Ο Έβρος Απέναντι, των Ρέππα - Παπαθανασίου στη Μονή Λαζαριστών

Το Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος παρουσιάζει την παράσταση «Ο Έβρος απέναντι», των Θανάση Παπαθανασίου και Μιχάλη Ρέππα, σε σκηνοθεσία Γιώργου Κωνσταντίνου, στο Μικρό Θέατρο Μονής Λαζαριστών, το οποίο ανεβαίνει για πρώτη φορά στο ΚΘΒΕ.

Το έργο διαπραγματεύεται πώς και γιατί τέσσερις διαφορετικοί άνθρωποι συντονίζονται και συμπλέουν με το υπόγειο ρεύμα του ρατσισμού, που διατρέχει

και διαβρώνει την κοινωνία μας.

Λίγα λόγια για το έργο

Τέσσερις άνεργοι Έλληνες κατοικούν στις παρυφές της «ευμάρειας». Θεατές και παρείσακτοι της ευρωπαϊκής μας βιτρίνας. Τέσσερις Ευρωπαίοι δεύτερης ταχύτητας. Και ξαφνικά στο περιβάλλον τους εισβάλλει ένας ξένος. Ένας Κούρδος πρόσφυγας. Ένας απροστάτευτος. Ένας πολίτης τέταρτης κατηγορίας. Το κείμενο των Παπαθανασίου- Ρέππα διερευνά μια πικρή αλήθεια της σύγχρονης πραγματικότητας: πώς και γιατί τέσσερις διαφορετικοί άνθρωποι, με διαφορετικό χαρακτήρα, διαφορετικά και αντικρουόμενα συμφέροντα, διαφορετικά αιτήματα, διαφορετικά αδιέξοδα και για εντελώς διαφορετικούς λόγους ο καθένας, συντονίζονται και συμπλέουν με το υπόγειο ρεύμα του ρατσισμού, που διατρέχει και διαβρώνει την κοινωνία μας.

Μετά τη λήξη των παραστάσεων στη Θεσσαλονίκη, «Ο Έβρος απέναντι» θα πραγματοποιήσει περιοδεία στη Βόρεια Ελλάδα στο πλαίσιο του θεσμού Κλιμάκιο Μακεδονίας-Θράκης.

Σημείωμα συγγραφέων

Το 1997 στα ψιλά των εφημερίδων διαβάσαμε μια κωμικοτραγική είδηση. Δυο Έλληνες εισέβαλαν στο σπίτι μιας ανήμπορης γριούλας και τη λήστεψαν παριστάνοντας τους Αλβανούς. Βεβαίως το θύμα κατάλαβε το θέατρο που παιζόταν την ώρα της ληστείας και έτσι βοήθησε την αστυνομία στη σύλληψη των ενόχων.

Το συμβάν αυτό σίγουρα θα το χαρακτηρίζαμε αστείο. Θα το καταχωρούσαμε δηλαδή στην κατηγορία των περιστατικών όπου η ζωή η ίδια αναλαμβάνει να φωτίσει το είδος και την ποιότητα μιας σειράς κοινωνικών αντιθέσεων, οι οποίες συνήθως χρειάζονται έναν κωμωδιογράφο για να τις ανακαλύψει. Και εφόσον η ζωή είχε ήδη προετοιμάσει κατά ένα τρόπο το έργο, εμείς αποφασίσουμε να καθίσουμε στη γωνία και να το αφήσουμε να μιλήσει από μόνο του.

Με δυο λόγια αφήσαμε, ίσως για πρώτη φορά στη ζωή μας, την επαγγελματική μας νεύρωση να δημιουργούμε τις εκπτώσεις αυτές και τις διολισθήσεις των άξιων που προκαλούν το γέλιο, όταν η ζωή η ίδια γύρω μας εκπίπτει με τρομακτικό κρότο.

Αυτή η εκούσια παραίτηση μας από την "κωμική μεθοδολογία", μας έδωσε ένα έργο ίσως όχι τόσο "γελαστικό". Ένα έργο που έρχεται να συναντήσει την κωμωδία από έναν άλλο δρόμο και σε ένα άλλο επίπεδο. Γιατί στο βάθος-βάθος το γέλιο είναι η μόνη εναλλακτική του απελπισμένου.

Κεντρικό μας θέμα ο ρατσισμός. Πρωταγωνιστές τέσσερις άνεργοι Έλληνες, δυο άντρες και δυο γυναίκες. Τέσσερις Έλληνες που κατοικούν στις παρυφές της "ευμάρειας". Θεατές και παρείσακτοι της Ευρωπαϊκής μας βιτρίνας. Τέσσερις Ευρωπαίοι δεύτερης ταχύτητας. Και ξαφνικά στο περιβάλλον τους εισβάλει ένας ξένος. Ένας Κούρδος πρόσφυγας. Ένας απροστάτευτος. Ένας πολίτης τέταρτης κατηγορίας.

