτα αφαιρετικό σκηνικό του Γιάννη Θεοδωράκη, μια τεράστια ξύλινη σανίδα που με τη βοήθεια ενός σκοινιού γίνεται σπίτι, βουνοπλαγιά, παλάτι, πάλι σπίτι, καράβι, και πάλι σπίτι, οι τρεις ηθοποιοί δεν παίζουν απλώς επιλεγμένα αποσπάσματα από το “Πέερ Γκυντ” του Ίψεν, ούτε υποδύονται μονάχα όλους τους ρόλους αυτού του πολυπρόσωπου έργου (ο Βαλάντης Φράγκος τον Πέερ, η Ελένη Ζαραφίδου τη μητέρα του και όλα τα υπερβατικά/μεταφυσικά πρόσωπα και η Αντιγόνη Φρυδά την αγαπημένη του σε όλες τις μορφές που παίρνει). Στην πραγματικότητα ερμηνεύουν το κείμενο με έναν τόσο ανοιχτό τρόπο που επιτρέπει στον θεατή να χαράξει σιγά-σιγά κατά τη διάρκεια της παράστασης τη δική του εσωτερική διαδρομή, χωρίς να νιώθει ότι προσπαθούν να του επιβάλλουν τη μία ή την άλλη ερμηνεία.

Η σκηνοθεσία, που έχει γίνει από τα ίδια τα μέλη της ομάδας, ακολουθεί αβίαστα όλες τις υφολογικές μεταπτώσεις που υποβάλλει το κείμενο του Ίψεν, περνώντας από το ελαφρό βουκολικό κωμειδύλλιο στο δυσοίωνο χώρο του φανταστικού, και από τη λογοτεχνία της περιπλάνησης στη σάτιρα, για να φτάσει σε έναν απόλυτα δικαιολογημένο μινιμαλισμό για να αποδώσει το φιλοσοφικό τόνο του τέλος του έργου. Ταυτόχρονα, μπορούμε ίσως να ανιχνεύσουμε σε αυτήν και αναφορές στον Λόρκα, στον Σαίξπηρ, στον Μπρεχτ, στο θέατρο του παραλόγου, και στο υπαρξιακό θέατρο. Σε σχέση με αυτό το τελευταίο μάλιστα, στη γνωστή φράση του Σαρτρ “Η Κόλαση είναι οι άλλοι” (“Κεκλεισμένων των θυρών”), δίνεται πρωθύστερα μια απάντηση στην έσχατη σκηνή, όπου υπονοείται το ακριβώς αντίθετο: “Ο Παράδεισος είναι οι άλλοι” (ή “η άλλη”).

Ο Βαλάντης Φράγκος ως Πέερ Γκυντ είναι εξαιρετικός. Κατορθώνει να δημιουργήσει έναν χαρακτήρα εντυπωσιακό, συλλαμβάνοντας με την ερμηνεία του το πιο ουσιαστικό ίσως χαρακτηριστικό του, το γεγονός δηλαδή ότι ο Πέερ δεν παίρνει ποτέ τον εαυτό του στα σοβαρά -ούτε πολύ ούτε για πολύ. Το “γκυντικό το εγώ του” είναι από την αρχή μέχρι το τέλος ένας κατεργάρης που θέλει να κάνει πάντα το γύρο (των εμποδίων ή της αλήθειας;) και ποτέ να μην πηγαίνει ίσια, ένας Οδυσσέας που μηχανεύεται διαρκώς τρόπους να φτάσει κάπου, να γίνει σπουδαίος, αυτοκράτορας (ή μήπως “εαυτοκράτορας”;), για να γυρίσει τελικά στη δική του Ιθάκη, που δεν μοιάζει να είναι τίποτα άλλο παρά η μητρική αγκαλιά της παιδικής αθωότητας.

Η Ελένη Ζαραφίδου, δωρική και στιβαρή, πείθει σε όλους τους απαιτητικούς ρόλους της παράστασης, ενώ η Αντιγόνη Φρυδά εντυπωσιάζει με την πλαστικότητα της ερμηνείας της που κινείται άνετα σε κάθε πτυχή του γυναικείου σύμπαντος: κωμική, ερωτική, δραματική, λάγνα, σκληρή, ευαίσθητη, μητρική.

Αυτή την πλαστικότητα την ξαναβρίσκουμε και στην κίνηση των τριών ηθοποιών που υπηρετεί άψογα τη σκηνοθεσία, ενώ κοστούμια, φωτισμοί και μουσική τονίζουν με τον καλύτερο τρόπο την ατμόσφαιρα του έργου με μια διαρκώς εύθραυστη ισορροπία μεταξύ σοβαρού και ελαφρού, κωμικού και δραματικού.

Αν τελικά θέλαμε να μιλήσουμε με δυο φράσεις για τη θεατρική εμπειρία που προσφέρει αυτή η παράσταση, θα λέγαμε ότι ο θεατής έρχεται σε αυτήν για να μάθει ποιος είναι ο Πέερ Γκυντ και φεύγει διερωτώμενος ποιος είναι ο ίδιος. Ή αλλιώς, για να θυμηθούμε κάτι από το κείμενο, ψάχνει να βρει την απάντηση σε αυτά τα λόγια: “[Είμαι] ο εαυτός μου. Μπορείς να πεις κι εσύ το ίδιο;”

Μια διαφορετική άποψη από την εφημερίδα μας: http://attikipress.gr/peer-gynt-no-mans-land-%CF%84%CE%BF%CF%85-%CE%AF%CF%88%CE%B5%CE%BD-%CE%B1%CF%80%CF%8C-%CF%84%CE%BF%CF%85%CF%82-the-3rd-person-theatre-group/

Ταυτότητα παράστασης

«Peer Gynt, no man’s land»

Συντελεστές

Μετάφραση: Κωνσταντίνος Χατζόπουλος

Διασκευή/Δραματουργική επεξεργασία: Σέβη Ματσακίδου

Σκηνοθεσία: Αντιγόνη Φρυδά, Ελένη Ζαραφίδου, Βαλάντης Φράγκος

Σκηνικά: Γιάννης Θεοδωράκης

Εικαστικός: Αποστόλης Πλαχούρης

Κοστούμια: Βασιλική Σύρμα

Μουσική: Γιάννης Σαββίδης

Φωτισμοί: Κατερίνα Παπαδάκου

Ηθοποιοί: Αντιγόνη Φρυδά, Ελένη Ζαραφίδου, Βαλάντης Φράγκος