Νεο Αιγαίο στην κυπριακή ΑΟΖ

Η Τουρκία θέτει κόκκινες γραμμές στα θέματα του φυσικού αερίου και της ΑΟΖ, που θέτουν εν κινδύνω τις συνομιλίες και εν συνεχεία τη βιωσιμότητα της λύσης του Κυπριακού. Οι κόκκινες γραμμές της Άγκυρας αφορούν στον επανακαθορισμό της ΑΟΖ της Κυπριακής Δημοκρατίας, καθώς και τον καθορισμό της υφαλοκρηπίδας στα δυτικά του νησιού, όπου βρίσκονται κοιτάσματα πετρελαίου.

ο μήνυμα αυτό εστάλη τις τελευταίες μέρες διά της διπλωματικής οδού σε σειρά χωρών και εταιρειών, που εμπλέκονται στις έρευνες εντός της κυπριακής ΑΟΖ, καθώς και σε όσες έχουν πρόθεση να εμπλακούν. Η ενημέρωση έγινε επί τη βάσει καταλόγου που έχει καταρτιστεί από το Υπουργείο Ενέργειας της Τουρκίας σε συνεννόηση με το Υπουργείο Εξωτερικών.

Επανακαθορισμός ΑΟΖ, νομιμοποίηση συμφωνιών με Τουρκική Εταιρεία Πετρελαίων, παιχνίδια με την ασφάλεια, αγωγός προς Τουρκία και αποδοχή τουρκικής υφαλοκρηπίδας

• Η Κυβέρνηση επιμένει ότι ισχύουν το Δίκαιο της Θάλασσας και οι διμερείς συμφωνίες
• Πώς οι τουρκικές επιδιώξεις συνδέονται με τη βιωσιμότητα της λύσης
• Τι αναφέρει η Τουρκία σε επιστολή της στον ΟΗΕ για την ΑΟΖ Κύπρου-Αιγύπτου
• Γιατί υπάρχει τουρκικός κατάλογος με εταιρείες και κράτη
• Γιατί η Τουρκία επιμένει στην «εκλιπούσα» και πώς τη συνδέει με ΑΟΖ και υφαλοκρηπίδα
• Πώς η Άγκυρα «λάδωσε» νόμιμα την TOTAL με 1,5 δις δολάρια
• Πώς οι συμφωνίες ψευδοκράτους-Τουρκίας για την ασφάλεια είναι άλλη μορφή εγγυήσεων

Οι τουρκικές κινήσεις, μεσούσης της διαδικασίας των συνομιλιών, σχετίζονται άμεσα με τη λύση και δη με τη βιωσιμότητά της. Διότι, όπως εκτιμάται, είναι εμφανής ο κίνδυνος, εάν τα ζητήματα αυτά δεν ξεκαθαρίσουν προ της λύσης, και μείνουν μετά, να δημιουργηθούν συνθήκες νέων εντάσεων γκρίζων ζωνών και ενός νέου Αιγαίου στην κυπριακή ΑΟΖ.

«Εκλιπούσα», ΑΟΖ και συνέχεια ΚΔ

Η τουρκική επιστολή στον ΟΗΕ, ημερομηνίας 29 Σεπτεμβρίου του 2016, είναι συνέχεια άλλων επιστολών, όπως αυτή της 28ης Απριλίου 2016, με βάση την οποία αμφισβητούνται τα σύνορα της κυπριακής ΑΟΖ και εγείρεται θέμα επανακαθορισμού της. Το ζήτημα αυτό η Άγκυρα το συνδέει με την υφαλοκρηπίδα, για να δημιουργήσει πριν από ή ακόμη μετά τη λύση ένα νέο νομικό καθεστώς. Οι κινήσεις της Άγκυρας σε νομικό και διπλωματικό επίπεδο είναι ενταγμένες σε συγκροτημένη στρατηγική, όπως αυτή πηγάζει από την πάγια αναθεωρητική της πολιτική. Που σημαίνει τη νομιμοποίηση των παράνομων σήμερα γεωπολιτικών τετελεσμένων που επιβάλλει διά της ισχύος της.

