Πάσχα στον πλανήτη: Πώς γιορτάζουν τις άγιες τούτες μέρες σε όλο τον κόσμο

Το Χριστιανικό Πάσχα ή αλλιώς Λαμπρή και ειδικότερα η Ανάσταση του Χριστού, είναι η σπουδαιότερη γιορτή του χριστιανισμού. Γιορτάζεται την πρώτη Κυριακή μετά την πανσέληνο που ακολουθεί την εαρινή ισημερία της 21ης Μαρτίου μη συμπεριλαμβανομένης, κατά το Ιουλιανό ημερολόγιο στην Ορθόδοξη εκκλησία και κατά το Γρηγοριανό στην Ρωμαιοκαθολική.

Η κάθε γιορτή έχει τα ήθη και τα έθιμα της, που δεν είναι μόνο εκκλησιαστικά ή θρησκευτικά αλλά έχουν βάσεις και από την αρχαία ιστορία είτε πρόκειται για την αρχαία Ρώμη είτε για την αρχαία Ελλάδα. Σε κάθε πόλη και χωριό το Πάσχα γιορτάζεται με ιδιαίτερη ευλάβεια και τα παιδιά έχουν την τιμητική τους . Στην Ελλάδα είναι γνωστά τα έθιμα που μετά από τη σαρακοστιανή νηστεία, τιμώμενος μεζές είναι το σουβλιστό αρνί, με την οικογένεια συγκεντρωμένη γύρω από το γιορτινό τραπέζι να τρώει τη μαγειρίτσα , να τσουγκρίζει τα κόκκινα αυγά λέγοντας «Χριστός Ανέστη» ή «Αληθώς Ανέστη» ό ένας στον άλλον. Ακολουθεί το πασχαλινό τσουρέκι και τα σοκολατένια αυγά ή λαγουδάκια, ένα έθιμο ευρωπαϊκό που ήρθε να φωλιάσει στις καρδιές των παιδιών και να κάνει νονές και νονούς , να τρέχουν πριν την πασχαλιάτικη γιορτή, να βρουν μαζί με την πιο όμορφη λαμπάδα και την πιο μεγάλη σοκολατένια λιχουδιά.

Τα έθιμα βέβαια που έχουμε στη χώρα μας όλοι τα ξέρουμε λίγο πολύ. Αυτό που πιθανότατα δεν γνωρίζουμε είναι τα ήθη και τα έθιμα στις χώρες του εξωτερικού κατά την περίοδο του Πάσχα.

Τη Μεγάλη Παρασκευή, οι κάτοικοι των Βερμούδων «πετάνε» πολύχρωμους χαρταετούς, συμβολίζοντας την Ανάληψη του Χριστού στον ουρανό. Η ιστορία λέει ότι ο Ιησούς έφτιαξε έναν χαρταετό ως ένα απλό, αλλά διαρκές σύμβολο για να βοηθήσει τους «μαθητές» του να κατανοήσουν την Ανάληψη του Χριστού στον ουρανό. Οι Βερμούδες, είναι επίσης γνωστές για την καλλιέργεια και εξαγωγή πασχαλινών κρίνων. Εκτός από ζεστά ψωμάκια με σταυρούς και πασχαλινά αυγά, στις Βερμούδες συνηθίζουν να τρώνε κέικ ψαριού κατά τη διάρκεια του Πάσχα.

Οι Ελβετοί στην πόλη Nyon, μετατρέπουν τα σιντριβάνια και τις βρύσες τους σε πασχαλινά πηγάδια, στολίζοντάς τα με χρωματιστές κορδέλες, διακοσμημένα αυγά και λουλούδια. Αυτή η γιορτή του νερού είναι επίσης μια γιορτή για τη νέα ζωή και προέρχεται από μια παλιά γερμανική παράδοση του εορτασμού της τήξης των χιονιών και της επιστροφής του νερού στις βρύσες. Αυστραλία- Bilby vs πασχαλινό λαγουδάκι Πασχαλινό λαγουδάκι στην Αυστραλία αν βρεθείτε, δεν θα δείτε! Οι Αυστραλοί δεν είναι ιδιαίτερα λάτρεις των κουνελιών, που καταστρέφουν τις καλλιέργειες και τη βλάστησή τους. Αντί αυτών προτιμούν το Bilby, ένα μικρό μαρσιποφόρο, που αποτελεί την πασχαλινή μασκότ τους!

