Το χρονικό της αναθέρμανσης του «Σκοπιανού»

ΠολιτικήΈντυπη Έκδοση

Η αμερικανική πίεση για λύση, το όνομα, οι κίνδυνοι

Σε εντατικούς ρυθμούς κινείται πλέον το Σκοπιανό, με τη χθεσινή συνάντηση στη Νέα Υόρκη να επισφραγίζει την επίσημη έναρξη του νέου γύρου διαπραγματεύσεων, για τον οποίο υπήρξε μια «προπαρασκευαστική» κινητικότητα τις προηγούμενες εβδομάδες.

Ο ειδικός διαμεσολαβητής του ΟΗΕ

Μάθιου Νίμιτς, που χειρίζεται το θέμα τα τελευταία 25 χρόνια, προϊδέασε με συνεντεύξεις του παραμονή της χθεσινής συνάντησης – η οποία ολοκληρώθηκε αφότου έκλεινε το «Π» – ότι θα καταθέσει πρόταση «νέα», αλλά με παλιά υλικά, έναν συνδυασμό όσων έχουν πέσει στο τραπέζι στο παρελθόν, καθώς – όπως είπε στον AΝΤ1 – αν υπήρχε κάτι πραγματικά καινούριο, θα το είχαμε ανακαλύψει τόσα χρόνια. Κυρίως προϊδέασε για τη συμπερίληψη του όρου «Μακεδονία» στη νέα πρόταση, που αναμένεται να αποτελέσει και τη βάση συζήτησης για τις διαπραγματεύσεις από εκεί και πέρα που θα τρέξουν και απευθείας μεταξύ των δύο χωρών, δηλαδή σε επίπεδο παράλληλο προς τη διαμεσολάβηση του ΟΗΕ.

Η κυβέρνηση, όπως έχει φανεί, δείχνει να συζητά τη συμπερίληψη του όρου «Μακεδονία» υπό προϋποθέσεις, αφενός τον γεωγραφικό προσδιορισμό (με ερώτημα αν δέχεται και άλλου είδους επιθετικό προσδιορισμό, όπως το «νέα»), αφετέρου η σύνθετη ονομασία να είναι κοινή έναντι όλων (erga omnes – για χρήση τόσο στο εσωτερικό όσο και στο εξωτερικό) κι επιπλέον την εγκατάλειψη αλυτρωτικών διεκδικήσεων. Το τελευταίο είναι κάτι που επιτάσσει την αλλαγή συντάγματος της γειτονικής χώρας, στοιχείο το οποίο θεωρείται ότι δυσκολεύει την επίτευξη λύσης και γεννά τον κίνδυνο «σαλαμοποίησης» του ζητήματος (π.χ. ένταξη των Σκοπίων στο ΝΑΤΟ έπειτα από συμφωνία για το όνομα και διευθέτηση των λοιπών ζητημάτων για παράγωγα, γλώσσα, ταυτότητα κ.λπ. στη συνέχεια).

Η θέση με την οποία η Αθήνα προσέρχεται στις διαπραγματεύσεις πιάνει το νήμα από το 2007 και τη στάση που είχε διαμορφώσει ο τότε πρωθυπουργός Κώστας Καραμανλής μετακινούμενος από την εθνική θέση όπως αυτή είχε συμφωνηθεί στο συμβούλιο Πολιτικών Αρχηγών το 1992 και η οποία απέρριπτε τη με κάθε τρόπο χρήση του όρου «Μακεδονία». Ωστόσο, ο κυβερνητικός εταίρος Πάνος Καμμένος κινείται στη γραμμή της εθνικής θέσης του 1992 και εμφανίζεται διατεθειμένος να συναινέσει στην αλλαγή της, με συμπερίληψη του όρου «Μακεδονία» μόνο υπό την προϋπόθεση της συναίνεσης των πολιτικών αρχηγών σε συμβούλιο υπό τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας.

Η νέα ώθηση

Αν και το ζήτημα της επίλυσης της ονοματολογικής διαφοράς με τα Σκόπια παραμένει άλυτο τα τελευταία 25 χρόνια, και σε διπλωματικό επίπεδο ήταν παγωμένο περίπου τα τελευταία 10 χρόνια, από το Βουκουρέστι και το βέτο Καραμανλή, εν τούτοις αρχές Δεκεμβρίου φάνηκε ξαφνικά να ξεπαγώνει με την κινητικότητα να εντείνεται σταδιακά από τις αρχές του χρόνου.

Στις 9 Δεκεμβρίου, μετά την τετραμερή Σύνοδο Ελλάδας - Βουλγαρίας - Ρουμανίας - Σερβίας στο Βελιγράδι ο Αλέξης Τσίπρας στη συνέντευξη Τύπου αναφέρθηκε στα Σκόπια λέγοντας: «Ίσως το 2018 να είναι ένα έτος, όπου θα μπορούσαμε να έχουμε μια θετική εξέλιξη σε ένα χρόνιο πρόβλημα, αν η νέα κυβέρνηση των Σκοπίων αποφασίσει να κάνει ουσιαστικά βήματα προς τα μπρος. Αν σταματήσει μια, κατά την άποψή μου, αχρείαστη ρητορική ότι αποτελούν τους μοναδικούς απογόνους των Μακεδόνων και του Μεγάλου Αλεξάνδρου, αν σταματήσει μια αλυτρωτική ρητορική και ταυτόχρονα αποδεχτεί μια λύση στην ονομασία, αμοιβαία αποδεκτή με τους γείτονες. Σ’ αυτή την προοπτική, βεβαίως εγώ πρώτος θα είμαι που θα σπεύσω, ώστε η Ελλάδα να εγγυηθεί την αναπτυξιακή προοπτική και την ασφάλεια της γείτονος αυτής χώρας».

