Στην εποχή του πολυκομματισμού

Εντός Βουλής ΔΗΣΥ, ΑΚΕΛ, ΔΗΚΟ, ΕΔΕΚ, Συμμαχία, Αλληλεγγύη, Οικολόγοι και ΕΛΑΜ
Το νέο σκηνικό δημιουργεί πολλά ερωτήματα, σε σχέση με τον τρόπο που το Κοινοβούλιο θα λειτουργεί την επόμενη πενταετία, καθώς είναι ξεκάθαρο πως θα πρέπει να συνάπτονται συνεχώς συμμαχίες για να προχωρά το νομοθετικό έργο

Πολύ διαφορετική θα είναι η σύνθεση

της νέας Βουλής, σε σχέση με το απερχόμενο Σώμα. Στα έδρανα θα κάθονται βουλευτές οκτώ διαφορετικών κομμάτων, καθιστώντας ξεκάθαρη την ανάγκη για πολύ μεγαλύτερη συνεργασία, έτσι ώστε να μπορούν να περνούν νομοθετήματα. Το νέο σκηνικό δημιουργεί πολλά ερωτήματα, σε σχέση με τον τρόπο που το Κοινοβούλιο θα λειτουργεί την επόμενη πενταετία, καθώς είναι ξεκάθαρο πως θα πρέπει να συνάπτονται συνεχώς συμμαχίες για να προχωρά το νομοθετικό έργο.

Η Κυβέρνηση, από την πλευρά της, φαίνεται να βρίσκεται σε στάση αναμονής, εξετάζοντας τη σύνθεση της Βουλής και σε επίπεδο προσώπων.
Όλα τα κόμματα έχασαν χθες το κοινό στοίχημα με την αποχή, καθώς το 33,26% των εγγεγραμμένων ψηφοφόρων επέλεξαν να μην προσέλθουν στις κάλπες. Η αποχή φαίνεται να άγγιξε κάποιους χώρους περισσότερο από άλλους, αλλά αποτέλεσε συνολική ήττα του πολιτικού συστήματος, από τη στιγμή που ένας στους τρεις Κύπριους είτε από αδιαφορία είτε από διαμαρτυρία, επέλεξε να μην ασκήσει το υπέρτατο πολιτικό του δικαίωμα.

Η πτώση του διπολισμού
Ο διπολισμός δέχθηκε μεγάλο πλήγμα, καθώς το συγκεντρωτικό ποσοστό των δύο μεγάλων κομμάτων συρρικνώθηκε κατά δέκα ποσοστιαίες μονάδες, σε σχέση με τις εκλογές του 2011. Το εκλογικό σώμα φαίνεται να απορρίπτει σε μεγαλύτερο βαθμό από ό,τι στο παρελθόν αυτόν τον συσχετισμό δύναμης, καθώς, ενώ στις περασμένες βουλευτικές εκλογές τα δύο κόμματα κατάφεραν από κοινού να συγκεντρώσουν το 66,37% των ψήφων, σήμερα το κοινό τους ποσοστό είναι 56,35%.

Αν και τα δύο μεγαλύτερα κόμματα δεν είχαν την ίδια απώλεια ισχύος και δεν ευθύνονται εξίσου για τη συρρίκνωση αυτή, έχουν τα εξής τρία κοινά χαρακτηριστικά, τα οποία φαίνεται να διαδραμάτισαν ρόλο στην ψήφο του λαού: Και τα δύο κόμματα κυβέρνησαν, σε επίπεδο εκτελεστικής εξουσίας, την Κύπρο, σε περίοδο οικονομικής κρίσης. Ως εκ τούτου, επί διακυβέρνησης αμφοτέρων των δύο μεγάλων κομμάτων αυξήθηκε η ανεργία, συρρικνώθηκε το εισόδημα των πολιτών, καταστράφηκε η κυπριακή οικονομία και έτυχε διαπραγμάτευσης και εφαρμογής μνημόνιο.