Το ασυνήθιστο έθιμο να παίζουν μπουγέλο τη Δευτέρα του Πάσχα διαδραματίζεται στην Πολωνία και είναι γνωστό και ως Smingus-dyngus. Σύμφωνα μ’αυτό, τα αγόρια μπουγελώνουν τα κορίτσια και ως έθιμο χρονολογείται στον 15ο αιώνα. Παλιότερα, υπήρχαν δύο χωριστά έθιμα: κατά το śmingus, οι άνδρες έριχναν νερό στις γυναίκες και κατά το dyngus, οι άνθρωποι ζητούσαν δωρεές. Η παράδοση του Smingus-Dyngus τη Δευτέρα του Πάσχα είναι ένα έθιμο που σήμερα εμφανίζεται σε όλους τους σλαβικούς πολιτισμούς.

Η Γαλλία έχει διατηρήσει τις παραδόσεις της, δίνοντας σοκολατένια αυγά την ημέρα του Πάσχα, το οποίο σχετίζεται με την ανανέωση της φύσης την άνοιξη. Επίσης, έχει σχέση με το τέλος της γρήγορης περιόδου, μια περίοδος κατά την οποία τα αυγά δεν επιτρέπετε να φαγωθούν, δημιουργώντας αφθονία στη συνέχεια. Ο Louis XIV έδωσε επιχρυσωμένα αυγά στους συκοφάντες του. Ήταν γεμάτα με «εκπλήξεις» και η παράδοση παραμένει μέχρι και σήμερα. Είναι επίσης το σύμβολο της ανάστασης στη χριστιανική θρησκεία.

Στην πόλη Haux της νοτιοδυτικής Γαλλίας, τη Δευτέρα της Λαμπρής, την ώρα του μεσημεριανού γεύματος, ψήνεται μια γιγαντιαία ομελέτα στην κεντρική πλατεία. Περίπου 5.000 αυγά χρησιμοποιούνται για να δημιουργήσουν ένα κατάλληλο γεύμα για 1.000 άτομα.

Στη Φλωρεντία, την Κυριακή του Πάσχα, συνηθίζεται το μοναδικό έθιμο του Scoppio del Carro, κατά το οποίο ανατινάσσεται μια άμαξα, κατά τη διάρκεια του ακούσματος του ύμνου Gloria. Όταν η άμαξα φτάνει μπροστά στο Duomo της Φλωρεντίας, ο επίσκοπος ανάβει με το Άγιο Φως μια ρουκέτα σε σχήμα περιστεριού (Colombina), η οποία ξεκινάει από την Αγία Τράπεζα και φτάνει στην άμαξα, η οποία είναι γεμάτη πυροτεχνήματα. Μόλις η ρουκέτα αγγίζει το αμάξι, τα πυροτεχνήματα ανάβουν και η πλατεία πλημμυρίζει με φως, σε ένα εντυπωσιακό θέαμα.
Την Κυριακή του Πάσχα, όλα τα μέλη της οικογένειας ανταλλάσουν πασχαλινά αυγά, τα οποία μπορεί επίσης να φτιαχτούν ειδικά για την περίσταση και να περιέχουν δώρα στο εσωτερικό του αυγού. Το πρωί της Κυριακής του Πάσχα, κάθε οικογένεια τρώει συνήθως ένα πρωινό με σαλάμι, αυγά, ένα ειδικό κέικ τυριού και το παραδοσιακό Colomba – ένα γλυκό κέικ που περιέχει αμύγδαλα και καραμελωμένα φρούτα. Τη Δευτέρα του Πάσχα, όλοι πάνε για πικ νικ με τις οικογένειες τους και πολλοί τρώνε αρνί, κουκιά και πρόβειο τυρί.

Στην Ελλάδα και σε ορισμένες χώρες της Λατινικής Αμερικής, κατασκευάζεται ένα ομοίωμα του μαθητή που πρόδωσε τον Ιησού, το οποίο στη συνέχεια καίγεται με φωτιά ή πυροτεχνήματα. Αν και δεν αποτελεί επίσημο κομμάτι του πασχαλινού λειτουργικού, το έθιμο αυτό αποτελεί μέρος της αναπαράστασης της ιστορίας των Παθών. Το έθιμο ποικίλει, ανάλογα με την περιοχή, αλλά το ομοίωμα του Ιούδα κρεμιέται συνήθως, τη Μεγάλη Παρασκευή και καίγεται το βράδυ της Κυριακής του Πάσχα. Στην Ελλάδα το έθιμο συνηθίζεται στην Κρήτη, στη Μεσσηνία, στη Θράκη, στους Γαργαλιάνους, στην Κάλυμνο κ.α.