Στην επιστολή, λοιπόν, της 29ης Σεπτεμβρίου επιμένει στην «εκλιπούσα» Κυπριακή Δημοκρατία, αφού θεωρεί ότι στο νησί «δεν υπάρχει μία νόμιμη Αρχή που να εκπροσωπεί και τους Ελληνοκυπρίους και τους Τουρκοκυπρίους», και ότι ορθώς τα πολεμικά της πλοία ελέγχουν τις ακτές στα δυτικά της Κύπρου, όπου βρίσκεται η τουρκική υφαλοκρηπίδα. Τούτων λεχθέντων, αναφέρεται στην επιστολή, η τουρκική φρεγάτα TCG Gelibolu παρεμπόδισε το πλοίο R/V Flash Royal (που διενεργούσε έρευνες για λογαριασμό της Κυπριακής Δημοκρατίας), διότι βρισκόταν χωρίς άδεια εντός της τουρκικής υφαλοκρηπίδας (δηλαδή στα δυτικά της Κύπρου, εντός της ΑΟΖ της). Ως εκ τούτου, επισημαίνεται στην επιστολή, το τουρκικό πολεμικό πλοίο ενήργησε νομίμως. Ενώ από τη μια γίνεται λόγος στη Λευκωσία ότι η Τουρκία θέλει λύση και ότι βρισκόμαστε κοντά στην επίτευξή της, η ίδια η Άγκυρα επιμένει ότι: 1. Δεν υπάρχει Κυπριακή Δημοκρατία και άρα ούτε συνέχειά της. 2. Υπάρχει θέμα υφαλοκρηπίδας. 3. Η Άγκυρα ασκεί ήδη τμήμα των κυριαρχικών δικαιωμάτων της Κυπριακής Δημοκρατίας και θα συνεχίσει να το πράττει και μετά τη λύση. Άρα ή τα ζητήματα αυτά θα κλείσουν πριν από τη λύση ή, εάν μείνουν μετά, είναι πρόδηλος ο κίνδυνος να αποτελέσουν τη βάση του νέου κυπριακού προβλήματος.

Η Τουρκία, με αφορμή την επιστολή της 29ης Σεπτεμβρίου, και του εντατικοποιημένου διαλόγου για επίλυση του Κυπριακού, προχωρεί τις τελευταίες μέρες σε μια διπλωματική προσπάθεια ενημέρωσης των ΗΠΑ, της ΕΕ, της Ρωσίας, και άλλων χωρών, των οποίων πετρελαϊκές εταιρείες εμπλέκονται στην κυπριακή ΑΟΖ, καθώς και προς τις ίδιες τις εταιρείες, προκειμένου να εξηγήσει με σαφήνεια τις θέσεις της, οι οποίες καταγράφονται ως εξής:

1. Επανακαθορισμός κυπριακής ΑΟΖ εκεί και όπου επιβάλλεται, διότι η Τουρκία δεν είχε ρωτηθεί για τις διμερείς συμφωνίες που υπέγραψε η Κυπριακή Δημοκρατία και οι οποίες την αφορούν. Ειδικότερα, η Άγκυρα αμφισβητεί τα όρια της ΑΟΖ μεταξύ Κύπρου και Αιγύπτου, όπου, εκτός των άλλων, τέμνεται η κυπριακή με την ελληνική ΑΟΖ. Σχετικό έγγραφο έχει κατατεθεί από την Τουρκία στον ΟΗΕ στις 28 Απριλίου του 2016. Σε αυτό, τονίζεται ρητώς ότι εγείρονται ενστάσεις στη συμφωνία της 17ης Φεβρουαρίου του 2003 μεταξύ της «Ελληνοκυπριακής Διοίκησης» και της Αραβικής Δημοκρατίας της Αιγύπτου για την οριοθέτηση της Αποκλειστικής Οικονομικής τους Ζώνης. Το Τουρκικό Υπουργείο Εξωτερικών θεωρεί ότι είναι καθήκον του να παρεμβαίνει εγγράφως και προς τον ΟΗΕ και προς όλες τις ενδιαφερόμενες πλευρές, διότι, ως η πλευρά η οποία, κατά την άποψή της, έχει έννομα συμφέροντα, ουδόλως θα πρέπει να αφήσει να νοηθεί ότι αποδέχεται το νομικό καθεστώς που δημιουργούν οι συμφωνίες της Κυπριακής Δημοκρατίας για την ΑΟΖ ή ότι αποδέχεται την κυπριακή υφαλοκρηπίδα. Διότι, δεν επιθυμεί διά της αποδοχής της να δημιουργηθεί εθιμικός, κατά το διεθνές δίκαιο, κανόνας δικαίου ή να εκληφθεί η σιωπή της ως πολιτική αποδοχής των νόμιμων αποτελεσμάτων που είναι δυνατό να παραχθούν μέσω των διεθνών συμβάσεων της Κυπριακής Δημοκρατίας, την οποία θεωρεί ως «εκλιπούσα».