Ακολούθησαν δηλώσεις Ζάεφ σε ανάλογο ύφος, ενώ μέσα στις διακοπές των Χριστουγέννων ο Έλληνας πρωθυπουργός βρέθηκε στο Βελιγράδι ιδιωτικώς με την οικογένειά του για την ολιγοήμερη ανάπαυλα προσκεκλημένος του Σέρβου πρωθυπουργού Αλεξάντερ Βούτσιτς. Κάτι που τροφοδότησε εκτιμήσεις για μυστικές επαφές με την πλευρά της ΠΓΔΜ σε ουδέτερο έδαφος.

Ο αμερικανικός παράγοντας

Όσον αφορά τη μεγάλη εικόνα, για πολλούς δεν είναι ασύνδετο το γεγονός ότι προηγήθηκε η επίσκεψη του Αλέξη Τσίπρα στον Λευκό Οίκο τον Οκτώβριο. Παράλληλα συστατικά αυτής της συγκυρίας κατά την οποία ανακινείται το σκοπιανό ζήτημα και μάλιστα καλλιεργείται και κλίμα επίτευξης λύσης, ύστερα από τόσα χρόνια:

- Η αλλαγή σκυτάλης στην κυβέρνηση των Σκοπίων, με τον συνομήλικο του Αλέξη Τσίπρα Ζόραν Ζάεφ στο κυβερνητικό τιμόνι, ο οποίος θεωρείται σαφώς μετριοπαθέστερος του προκατόχου του Νίκολα Γκρούεφσκι, που εκλέχτηκε χάριν και της δέσμευσής του για την ένταξη της χώρας του στο ΝΑΤΟ και την Ε.Ε. Χωρίς στο εσωτερικό της χώρας του να διαφοροποιούνται δραματικά οι συσχετισμοί, εν τούτοις ο Ζάεφ εμφανίζεται προθυμότερος για κάποιον συμβιβασμό, διάθεση την οποία ο Έλληνας πρωθυπουργός καλωσόρισε, διατυπώνοντας ωστόσο δημόσια και την επιφύλαξη περί του αν είναι ειλικρινής.

- Οι ευρύτερες γεωπολιτικές εξελίξεις, όπως αυτές ορίζονται από τις αμερικανικές ανάγκες και επιδιώξεις ύστερα από τη διατάραξη των σχέσεων με την Τουρκία στην ευρύτερη περιοχή της Νοτιοανατολικής Μεσογείου. Ο αμερικανικός παράγοντας εμφανίζεται ως εξίσου επισπεύδων με την ΠΓΔΜ για την ένταξη στο ΝΑΤΟ, αναπροσαρμόζοντας τη στρατηγική του. Μετά την αποδέσμευση της Τουρκίας από το αμερικανικό άρμα, η Ουάσιγκτον φαίνεται να εστιάζει στο ευρωατλαντικό «μπετονάρισμα» των Βαλκανίων, με στόχο να βάλει φραγμό στην πολιτική και ενεργειακή επιρροή της Ρωσίας.

Οι Ρώσοι

Εξού και οι Ρώσοι βγήκαν να εξηγήσουν αυτό το σκηνικό ξαφνικής εγρήγορσης, λέγοντας πως το θέμα δεν είναι η επίλυση των διαφορών των δύο γειτονικών χωρών, αλλά η οπωσδήποτε ένταξη των Σκοπίων στο ΝΑΤΟ. Όπως σχολίασε ο Ρώσος ΥΠΕΞ Σεργκέι Λαβρόφ μιλώντας στον δημοσιογράφο του Mega Θανάση Αυγερινό, σε σχέση με «η αναβίωση των προσπαθειών για την επίλυση του προβλήματος σχετικά με την ονομασία της ‘‘Μακεδονίας’’ – προσπαθειών οι οποίες επί μακρόν βρίσκονταν σε μια ‘‘ημικοιμώμενη’’ κατάσταση – ενεργοποιήθηκε όταν οι ΗΠΑ αποφάσισαν ότι η ‘‘Μακεδονία’’ πρέπει να ενταχθεί στο ΝΑΤΟ». Ο ίδιος συνέστησε στην Ελλάδα, δεδομένου ότι ήδη ανήκει στο ΝΑΤΟ, να μην κάνει υποχωρήσεις, καθώς, όπως είπε, ανάγκη έχει η «Μακεδονία». Υπογράμμισε επίσης ότι το κομβικό ζήτημα είναι η αλλαγή της συνταγματικής ονομασίας: «Όποια ονομασία κι αν συμφωνήσουν» οι δύο χώρες, είπε, «εάν αυτή αποφασιστεί επίσημα και κατοχυρωθεί στο Σύνταγμα της ‘‘Μακεδονίας’’, τότε σίγουρα όλοι θα την αναγνωρίσουν». Και κατέληξε τονίζοντας ότι η ουσία βρίσκεται αλλού: «Εδώ δεν γίνεται καθόλου λόγος για να συνυπολογιστούν κάποια γενικά ή ιδιαίτερα χαρακτηριστικά των δύο κοντινών λαών, αλλά για να γίνει οπωσδήποτε μία από αυτές τις χώρες μέλος του ΝΑΤΟ».

ΣκοπιανόΚυβέρνησηΡώσοιIssue: 2004Issue date: 18-1-2017Has video: Exclude from popular: 0