Σύμφωνα με μια παλιά παράδοση, σε ορισμένες περιοχές του Ηνωμένου Βασιλείου (όπως π.χ. στη Σκωτία και τη Βόρεια Αγγλία) οι άνθρωποι ρίχνουν βαμμένα αυγά στους απότομους λόφους την Κυριακή του Πάσχα. Στις ΗΠΑ, το έθιμο αυτό πραγματοποιείται συχνά σε επίπεδο έδαφος, με το σπρώξιμο των αυγών με ένα κουτάλι.

Ακόμη, οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν πολλές κοινές παραδόσεις με τις άλλες χώρες. Την Κυριακή του Πάσχα τα παιδιά ξυπνούν για να διαπιστώσουν ότι ο Λαγός του Πάσχα έχει αφήσει στα καλάθια τους καραμέλες. Έχει, επίσης, κρύψει διακοσμημένα αυγά. Τα παιδιά ξεκινούν το κυνήγι για τα αυγά σε όλο το σπίτι και έξω. Γειτονιές και οργανισμοί οργανώνουν Πασχαλινό κυνήγι αυγών, και το παιδί που βρίσκει τα περισσότερα αυγά κερδίζει ένα βραβείο. Οι οικογένειες επίσης μαζεύονται για το δείπνο του Πάσχα.

Η Μάγισσα του Πάσχα ζωντανεύει ξανά στη Φινλανδία και σε μέρη της Σουηδίας, από μασκαρεμένα παιδιά, που ντύνονται με παλιά ρούχα- κουρέλια κρατώντας σκουπόξυλα! Όπως στο Halloween, πηγαίνουν από πόρτα σε πόρτα και ζητούν κέρασμα, δίνοντας ως αντάλλαγμα διακοσμημένα κλαδιά με μπουμπούκια. Οι μασκαρεμένοι μάγοι και μάγισσες παίρνουν τους δρόμους την Πέμπτη ή το Σάββατο πριν από το Πάσχα. Επίσης, τις μέρες μέχρι το Πάσχα, φωτιές και πυροτεχνήματα ανάβουν στους δρόμους για να «διώξουν» τις μάγισσες που πιστεύεται ότι βγαίνουν ανάμεσα στη Μεγάλη Πέμπτη και την Κυριακή του Πάσχα. Για μεσημεριανό ή δείπνο, το Μεγάλο Σάββατο, οι οικογένειες στη Σουηδία και τη Δανία τρώνε σε μπουφέ, ρέγγα, σολομό, πατάτες, αυγά και άλλα φαγητά. Στη Φινλανδία, συνηθίζουν να τρώνε ψητό αρνί με πατάτες και λαχανικά.

Οι καμπάνες των εκκλησιών μένουν σιωπηλές ως ένδειξη πένθους για μία ή περισσότερες ημέρες πριν από το Πάσχα στην Ολλανδία, το Βέλγιο και τη Γαλλία. Αυτό έχει οδηγήσει σε μια παράδοση που λέει ότι το Πάσχα οι καμπάνες «πετούν» μακριά για να φτάσουν στη Ρώμη (γεγονός που εξηγεί τη σιωπή τους) και να επιστρέψουν το πρωί του Πάσχα φέρνοντας δύο βαμμένα αυγά και σοκολατένια αυγά ή κουνέλια. Τόσο στην Ολλανδία όσο και στο Βέλγιο, συνηθίζονται ακόμη οι παραδόσεις που έχουν να κάνουν με τις καμπάνες. Οι καμπάνες («de Paasklokken») «πετούν» για τη Ρώμη το Μεγάλο Σάββατο, που ονομάζεται «Stille Zaterdag» στην Ολλανδία, ενώ στο γαλλόφωνο Βέλγιο και στη Γαλλία οι καμπάνες είναι σιωπηλές από τη Μεγάλη Πέμπτη.

Στη Νέα Ζηλανδία, οι άνθρωποι παρακολουθούν τιε Λειτουργίες στην Εκκλησία για να γιορτάσουν το θάνατο και την ανάσταση του Χριστού και να σηματοδοτήσουν το τέλος της Σαρακοστής. Τα καταστήματα πουλάνε σταυρωτά τσουρέκια και σοκολατένια Πασχαλινά αυγά για να γεμίσει ο λαγός του Πάσχα το καλάθι του, εν αναμονή στους γύρους-βόλτες που θα κάνει για να παραδώσει τα αυγά το πρωί της Κυριακής του Πάσχα. Αυτό συνήθως οδηγεί σε Πασχαλινό κυνήγι αυγών για τα παιδιά.

