Η Ελλάδα θα γίνει «Αργεντινή» ή «Λετονία»;

Του Dani Rodrik, καθηγητή οικονομικών στο Harvard.Η Ελλάδα κατάφερε και κέρδισε λίγο χρόνο με το νέο πακέτο οικονομικής στήριξης, όμως δεν έχει βγει ακόμη από τα «κόκκινα». Απομένει να αποδειχθεί αν τα ενισχυμένα μέτρα λιτότητας που εφαρμόζει η κυβέρνηση του Γ. Παπανδρέου γίνουν αποδεκτά και βιώσιμα.Το παρελθόν μας κάνει σκεπτικιστές. Σε μια δημοκρατία, όταν οι απαιτήσεις των αγορών και των ξένων επενδυτών συγκρούονται με αυτές των εργαζομένων, των συνταξιούχων, και της μεσαίας τάξης, συνήθως οι δεύτεροι είναι αυτοί που έχουν και τον τελευταίο λόγο.Το ιστορικό σημείο αναφοράς παραμένει η έξοδος της Βρετανίας από τον κανόνα του χρυσού το 1931. Έχοντας μια οικονομία απελπιστικά μη ανταγωνιστική, η Βρετανία πάλεψε επί πολλά χρόνια με τον αποπληθωρισμό και την ανεργία. Οι βιομηχανίες της επλήγησαν, και οι εργασιακές συγκρούσεις έγιναν καθεστώς. Ακόμη και την ώρα που ο δείκτης της ανεργίας έφτασε στο 20%, η Τράπεζα της Αγγλίας ήταν υποχρεωμένη να διατηρεί υψηλά επιτόκια έτσι ώστε να αποφευχθεί η μαζική εκροή του χρυσού. Σταδιακά, οι αυξανόμενες πιέσεις από πλευράς των αγορών, οδήγησαν την χώρα στην αποσύνδεση από τον χρυσό τον Σεπτέμβριο του 1931.Δεν ήταν η πρώτη φορά που συνέβαινε κάτι τέτοιο. Η μόνη διαφορά ήταν πως η Βρετανία ήταν μια δημοκρατική χώρα. Η εργατική τάξη διέθετε συνδικαλισμό, και τα πολιτικά δικαιώματα του πληθυσμού είχαν επεκταθεί κατά πολύ από την εποχή του Α`ΠΠ. Τα ΜΜΕ δημοσιοποιούσαν τις οικονομικές δυσχέρειες του απλού λαού, ενώ ένα ολόκληρο σοσιαλιστικό κίνημα περίμενε με τη σειρά του να αναλάβει τη διακυβέρνηση. Έτσι, παρά το ένστικτό τους, οι κεντρικοί τραπεζίτες και τα πολιτικά αφεντικά τους αντιλαμβάνονταν ότι δεν μπορούσαν πλέον να παραμένουν αδιάφοροι απέναντι στην ύφεση και στην υψηλή ανεργία.Και το πιο σημαντικό ήταν ότι το ίδιο καταλάβαιναν και οι επενδυτές. Μόλις οι αγορές αρχίσουν να αμφιβάλλουν για την αξιοπιστία μιας κυβερνητικής δέσμευσης σε μια σταθερή συναλλαγματική ισοτιμία, τότε μετατρέπονται σε παράγοντες αστάθειας. Με τη πρώτη ένδειξη δυσκολιών, οι επενδυτές και οι καταθέτες αρχίζουν τη μαζική έξοδο κεφαλαίων, συνεισφέροντας στη κατάρρευση του νομίσματος.Κάτι τέτοιο είδαμε στην Αργεντινή, στα τέλη της δεκαετίας του 1990. Το βασικό στοιχείο της οικονομικής στρατηγικής των Αργεντινών μετά το 1991 ήταν «ο νόμος της μετατροπής», που σύνδεσε το εθνικό νόμισμα με το αμερικανικό δολάριο με ισοτιμία 1/1, και συγχρόνως απαγόρευσε τους περιορισμούς στη ροή των κεφαλαίων.Ο τότε υπουργός Οικονομικών Domingo Cavallo είχε οραματιστεί πως ο εν λόγω νόμος θα αποτελούσε κινητήριο μοχλό για την οικονομία της χώρας. Η στρατηγική πέτυχε αρχικά, δημιουργώντας την απαραίτητη σταθερότητα τιμών. Στο τέλος όμως της δεκαετίας, ο εφιάλτης επέστρεψε δριμύτερος.Η οικονομική κρίση της Ασίας, σε συνδυασμό με την υποτίμηση στη Βραζιλία το 1999, οδήγησαν σε μια απελπιστικά μεγάλη υπερτίμηση του αργεντινού πέσο. Οι αμφιβολίες για το αν θα μπορέσει η χώρα να εξυπηρετήσει το εξωτερικό της χρέος πολλαπλασιάστηκαν, η εμπιστοσύνη κατέρρευσε,