Υφαλοκρηπίδα και ασφάλεια

2. Καθορισμός της υφαλοκρηπίδας με την Κύπρο. Η Τουρκία αμφισβητεί τα όρια της ΑΟΖ της Κύπρου στα δυτικά, όπου θεωρεί ότι είναι δική της η υφαλοκρηπίδα και τα δικαιώματα για την εκμετάλλευση του υποθαλάσσιου πλούτου και δη των υδρογονανθράκων. Επί τη βάσει αυτής της λογικής, διεκδικεί τμήματα των οικοπέδων 1, 4, 5, 6 και 7. Η Τουρκία επί τούτου συνδυάζει τις θέσεις της περί της υφαλοκρηπίδας με την ΑΟΖ για να έχει δικαιώματα, κατά τρόπον ώστε να μην μπορεί κανείς να αμφισβητεί μελλοντικά τα κυριαρχικά και ειδικά κυριαρχικά της δικαιώματα στην ΑΟΖ της.

3. Επικύρωση και εφαρμογή της «συμφωνίας», την οποία η Άγκυρα και δη η Τουρκική Εταιρεία Πετρελαίων υπέγραψε από το 2011 με το ψευδοκράτος. Το ζήτημα αυτό είναι συναφές με άλλες «συμφωνίες» που υπέγραψε η Τουρκία με τις κατοχικές Αρχές. Η νομιμοποίηση τέτοιων συμφωνιών με τη λύση παρέχει στην τουρκική πλευρά τη νομική επιχειρηματολογία ότι το νέο πολιτειακό σύστημα που θα προκύψει δεν θα είναι συνέχεια μόνο της «Ελληνοκυπριακής Διοίκησης του Νότου» -την οποία η τουρκική πλευρά δεν θα αναγνωρίσει ως Κυπριακή Δημοκρατία- αλλά και του ψευδοκράτους στο πλαίσιο ενός νέου συνεταιρισμού. Οι «συμφωνίες» για έρευνα και διάσωση μεταξύ ψευδοκράτους και Τουρκίας, καθώς και άλλες, επί ζητημάτων ασφάλειας, είναι συνδεδεμένες με την εκμετάλλευση του φυσικού αερίου και με το καυτό κεφάλαιο για τις ξένες εγγυήσεις. Εκτός του ζητήματος για τη συνέχεια ή όχι του υφιστάμενου κράτους, στην περίπτωση που ισχύσουν οι αμυντικές «συμφωνίες» ψευδοκράτους - Τουρκίας, θα προκύψει εκχώρηση κυριαρχικών δικαιωμάτων σε τρίτη χώρα και δη σε τομείς ασφάλειας. Μια τέτοια φόρμουλα θα είναι εξίσου σημαντική για την Τουρκία όσο και αυτή των υφιστάμενων εγγυήσεων του '60, αν όχι καλύτερη για την Άγκυρα. Και αυτό μπορεί να συμβεί, καθότι τμήμα της ασφάλειας της εκμετάλλευσης του φυσικού αερίου θα υπάγεται στην Άγκυρα. Η δημιουργία ενός τέτοιου σκηνικού είναι ότι ο ίδιος ο Πρόεδρος ονόμασε σε πρόσφατη επίσκεψή του στην Αθήνα ως προτεκτορατοποίηση της Κύπρου.