Το πρόβλημα είναι πώς και γιατί τέσσερις διαφορετικοί άνθρωποι, με διαφορετικό χαρακτήρα, διαφορετικά και αντικρουόμενα συμφέροντα, διαφορετικά αιτήματα, διαφορετικά αδιέξοδα και για εντελώς διαφορετικούς και δικούς του λόγους ο καθένας, συντονίζονται και συμπλέουν με ένα υπόγειο ρεύμα που διατρέχει και διαβρώνει την κοινωνία μας. Το ρεύμα αυτό λέγεται ρατσισμός.

Θανάσης Παπαθανασίου
Μιχάλης Ρέππας

Σημείωμα σκηνοθέτη

Όταν ανέλαβα να σκηνοθετήσω τη σκοτεινή πλευρά μιας ανθρώπινης κωμωδίας, ένοιωσα προβληματισμένος τι θα έπρεπε να δικαιολογήσω και τι θα έπρεπε να απορρίψω μέσα μου, ανεξάρτητα με την ιδεολογία του έργου.

Η ανέχεια; Η φτώχεια; Η μιζέρια; Η κακούργα κοινωνία που λένε και τα λαϊκά τραγούδια, φταίνε για αυτό το φαινόμενο μίσους και απανθρωπιάς; Ή ένας προαιώνιος φόβος, μια προκατάληψη προς τους ξένους με τη φυλή μας, που μας οδηγεί σε αυτό που κάποια στιγμή ονομάσαμε ρατσισμό;

Δεν το ξεκαθάρισα όσο κι αν ανέλυσα τα πρόσωπα που πρωταγωνιστούν σε αυτό το έργο. Τη ζωή τους, τα βιώματά τους. Κι αυτό είναι η ομορφιά του. Οι συγγραφείς του, και θέλω να πιστεύω ηθελημένα, αφήνουν τον θεατή να ερευνήσει την αιτία αυτής της ιλαροτραγωδίας. Να βγάλει τα συμπεράσματα του. Ίσως και να κρίνει. Πράγμα που κάνει ο Μπρεχτ στα έργα του.

Εγώ με τη σειρά μου προσπάθησα να δώσω ανάγλυφα τους χαρακτήρες και τις καταστάσεις όσο αληθινά γινόταν, σαν κάποιος να παρακολουθεί πίσω από μια μεγάλη κλειδαρότρυπα την καθημερινότητα, σε ένα διπλανό του σπίτι, σε κάποιες διπλανές ζωές.

Ήταν υπέροχο και δύσκολο το εγχείρημα. Γι’ αυτό με κράτησε νύχτες και μέρες και μένα και τα σπουδαία παιδιά που ενσαρκώνουν τους ήρωες, στα μετερίζια. Πολεμήσαμε να κάνουμε το θαύμα. Δεν είναι ένα συνηθισμένο έργο που ολοφάνερα αποκαλύπτει τις προθέσεις του και που αποτέλεσμα έχει, να μην αφήνει τίποτα στον νου και στην ψυχή, φεύγοντας από αυτή την παράσταση σίγουρα κουβαλάς κάτι. Κάτι που σε κάνει ανάλαφρο. Σε λυτρώνει. Ή σε γεμίζει ενοχές και τύψεις. Πάντως και στις δύο περιπτώσεις έχεις ένα κέρδος. Γίνεσαι καλύτερος.

Και μην ξεχνάμε ότι δεν υπάρχει καλύτερος τρόπος να διδάξεις το καλό, από το να δείξεις ολοφάνερα το κακό.

Γιώργος Κωνσταντίνου

Συντελεστές
Σκηνοθεσία: Γιώργος Κωνσταντίνου
Σκηνικά-κοστούμια: Λαμπρινή Καρδαρά
Μουσική: Νίκος Στρατηγός
Φωτισμοί: Στράτος Κουτράκης
Βοηθός σκηνοθέτη: Ελίνα Καλαϊτζόγλου
Βοηθοί φωτιστή: Αθηνά Μπανάβα, Ειρήνη Μπουτάρη
Οργάνωση παραγωγής: Ηλίας Κοτόπουλος

Παίζουν με σειρά εμφάνισης: Λίλιαν Παλάντζα (Μίνα), Βασίλης Σεϊμένης (Αλέκος), Γιάννης Χαρίσης (Κώστας), Μαριάννα Παπασάββα (Γιάννα), Δημήτρης Μορφακίδης (Σερχάτ).

Στην ηχογράφηση ακούγονται οι φωνές των: Βασίλη Τσόρλαλη, Έφης Δρόσου, Στέργιου Τζαφέρη και Μαρίνας Χατζηβασιλείου.