Τουρκία: Τι πρέπει να γνωρίζετε για τις επικείμενες εκλογές

Με κύριο θέμα συζήτησης τις συνταγματικές αλλαγές στις οποίες υπόσχεται ότι θα προβεί το κυβερνών Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης και οι οποίες θα αλλάξουν το πολιτειακό σύστημα διακυβέρνησης της Τουρκίας από Κοινοβουλευτικό σε Προεδρικό, διεξάγονται στις 7 Ιουνίου Βουλευτικές Εκλογές στην Τουρκία.

Όπως επισημαίνει ο Κλάδος Τουρκικών Θεμάτων του Υπουργείου Εσωτερικών σε ανακοίνωσή του, στις εκλογές

λαμβάνουν μέρος 20 κόμματα, ωστόσο, σύμφωνα με τις δημοσκοπήσεις μόνο 3 από αυτά, το Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AKP), το Ρεπουμπλικανικό Λαϊκό Κόμμα (CHP) και το Κόμμα Εθνικιστικής Δράσης (MHP) επιτυγχάνουν το υψηλό ποσοστό του εκλογικού μέτρου του 10% και εισέρχονται στην Εθνοσυνέλευση. Το φιλό-Κουρδικό Δημοκρατικό Κόμμα του Λαού (HDP), δείχνει να περνά με δυσκολία το εκλογικό μέτρο και η δυνατότητα του να εισέλθει ή όχι στην Βουλή φαίνεται πως είναι αυτή που θα καθορίσει τις εξελίξεις. Η μη είσοδος του Κόμματος ευνοεί το ΑΚΡ, αφού το πρώτο κόμμα πάντα ευνοείται με την κατανομή ψήφων, ενώ αντίθετα αν το HDP καταφέρει να εισέλθει στην Βουλή, υπάρχει πιθανότητα το κυβερνών Κόμμα των Ισλαμιστών να μην καταφέρει καν να δημιουργήσει αυτοδύναμη κυβέρνηση.

Ένα κόμμα χρειάζεται 276 έδρες για να έχει απλή πλειοψηφία στην Εθνοσυνέλευση και να μπορέσει να δημιουργήσει αυτόνομη κυβέρνηση. Αν το ΑΚΡ δεν καταφέρει καν να λάβει αυτό το ποσοστό, τότε θα είναι η πρώτη φορά από το 2002 που λαμβάνει μέρος σε εκλογές που θα χρειαστεί να δημιουργήσει κυβέρνηση συνασπισμού σε συνεργασία με ένα άλλο κόμμα, αλλά και η πρώτη φορά εδώ και 13 χρόνια που η Τουρκία δεν θα έχει κυβέρνηση ενός κόμματος στην εξουσία. Κάποιες δημοσκοπήσεις που φέρνουν το κόμμα κοντά στο 38-40% δείχνουν πως αυτό το ενδεχόμενο δεν είναι απομακρυσμένο. Ωστόσο, η κατανομή των εδρών έχει να κάνει με τον αριθμό των κομμάτων που εισέρχονται στην Βουλή. Το 2002 όταν το ΑΚΡ ανήλθε για πρώτη φορά στην εξουσία είχε πάρει ποσοστό 34% και 365 έδρες, επειδή μόνο τρία κόμματα εισήλθαν στη Βουλή, ενώ το 2011 το ΑΚΡ με 49.8% πήρε 327 έδρες επειδή εξασφάλισαν είσοδο στην Βουλή τέσσερα κόμματα.

Φιλοδοξίες υπερ-προεδρίας

Οι φιλοδοξίες του ΑΚΡ, ωστόσο, δεν περιορίζονται στην δημιουργία αυτόνομης κυβέρνησης αφού ο βασικός στόχος του ηγέτη του κινήματος Ταγίπ Ερντογάν είναι η εξασφάλιση σημαντικού αριθμού ψήφων για μπορέσει να αλλάξει το πολίτευμα και να καταστεί υπερ-πρόεδρος. Για να μπορέσει να προβεί σε συνταγματικές αλλαγές το ΑΚΡ χρειάζεται 330 έδρες ενώ για να μπορέσει να αλλάξει το σύνταγμα χωρίς να χρειάζεται να θέσει το θέμα σε δημοψήφισμα, όπως είναι ο στόχος του ΑΚΡ, χρειάζεται 367 έδρες, δηλαδή τα 2/3 των ψήφων. Ο ίδιος ο Ερντογάν τονίζει πως στόχος του κινήματος είναι οι 400 έδρες.

Το κλίμα κατά την διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας στην Τουρκία ήταν ιδιαίτερα τεταμένο και σε πολλές περιπτώσεις δεν κρατήθηκε σε πολιτισμένα επίπεδα. Βόμβες τοποθετήθηκαν στα γραφεία του φιλό-Κουρδικού Κόμματος (HDP), υποψήφια βουλευτής του CTP τραυματίστηκε σε πυροβολισμούς που ρίφθηκαν εναντίον της ενώ σε αρκετές περιπτώσεις χρειάστηκε να επέμβει η Αστυνομία και να προβεί σε συλλήψεις λόγω αντιπαραθέσεων και καυγάδων κατά την διάρκεια προεκλογικών συναντήσεων. Επιπλέον, οι ηγέτες των κομμάτων αντάλλαξαν τόσους βαριούς χαρακτηρισμούς που θα μπορούσε ακόμη και να σταθεί εμπόδιο στην δημιουργία κυβέρνησης συνασπισμού, σύμφωνα με κάποιους αρθρογράφους.