Ξένες εταιρείες και αγωγός

4. Νέες προειδοποιήσεις προς εταιρείες που είναι εμπλεκόμενες στις έρευνες εντός της κυπριακής ΑΟΖ. Η Άγκυρα καθιστά σαφές στις εταιρείες πετρελαίου ότι θα έχουν κόστος σε σχέση με δραστηριότητές τους στην Τουρκία, αν προχωρήσουν σε εκμετάλλευση προ της λύσης. Ιδιαίτερες συστάσεις γίνονται προς την ιταλική ENI. Τίθεται, μάλιστα, και η άλλη πλευρά του νομίσματος. Ότι, δηλαδή, εάν δεν προχωρήσουν, θα έχουν οφέλη από την Άγκυρα. Τον Μάιο του 2014 η Τουρκική Εταιρεία Πετρελαίων αγόρασε από τη γαλλική TOTAL ποσοστό 10% από τη συμμετοχή της στο «Azerbaijan's Shah Deniz project». Στην ουσία το τουρκικό κράτος έδωσε στην TOTAL 1,5 δις δολάρια φρέσκο χρήμα.
5. Εκμετάλλευση των κοιτασμάτων στην κυπριακή ΑΟΖ με αγωγό προς την Τουρκία. Το θέμα αυτό σχετίζεται με τις συστάσεις προς τις ξένες, εμπλεκόμενες στην κυπριακή ΑΟΖ, εταιρείες.
Ανοικτό είναι το ζήτημα της ΑΟΖ του ψευδοκράτους, παρότι γίνεται λόγος ότι με τη λύση ο ενεργειακός πλούτος θα ανήκει στην κεντρική εξουσία. Ωστόσο, δεν έχουν καθοριστεί οι σχέσεις της κεντρικής κυβέρνησης με τα συνιστώντα κράτη και οι δικαιοδοσίες τους, εάν υπάρχουν και σε ποια έκταση, στα θέματα της ενέργειας.

Με όλα τα μέσα...

Η τουρκική κυβέρνηση εκφράζει διά της διπλωματικής οδού ότι τα ανωτέρω είναι κόκκινες γραμμές και ότι συνιστούν τμήμα της δικής της κυριαρχίας και των Τουρκοκυπρίων, καθώς και ότι «ουδεμία αμφισβήτηση υπάρχει περί του ότι θα υπερασπιστεί τόσο πριν όσο και μετά τη λύση τα δικά της κυριαρχικά δικαιώματα, καθώς και αυτά των Τουρκοκυπρίων, με κάθε μέσο που διαθέτει». Σημειώνεται ότι τον Σεπτέμβριο του 2011, Τούρκοι αξιωματούχοι είχαν δηλώσει δημόσια ότι ο τουρκικός στόλος υπάρχει για να προστατεύει τα συμφέροντα της Τουρκίας και των Τουρκοκυπρίων. Λίγο αργότερα έπλευσε προς τις κυπριακές θάλασσες το «Μπαρμπαρός» και τουρκικά πολεμικά πλοία τα οποία το συνόδευαν, με αποτέλεσμα να προκληθεί κρίση το φθινόπωρο του 2014.

Οι πυλώνες της Κυβέρνησης και το κόστος της λύσης

Η κυπριακή Κυβέρνηση τονίζει ότι τα ζητήματα της κυπριακής ΑΟΖ και της υφαλοκρηπίδας δεν έχουν συζητηθεί στις συνομιλίες. Στέκεται, δε, επί δύο πυλώνων: 1. Ισχύει ό,τι καθορίζει το Διεθνές Δίκαιο της Θάλασσας. 2. Ισχύουν όσες διεθνείς συμφωνίες και δη διμερείς έχει υπογράψει η Κυπριακή Δημοκρατία.

Η τουρκική κυβέρνηση όχι μόνο θέτει σε αμφισβήτηση τις θέσεις της Κυπριακής Δημοκρατίας, αλλά υποστηρίζει σε επαφές της στην Άγκυρα με διπλωμάτες και αξιωματούχους των ΗΠΑ ότι δεν πρόκειται να πληρώσει για τη λύση και ότι οι αποζημιώσεις στο περιουσιακό μπορούν να δοθούν από την εκμετάλλευση του φυσικού αερίου, εφόσον όμως γίνουν δεκτές και οι δικές της θέσεις για την υφαλοκρηπίδα και τον επανακαθορισμό της ΑΟΖ. Γίνεται, δε, αντιληπτό ότι εάν τα ζητήματα που εγείρει η Άγκυρα δεν ξεκαθαρίσουν προ της λύσης, μετά θα ανοίξουν φάλιες στη βιωσιμότητά της και ενδεχομένως να δημιουργεί στις κυπριακές θάλασσες ένα μοντέλο όμοιο με εκείνο του Αιγαίου...