Όταν οι κίονες συνδικαλίζονται

Το ήπιο τοπίο της Νεμέας που περιβάλλει τον αρχαιολογικό χώρο, με τους κίονες του ναού του Διός να δεσπόζουν στο κέντρο του, σε προκαταλαμβάνει. Μαζί με το στάδιο λίγο πιο κάτω και το μουσείο συνθέτουν ένα από τα πιο γοητευτικά σύνολα της ελληνικής αρχαιότητας. Το μουσείο οργανώθηκε από το Πανεπιστήμιο του Μπέρκλεϊ και τις ανασκαφές τις χρωστούμε στην Αμερικανική Αρχαιολογική Σχολή και στον επικεφαλής τους Στέφεν Μίλερ. Λίγο καιρό πριν, ο αρχαιολόγος είχε κρούσει τον κώδωνα του κινδύνου: η Νεμέα κινδυνεύει να κλείσει λόγω έλλειψης αρχαιοφυλάκων. Τώρα, όπως διάβασα στο ρεπορτάζ της Μαργαρίτας

Πουρνάρα στη χθεσινή «Κ», ο ίδιος κ. Μίλερ προκάλεσε την μήνιν των Ελλήνων αρχαιολόγων διότι σε συνέντευξή του στο περιοδικό Time πρότεινε την οικονομική αξιοποίηση των χώρων από ιδιώτες με στόχο την αύξηση των εσόδων τους.

Γράφει το Τάκης Θεοδωρόπουλος

«Οι αρχαιολογικοί χώροι και τα μνημεία της χώρας μας ανήκουν σε όλο το κοινωνικό σύνολο». Μη μου πείτε ότι δεν σας προκαλεί ρίγη συγκίνησης η επίκληση του κοινωνικού συνόλου, η φρασεολογία της ΓΕΝΟΠ εφηρμοσμένη στα αρχαία ερείπια; Ξεχνούν βέβαια να πουν ότι ανήκουν μεν σε όλο το κοινωνικό σύνολο, αρκεί να παραμένουν ανοιχτά, αρκεί να φυλάσσονται και ένα σωρό άλλα «αρκεί», που τα γνωρίζει ο οποιοσδήποτε επισκέπτης. Λίγο πιο κάτω από τη Νεμέα η εγκαταλελειμμένη ανασκαφή της Φλειούντας ανήκει όντως στο κοινωνικό σύνολο. Αφύλακτη όπως είναι, διαθέτει τα υλικά της εντελώς δωρεάν σε όποιον έχει χρεία. Και παρακάτω: «Η γνωστή συνταγή, υποβαθμίζουμε κάθε τι δημόσιο για να ανοίξει ο δρόμος για την ιδιωτικοποίησή του, δεν θα αφήσουμε να εφαρμοστεί στον τομέα του πολιτισμού». Οχι βέβαια. Ο πολιτισμός είναι ιερός, ο πολιτισμός είναι η βαριά βιομηχανία της χώρας, οπότε τον πολιτισμό μας θα τον κρατήσουμε δημόσιο για να τον κάνουμε ό,τι θέλουμε. Τι ακριβώς θα πει δημόσιο; Μα το δικαίωμα να διορίζει ο τοπικός παράγων, εκπρόσωπος του δημοσίου συμφέροντος, αρχαιοφύλακες οι οποίοι, επειδή κι αυτοί εκπροσωπούν το δημόσιο συμφέρον, φωνασκούν στο κινητό ή βιάζονται να κλείσουν γιατί ήδη μυρίζουν τη μεσημεριανή μακαρονάδα τους. Σε τόνο περισσότερο εθνικό και λιγότερο κοινωνικό από τους «προοδευτικούς» αρχαιολόγους, ο υπουργός Πολιτισμού, για να μας καθησυχάσει, μας διαβεβαιώνει ότι «η πολιτιστική κληρονομιά της Ελλάδας, από την αρχαιότητα μέχρι τον σύγχρονο πολιτισμό, ανήκει διαχρονικά στο ελληνικό έθνος και στον ελληνικό λαό» – υπάρχουν και πολιτιστικοί μπακαλιάροι, ως γνωστόν.

Και τώρα ας σοβαρευτούμε. Η διαχείριση των αρχαιοτήτων, μουσείων και αρχαιολογικών χώρων, είναι μια από τις πιο βαριές αναπηρίες του ελληνικού κράτους. Παρά την ύπαρξη σημαντικών αρχαιολόγων, παρά την εντιμότητα με την οποία αντιμετωπίζουν τη δουλειά τους, θα πρέπει κάποτε να αντιληφθούν ότι, με τον τρόπο που διαχειρίζονται το κληροδότημα, στερούν από το κοινωνικό σύνολο μια σημαντική δυνατότητα. Γιατί στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο δεν παρατηρείται συνωστισμός χειμώνα-καλοκαίρι, όπως στα υπόλοιπα μεγάλα ευρωπαϊκά μουσεία, για παράδειγμα; Λείπουν οι αρχαιοφύλακες και γι’ αυτό δεν μένουν ανοιχτοί οι χώροι ώς αργά; Είναι δυνατόν στην Ελλάδα των αρχαιοτήτων να λείπουν οι αρχαιοφύλακες; Δεν είναι μόνο θέμα οικονομικό· είναι και θέμα εθνικής αξιοπρέπειας. Ο βαθύς συντηρητισμός του υπουργείου και των αρχαιολόγων, με τις ιδεολογικές τους αγκυλώσεις, το μόνο που κάνουν είναι να παρατείνουν την αδράνεια. Διότι και στις δύο ανακοινώσεις που διάβασα τα επιχειρήματα είναι ιδεολογικά και δεν έχουν καμία σχέση με το συγκεκριμένο πρόβλημα. Μα και βέβαια οι αρχαιότητες είναι δημόσιο αγαθό. Και ως δημόσιο αγαθό δεν ανήκουν ούτε στους συλλόγους των αρχαιολόγων ούτε στις υπηρεσίες του υπουργείου. Και κανείς δεν μίλησε για την εκποίησή τους σε ιδιώτες. O κ. Μίλερ άνοιξε ένα θέμα. Οι αρχαιολόγοι και το υπουργείο ποιούν τη νήσσα. Μία ακόμη ωραία ελληνικότατη ιστορία.

Το διαβάσαμε στην Καθημερινή