Για την Τσεχική Δημοκρατία, σε γενικές γραμμές, το Πάσχα δεν θεωρείται πλέον μια μεγάλη γιορτή. Είναι περισσότερο ένα καλωσόρισμα στην άνοιξη, μια ευκαιρία για την οικογένεια να μαζευτεί σε δείπνο ή να επισκεφτούν κάποια από τις πολιτιστικές εκδηλώσεις που πραγματοποιούνται κατά τη διάρκεια του Πάσχα. Πανηγύρια γίνονται σε πολλά μέρη, υπάρχει συνήθως μια μεγάλη αγορά με όμορφα ζωγραφισμένα πασχαλινά αυγά στο χέρι, διακοσμημένα με διάφορες τεχνικές – το λεγόμενο «kraslice» (ο κρόκος και το λευκό αφαιρούνται και το κέλυφος των αυγών είναι διακοσμημένο).Χρησιμοποιούνται συνήθως για να κοσμούν καταστήματα καθώς και τα νοικοκυριά.

Στην Αυστραλία υπάρχει μια ποικιλία παραδόσεων του Πάσχα. Η Τσικνοπέμπτη συνδέεται με την Καθαρά Δευτέρα, γιατί οι τηγανίτες ήταν ένα πιάτο που θα μπορούσε να γίνει με αναλλοίωτες τροφές μέχρι και πριν από την έναρξη της προθεσμίας των 40 ημερών της νηστείας κατά τη διάρκεια της Σαρακοστής. Τα τσουρέκια έχουν ένα σταυρό, το σύμβολο του Χριστού, που τοποθετείται στην κορυφή. Τα παραδοσιακά τσουρέκια τρώγονται τη Μεγάλη Παρασκευή. Ωστόσο, στην Αυστραλία είναι διαθέσιμα σε αρτοποιεία και καταστήματα πολλές εβδομάδες πριν το Πάσχα. Τα Πασχαλινά αυγά, συμβολίζουν τη νέα ζωή, και είναι εδώ και πολύ καιρό συνδεδεμένα με τη γιορτή του Πάσχα.

Στην Πολωνία το πρωί της Κυριακής, στρώνουν όμορφα τραπεζάκια με βαμμένα αυγά, αλλαντικά, λουκάνικα,ζαμπόν, κέικ, κέικ, παπαρουνόσπορου και στη μέση βάζουν ένα ζαχαρένιο αρνί, τιμώντας τον αναστημένο Χριστό. Δεν επιτρέπεται ο καπνός και ως εκ τούτου δεν σερβίρονται ζεστά γεύματα. Το σπάσιμο των αυγών με τους συγγενείς είναι εθνική παράδοση.

Μπορεί οι ημέρες του Πάσχα να είναι ημέρες κατάνυξης και κάθαρσης, όμως στην Τσεχία, την Ουγγαρία και τη Σλοβακία η παράδοση θέλει τους άντρες να χτυπούν τις γυναίκες ή τις φιλενάδες τους τη Μεγάλη Δευτέρα με ένα χειροποίητο καμουτσίκι, φτιαγμένο από ιτιά και διακοσμημένο με μια χρωματιστή κορδέλα στην άκρη του. Για ποιον λόγο τις χτυπάνε;

Σύμφωνα με το μύθο το χτύπημα είναι συμβολικό και δεν το κάνουν επειδή το ξύλο βγήκε από τον Παράδεισο, αλλά για καλή τύχη και για να διατηρήσουν οι γυναίκες τους την υγεία και την ομορφιά τους τον επόμενο χρόνο. Βέβαια και οι γυναίκες παίρνουν πίσω ένα μέρος εκδίκησης, αφού τους «λούζουν» κανονικότατα με κουβάδες κρύου νερού! Άλλωστε, είναι γνωστό ότι το κρύο νερό κάνει καλό στην επιδερμίδα.

Γιατί να στολίζουμε δέντρο μόνο τα Χριστούγεννα; Θέλουμε και το Πάσχα! Αυτό πρέπει να είχε στο μυαλό της και η οικογένεια Kraft από το Saalfeld της Γερμανίας, η οποία από το 1965 άρχισε να στολίζει με πλαστικά αβγά ένα δέντρο στην αυλή του σπιτιού της. Η παράδοση αυτή που απέκτησε και άλλους οπαδούς, είναι το γεγονός της χρονιάς για όλη την πόλη, ενώ τα πλαστικά αβγά αντικαταστάθηκαν από αληθινά και μάλιστα διακοσμημένα με πανέμορφα σχέδια. Να σημειωθεί ότι η οικογένεια διατηρεί προσωπική ιστοσελίδα στο internet για το λόγο αυτό (eierbaum-saalfeld.de).