Πέραν του θέματος της αλλαγής του πολιτειακού συστήματος, η φθίνουσα πορεία της οικονομίας της Τουρκίας και ειδικότερα η αύξηση της ανεργίας, η ανάγκη για υιοθέτηση ενός πιο δημοκρατικού συντάγματος, η αυτονόμηση των θεσμών (πανεπιστήμια, δικαστικό σώμα, εισαγγελία) τα οποία τα τελευταία χρόνια είχε θέσει τεθεί υπό τον έλεγχο της η κυβέρνηση του ΑΚΡ και σε λιγότερο βαθμό η εξωτερική πολιτική και οι σχέσεις της Τουρκίας με την Δύση και τις χώρες της Μέσης Ανατολής ήταν τα κύρια θέματα της προεκλογικής εκστρατείας. Σημαντικό θέμα αντιπαράθεσης ήταν και η ειρηνευτική διαδικασία για το Κουρδικό την οποία τα δύο μεγάλα αντιπολιτευόμενα κόμματα δείχνουν να αντιμετωπίζουν τουλάχιστον με επιφύλαξη, ενώ το HDP χρησιμοποίησε ως μέσο νομιμοποίησης της εισόδου του στην Βουλή.

Το Ισλάμ διαδραμάτισε επίσης δεσπόζοντα ρόλο αφού το ΑΚΡ και ειδικότερα ο Ερντογάν κατηγόρησαν τους αντιπάλους τους πως δεν ενδιαφέρονται για την θρησκεία και πως δεν ζουν με το γράμμα του Κορανίου. Ο Ερντογάν είχε φτάσει μάλιστα στο σημείο να κραδαίνει το Κοράνι σε αρκετές προεκλογικές συγκεντρώσεις κατηγορώντας τους αντιπάλους του ότι είναι άθεοι. Αντίστοιχα, τα αντιπολιτευόμενα κόμματα κατηγόρησαν τον Ερντογάν πως καπηλεύεται την θρησκεία για να μαζέψει ψήφους.

Μηδαμινή αναφορά στο κυπριακό

Το Κυπριακό είχε μηδαμινή αναφορά και έτυχε ελάχιστης προσοχής κατά την διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας, παρά το γεγονός ότι γίνεται αναφορά στο Κυπριακό σε όλα τα μανιφέστα των Κομμάτων.

Μικρή ήταν και η αναφορά στην ενταξιακή πορεία της Τουρκίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση από όλα τα κόμματα, σε αντίθεση με αυτό που συνέβαινε δέκα χρόνια πριν, όπου η ενταξιακή πορεία της Τουρκίας αποτελούσε ένα από τα πιο σημαντικά θέματα της προεκλογικής εκστρατείας και συνδεόταν με θέματα όπως η εκ-δημοκρατικοποίηση, οι κοινωνικές και οι βασικές ελευθερίες, η ανεξιθρησκία, η οικονομική ανάπτυξη και η ευημερία. Τώρα το θέμα της Ευρωπαϊκής Ένωσης εντάσσεται περισσότερο στην εξωτερική πολιτική της Τουρκίας. Αυτό φαίνεται να σχετίζεται και με την φθίνουσα ενταξιακή πορεία της Τουρκίας που συνδέεται με το Κυπριακό και με το μη άνοιγμα νέων κεφαλαίων, με την σκληρή στάση που τήρησαν οι Βρυξέλλες για τα εσωτερικά θέματα της χώρας, αλλά και το κλίμα που δημιουργήθηκε τα προηγούμενα χρόνια αναφορικά με το αν η Τουρκία ανήκει ή όχι στην Ευρώπη.

Aξίζει επίσης να γνωρίζετε ότι:

• oι εκλογές διεξάγονται ως αποτελέσματα των συνταγματικών μεταρρυθμίσεων που έλαβαν χώρα μετά το δημοψήφισμα του 2007 στην Τουρκία, όπου υιοθετήθηκαν αλλαγές στην εκλογική διαδικασία, σύμφωνα με την οποία η διεξαγωγή βουλευτικών εκλογών γίνεται πλέον κάθε τέσσερα αντί κάθε πέντε χρόνια και η εκλογή του Τούρκου Προέδρου απευθείας από τον ίδιο τον λαό και όχι μέσω ψηφοφορίας στην εθνοσυνέλευση.

• στο ίδιο δημοψήφισμα υιοθετήθηκε και η μείωση της θητείας του Προέδρου από επτά σε πέντε χρόνια, αλλά και το δικαίωμα επανεκλογής του για δεύτερη θητεία.

• οι βουλευτικές εκλογές στις 7 Ιουνίου θα αποτελέσουν την τελευταία εκλογική διαδικασία για την Τουρκία μέχρι το 2019, όπου θα πραγματοποιηθούν τρεις εκλογικές διαδικασίες: Βουλευτικές, Προεδρικές αλλά και εκλογές τοπικής Αυτοδιοίκησης. Σύμφωνα με κάποιους Τούρκους αρθογράφους αυτό δεν είναι τυχαίο, αφού σε περίπτωση που το ΑΚΡ πετύχει τους στόχους του και επιβάλει και το προεδρικό σύστημα, θα βρίσκεται επικεφαλής όλων των θεσμών της χώρας ασκώντας απόλυτη εξουσία.

Διαβάστε επίσης: "Ακτινογραφία" θέσεων των τουρκικών κομμάτων για το κυπριακό