Δεύτερη κοινή συνισταμένη είναι η στάση των δύο πόλων στο Κυπριακό. Αν και σε θέματα οικονομικής φιλοσοφίας τούς χωρίζει μια άβυσσος, το ΑΚΕΛ είναι το κόμμα που προσφέρει τη μεγαλύτερη στήριξη στην εν εξελίξει διαπραγματευτική διαδικασία, μετά τον ΔΗΣΥ, με όλα τα υπόλοιπα κόμματα να εκφράζουν σοβαρότατες διαφωνίες για το περιεχόμενο της διαπραγμάτευσης, τη βάση της λύσης και τους χειρισμούς του Προέδρου.

Επομένως, αυτό που αναμένεται να διαφανεί το επόμενο διάστημα, είναι κατά πόσον το αποτέλεσμα αυτό θα έχει αντανάκλαση στις προσπάθειες λύσης του Κυπριακού, το οποίο θα εισέλθει μετά τις εκλογές σε φάση εντατικοποίησης. Το τρίτο κοινό στοιχείο των δύο κομμάτων ήταν η σπουδή τους να επιβάλουν μέτρο εισόδου στη β’ κατανομή στο 3,6%, μια κίνηση που χαρακτηρίστηκε πραξικοπηματική από τα μικρότερα κόμματα και πλήγμα στη δημοκρατία και την πολυφωνία.

Τελικά, όχι απλώς δεν μειώθηκαν τα κοινοβουλευτικά κόμματα, όπως ήταν ο αρχικός σχεδιασμός των μεγάλων, αλλά αυξήθηκαν, με την είσοδο, μάλιστα, και της άκρας δεξιάς στο κυπριακό Κοινοβούλιο, για πρώτη φορά στην ιστορία. Με δεδομένο το πόσο «έπαιξε» το ζήτημα αυτό τους τελευταίους μήνες, δεν αποκλείεται η αύξηση του αριθμού των πολιτικών δυνάμεων στη Βουλή να οφείλεται, σε κάποιο βαθμό, και στη λαϊκή αντίδραση, έναντι της αύξησης του εκλογικού μέτρου.

Θα πρέπει, βεβαίως, να σημειωθεί, πως αυτή η συρρίκνωση οφείλεται πολύ περισσότερο στο ΑΚΕΛ, παρά στον ΔΗΣΥ, καθώς η μείωση των ποσοστών του ΑΚΕΛ ήταν παγκύπρια 7,1% έναντι 3,7% του ΔΗΣΥ. Το κυβερνών κόμμα, δε, έχασε μόνο δύο έδρες, ενώ το μεγάλο κόμμα της αντιπολίτευσης είχε απώλεια τριών εδρών, με αποτέλεσμα η κοινοβουλευτική ισχύς του ΑΚΕΛ να είναι πιο μειωμένη από αυτήν του ΔΗΣΥ. Στην ουσία το ΑΚΕΛ θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ο μεγάλος χαμένος αυτών των εκλογών, καθώς υπέστη απώλειες σε όλες τις επαρχίες, ακόμη και με διψήφια ποσοστά.

Νικητές και χαμένοι
Στους μεγάλους χαμένους των εκλογών, εκτός από το ΑΚΕΛ, βρίσκεται και η ΕΔΕΚ, αφού είδε την εκλογική της δύναμη να συρρικνώνεται κατά 2,8% και, παρόλο που δεν έχασε την τέταρτη θέση, η κοινοβουλευτική της ισχύς έχει πλέον μειωθεί κατά δύο έδρες και η δυναμική της βρίσκεται πλέον στο ίδιο επίπεδο με αυτήν των δύο νεοφανών σχηματισμών, της Συμμαχίας Πολιτών και του Κινήματος Αλληλεγγύη.

Στην αντίπερα όχθη, η ικανοποίηση του ΔΗΚΟ είναι απόλυτα δικαιολογημένη, καθώς, παρά την απώλεια μίας μονάδας στο ποσοστό του, βγήκε από τις εκλογές αλώβητο, διατηρώντας ακέραια την κοινοβουλευτική του παρουσία, με εννέα έδρες και, ως εκ τούτου, τον ρυθμιστικό ρόλο που έχει στη Βουλή. Παραμένει, ταυτόχρονα, κυρίαρχος στον χώρο του Κέντρου.

