Ζεστό χρήμα στα χέρια του Ταγίπ

ΚΟΣΜΟΣΈντυπη Έκδοση

Η τουρκική οικονομία έναν χρόνο μετά το αποτυχημένο πραξικόπημα

Ένας χρόνος συμπληρώθηκε από την απόπειρα πραξικοπήματος στην Τουρκία, μια απόπειρα που άφησε βαθύ «αποτύπωμα» και καθόρισε τόσο την πολιτική όσο και την οικονομική ζωή στη χώρα. Λίγα εικοσιτετράωρα μετά την προσπάθεια πραξικοπήματος, η κυβέρνηση κήρυξε συνολικά τη χώρα σε κατάσταση εκτάκτου ανάγκης και μπόρεσε με αυτό το τρόπο να παρακάμψει το κοινοβούλιο στη νομοθετική διαδικασία. Σε μια χώρα που αυτή τη στιγμή κυβερνάται μόνο με προεδρικά διατάγματα και με γνώμονα την πολιτική επιβίωση του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, η οικονομία και τα προβλήματα που αντιμετώπιζε πολύ πριν το πραξικόπημα δεν αγνοήθηκαν. Ακριβώς γιατί η κυβέρνηση του Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (ΑΚΡ) και ο Τούρκος πρόεδρος γνωρίζουν πως, όσο καταφέρνουν να διασώζουν με κάθε – νόμιμο ή μη – τρόπο την οικονομία της χώρας, τόσο δεν θα συναντούν ουσιαστική αντιπολίτευση στο εσωτερικό της Τουρκίας και θα μπορούν να διασφαλίζουν την παντοκρατορία τους. «Ανεξήγητη» ανάπτυξηΜέσα από τα εκτελεστικά διατάγματα, η Άγκυρα κατάφερε να δημιουργήσει το οικονομικό εκείνο πλαίσιο που θα της επέτρεπε να ανακάμψει ύστερα από την προσπάθεια ανατροπής της κυβέρνησης. Παράλληλα, μέσα από τη δήμευση εκατοντάδων περιουσιών επιχειρηματιών που ανήκαν ή ήταν συμπαθούντες του Φετουλάχ Γκιουλέν η Άγκυρα κατάφερε να φέρει λεφτά στα ταμεία. Μεγάλο μέρος των... εσόδων αυτών έχουν ήδη δοθεί σε επιχειρήσεις ή επενδυτικά προγράμματα στη χώρα. Να σημειωθεί πως, τους μήνες πριν την απόπειρα πραξικόπηματος, η τουρκική οικονομία παρουσίαζε μια «ανεξήγητη» ανάπτυξη, η οποία έφτανε περίπου το 5%. Την ίδια ώρα, οι ρωσικές κυρώσεις που ίσχυαν μέχρι και τις αρχές του Ιουλίου 2016 είχαν αρχίσει να «γονατίζουν» την τουρκική οικονομία. Ωστόσο, η Άγκυρα κατάφερε να μείνει «όρθια» εξαιτίας της ροής κεφαλαίου από... άγνωστο προορισμό. Το πιθανότερο είναι πως ο προορισμός αυτός δεν ήταν άλλος από τις μουσουλμανικές χώρες του Κόλπου – κυρίως από το Κατάρ και τη Σαουδική Αραβία – ως μέρος του αποκαλούμενου «Πράσινου Κεφαλαίου». Τους μήνες που ακολούθησαν τη 15η Ιουλίου, η παραγωγή μειώθηκε, η εγχώρια ζήτηση σημείωσε σημαντική κάθοδο, το ίδιο και οι επενδύσεις. Η αβεβαιότητα που επικρατούσε στην Τουρκία λόγω των πολιτικών διώξεων και του κυνηγιού «μαγισσών» του Ερντογάν επηρέαζαν και τους οικονομικούς δείκτες της χώρας. Οι οίκοι αξιολόγησης Moody’s, Ficth και S&P, μάλιστα, προχώρησαν σε υποβάθμιση του τουρκικού αξιόχρεου και της πιστοληπτικής ικανότητας της χώρας χαρακτηρίζοντάς την «επικίνδυνη» αντί για σταθερή. Μάχη για την οικονομίαΜετά από τις αξιολογήσεις αυτές, αρκετοί επενδυτές άρχισαν να αποχωρούν από την τουρκική