Το ΔΗΚΟ αναμένεται να κρατά στη νέα Βουλή πολλά κλειδιά, ιδιαίτερα υπό το φως των απωλειών των μεγαλύτερων κομμάτων. Στους νικητές συγκαταλέγεται και το Κίνημα Οικολόγων-Συνεργασία Πολιτών, το οποίο διπλασίασε και το ποσοστό του και την κοινοβουλευτική του παρουσία σε σχέση με το 2011, καταφέρνοντας για πρώτη φορά στην ιστορία του να εκλέξει δύο βουλευτές. Ιδιαίτερα εντυπωσιακή, δε, είναι η παρουσία των Οικολόγων στη μεγαλύτερη εκλογική περιφέρεια, τη Λευκωσία, όπου τερμάτισαν τέταρτοι, με ποσοστό 7,42%.

Τρεις πολιτικοί σχηματισμοί εισήλθαν, χθες, για πρώτη φορά στη Βουλή των Αντιπροσώπων, με τους δύο να διεκδικούν την είσοδό τους για πρώτη φορά. Η Συμμαχία Πολιτών ήρθε πέμπτη, με μόλις 621 ψήφους λιγότερες από την τέταρτη ΕΔΕΚ, εκλέγοντας τρεις βουλευτές, όσους και το Κίνημα Αλληλεγγύη, που ήρθε έκτο. Νικηφόρα ήταν η χθεσινή νύχτα και για το ΕΛΑΜ, καθώς για πρώτη φορά ένα εθνικιστικό κόμμα θα βρίσκεται στο κυπριακό Κοινοβούλιο. Το ΕΛΑΜ κατέλαβε δύο έδρες.

Παιγνίδια ισορροπίας
Το γεγονός πως αύξησαν τη δύναμή τους τα κόμματα που βρίσκονται πέραν των δύο πόλων δεν μεταφράζεται, πάντως, σε δημιουργία άτυπου τρίτου πόλου, καθώς πρόκειται για μια ιδεολογική πρόσμιξη που κινείται από την κεντροαριστερά μέχρι την άκρα δεξιά. Είναι, δε, ιδιαίτερα χαρακτηριστική η διαφορά δυναμικής μεταξύ των κομμάτων αυτών, αφού το ΔΗΚΟ θα έχει στη νέα Βουλή όσες έδρες όσες η ΕΔΕΚ, η Συμμαχία και η Αλληλεγγύη μαζί.

Αυτό, βεβαίως, δεν σημαίνει πως δεν θα είναι καθοριστικός ο ρόλος τους, καθώς ο «μαγικός αριθμός» 29, που εξασφαλίζει την ψήφιση ενός νομοθετήματος, εκ των πραγμάτων, πλέον, θα πρέπει να είναι αποτέλεσμα της συνεργασίας τουλάχιστον τριών διαφορετικών δυνάμεων, καθιστώντας απαραίτητη τη μεγαλύτερη δυνατή συνεννόηση μεταξύ τους.

Αναλαμβάνει ρόλο ο Πρόεδρος
Σε κλίμα συναίνεσης φαίνεται, πάντως, να ποντάρει και ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας. Σε γραπτή του δήλωση χθες βράδυ, ο Νίκος Αναστασιάδης γνωστοποίησε την πρόθεσή του να αναλάβει ρόλο για τη δημιουργία κλίματος ενότητας. «Η νέα Βουλή των Αντιπροσώπων θα κληθεί να λάβει κρίσιμες και σημαντικές αποφάσεις για το μέλλον της πατρίδας μας. Σε αυτό το πλαίσιο, ως θεματοφύλακας του Συντάγματος, θα τιμήσω τον θεσμικό μου ρόλο στη δημιουργία κλίματος ενότητας και συναίνεσης, έτσι ώστε να καταστεί δυνατή η αντιμετώπιση των μεγάλων προκλήσεων που έχουμε ενώπιόν μας, είτε αυτές αφορούν το εθνικό μας θέμα είτε τη συνέχιση των μεταρρυθμίσεων και την αποφασιστική αντιμετώπιση των προβλημάτων που ομάδες πολιτών εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν», τόνισε ο Πρόεδρος. Χαρακτήρισε απόλυτα σεβαστή την ετυμηγορία του λαού, υποδεικνύοντας πως η απόφαση μεγάλου μέρους του εκλογικού σώματος να απέχει από τις εκλογές πρέπει να προβληματίσει όλους. Ο κ. Αναστασιάδης έκανε επίσης λόγο για υψηλό επίπεδο πολιτικού πολιτισμού και εξέφρασε την ευαρέσκειά του για τον άψογο τρόπο οργάνωσης και διεξαγωγής των εκλογών.

Η είσοδος της ακροδεξιάς
Ένα από τα πιο αξιοσημείωτα αποτελέσματα των χθεσινών εκλογών ήταν η είσοδος του ΕΛΑΜ στη Βουλή, γεγονός που προβληματίζει τις υπόλοιπες πολιτικές δυνάμεις. Είναι η πρώτη φορά που ένα κόμμα όπως το ΕΛΑΜ καταλαμβάνει έδρανα στο κυπριακό Κοινοβούλιο. Η εξέλιξη αυτή αναπόφευκτα διαφοροποιεί το ιδεολογικό μείγμα του κυπριακού πολιτικού χάρτη, αφού η πολιτική ρητορική δεν περιλάμβανε μέχρι σήμερα τον ακραίο λόγο αυτής της μορφής δεξιάς. Η είσοδος του ΕΛΑΜ στη Βουλή ακολουθεί την ευρωπαϊκή τάση, καθώς η Ευρώπη τα τελευταία χρόνια βιώνει τη διόγκωση της άκρας δεξιάς και την ξενοφοβία, αλλά δεν βρίσκεται στα ίδια επίπεδα με άλλες ευρωπαϊκές χώρες, όπως π.χ. την Ελλάδα, όπου η Χρυσή Αυγή, αδελφό κόμμα του ΕΛΑΜ, είναι τρίτη σε δύναμη αυτή την στιγμή.

Τις επόμενες ημέρες θα διαφανούν οι προθέσεις του εθνικιστικού κόμματος, ως προς τη στάση που θα τηρήσει ως κοινοβουλευτικό, πλέον, κόμμα και το επίπεδο πολιτικού πολιτισμού που θα επιδείξει, υπό το φως και των όχι και τόσο καλών επιδόσεων στον τομέα αυτό αντίστοιχων κομμάτων σε άλλες χώρες. Το μόνο σίγουρο, μέχρι στιγμής, είναι πως η είσοδος του ΕΛΑΜ στη Βουλή τού αφαίρει, πλέον, το αντισυστημικό προσωπείο, καθώς καθίσταται μέρος του πολιτικού συστήματος.

Σενάρια για την Προεδρία
Τα νέα δεδομένα καθιστούν ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα την πρώτη μάχη που θα δοθεί στη νέα Βουλή, αυτήν για την Προεδρία του Σώματος, με πολλά σενάρια να είναι ανοικτά, καθώς οι διαθέσιμες μαθηματικές πράξεις είναι αρκετές. Ένα σενάριο θα ήταν να υποστηρίξει το ΑΚΕΛ έναν υποψήφιο του ΔΗΣΥ ή το αντίστροφο, το οποίο είναι μαθηματικά πολύ πιο απλό, αλλά πολιτικά πολύ πιο δύσκολο. Ένα άλλο σενάριο είναι το αξίωμα να διεκδικήσει υποψήφιος προερχόμενος από τα πέντε κόμματα πέραν των δύο πόλων και ένας εκ των δύο μεγάλων να απέχει, χωρίς να υποστηρίξει τον άλλο πόλο.

Άλλη μία επιλογή είναι ένα εκ των μεγάλων κομμάτων να υποστηρίξει υποψήφιο προερχόμενο από κάποιο από τα μικρότερα κόμματα, με παράλληλη στήριξη και άλλων δυνάμεων. Με όλα αυτά τα ενδεχόμενα ανοικτά, δεν αποκλείεται ούτε οι πολιτικοί αρχηγοί να διεκδικήσουν το αξίωμα, αλλά ούτε και η αναζήτηση ενός προσώπου κοινής αποδοχής.