αγορά, με τον Ερντογάν να συνεχίζει να καταλαμβάνει τη διοίκηση σε επιχειρήσεις του δικτύου Γκιουλέν. Όμιλοι όπως ο Μποϊντάκ, ο Ιπέκ - Κοζά, ο Νακσάν τέθηκαν στο έλεος της κυβέρνησης του ΑΚΡ και τα περιουσιακά τους στοιχεία περιήλθαν στο τουρκικό δημόσιο. Ενδεικτικό είναι πως τον Ιούνιο του 2017, σύμφωνα με τον υπουργό Οικονομίας, ο συνολικός πλούτος που «έβαλε στο χέρι» η Άγκυρα έφτανε τα 40,5 δισ. δολάρια. Αν αναλογιστούμε πως από το 2010 παρατηρείται μια σταθερή μηναία εκροή σε Ξένες Άμεσες Επενδύσεις που φτάνουν τα 2 δισ. δολάρια, τότε καταλαβαίνουμε πως, στην ουσία, οι κινήσεις Ερντογάν μετά το πραξικόπημα προσπαθούν να ισορροπήσουν την πλάστιγγα, μέσα από την ψήφιση νόμων που στοχεύουν στην ενίσχυση της οικονομίας της χώρας. Ο νόμος για τον επαναπατρισμό των καταθέσεων και των κεφαλαίων, επί παραδείγματι, ήταν ένας νόμος ο οποίος θα επέτρεπε σε όλους όσοι έχουν καταθέσεις στο εξωτερικό να τις επαναφέρουν στην Τουρκία χωρίς... φορολογική επιβάρυνση. Ο νόμος αυτός προκάλεσε οξεία αντιπαράθεση μεταξύ του ΑΚΡ και των κομμάτων της αντιπολίτευσης λίγες μέρες πριν το πραξικόπημα. Τελικά, πέρασε μετά την επιβολή της κατάστασης εκτάκτου ανάγκης από τον Ερντογάν και, σύμφωνα με τις αποκαλύψεις των Malta Files, ήταν ένας νόμος που δημιουργήθηκε ώστε να ευνοήσει κυρίως τον πρώην εργοδότη του Μπρεράτ Αλμπαϊράκ, υπουργού Ενέργειας και γαμπρού του Ερντογάν. Την ίδια στιγμή η δημιουργία του «Ταμείου Πλούτου της Τουρκίας», όπου τέθηκαν σε κοινή διαχείριση μεγάλα επενδυτικά σχέδια και μεγάλες επιχειρήσεις του τουρκικού δημοσίου όπως η τράπεζα Ziraat, η τράπεζα Halkbank, το Χρηματιστήριο Κωνσταντινούπολης καθώς και η Turkish Airlines ήρθε για να δώσει μια «ανάσα» στα μεγάλα επενδυτικά σχέδια της Τουρκίας. Το Ταμείο Κρατικού Πλούτου δημιουργήθηκε με τη λογική πως λειτουργεί παράλληλα με τον κεντρικό κρατικό προϋπολογισμό και ανά περίπτωση έχει αρμοδιότητες ίδιες με την Κεντρική Τράπεζα. Πρακτικά, αυτό σημαίνει πως η κυβέρνηση μπορεί μέσα από το Ταμείο να χρηματοδοτήσει όποια εταιρεία ή/και έργο θεωρεί πως «βγαίνει» εκτός οικονομικού προϋπολογισμού. Τα κύρια μακροοικονομικά χαρακτηριστικά της Τουρκίας, όμως, δεν αλλάζουν. Και μπορεί η ανάπτυξη του ΑΕΠ για το 2016 να έφτασε το 2,9% – ένα από τα χαμηλότερα ποσοστά εδώ και χρόνια – ωστόσο φαίνεται πως οι μεγάλοι συσχετισμοί και οι οικονομικές ισορροπίες δεν έχουν μεταβληθεί. Μια ακόμα φορά μια μειοψηφία μαζεύει στα χέρια της τον πλούτο και τη δύναμη. Και αν η ανάπτυξη του πλούτου συνεχίζει να γίνεται εις βάρος της μεγαλύτερης μερίδας κόσμου, τότε ενδεχομένως οι κοινωνικές αναταραχές και η περίπτωση της... Βενεζουέλας να μην είναι μακριά. ΤουρκίαΕρντογάνπραξικόπημα ΤουρκίαΟικονομία Τουρκίαανάπτυξη ΤουρκίαIssue: 1978Issue date: 20-07-2017 Has video: Exclude from popular: 0