Τα στυλώνουν οι Γερμανοί

ΠΟΛΙΤΙΚΗΈντυπη Έκδοση

Τα όσα ελέχθησαν το βράδυ της Δευτέρας στο γεύμα εργασίας του EuroWorking Group είναι αποκαλυπτικά του τι θα επακολουθήσει τις εβδομάδες που απομένουν μέχρι το τέλος του χρόνου. Ο νέος κύκλος διαπραγματεύσεων με τους θεσμούς, που άνοιξε επισήμως στις 29 Αυγούστου –με το προπαρασκευαστικό EWG, που ουσιαστικά έβαλε ξανά την Ελλάδα στην ατζέντα του Eurogroup ενόψει της συνεδρίασης της 9ης Σεπτεμβρίου– δεν αποκλείεται να είναι ακόμη πιο σκληρός συγκριτικά με την πρώτη αξιολόγηση. Μπορεί για τους πολίτες το... αίμα να μη γίνει ορατό, όπως στην πρώτη αξιολόγηση, καθώς αυτή τη φορά δεν θα υπάρχει πακέτο μέτρων ύψους 5,4 δισ. ευρώ, περικοπές αποδοχών και κόφτες. Θα υπάρξει όμως πολλή διεθνής οικονομική διπλωματία, καθώς αυτήν τη φορά διακυβεύονται πολλά, τα οποία ασφαλώς επηρεάζουν τη ζωή όλων των Ελλήνων, ενδεχομένως πολύ περισσότερο απ’ ό,τι τα σκληρά μέτρα των 5,4 δισ. ευρώ. Πρακτικά είμαστε αντιμέτωποι με ένα «κουβάρι», που πρέπει να ξεμπλέξει για να αποσαφηνιστεί το πώς θα πορευτεί η χώρα από τα μέσα του 2018 και μετά. Τα δεκαπέντε προαπαιτούμενα για την εκταμίευση των 2,8 δισ. ευρώ αφορούν το σήμερα. Η ολοκλήρωσή τους σχετίζεται με το κατά πόσον η Ελλάδα θα εξασφαλίσει τη δυνατότητα να αποπληρώσει ακόμη περισσότερες δανειακές υποχρεώσεις προς το εξωτερικό και να παρατείνει για μερικούς μήνες ακόμη το «σημείο μηδέν». Έχει να κάνει επίσης με το αν θα μπει στον τραπεζικό λογαριασμό του Δημοσίου φρέσκο χρήμα ύψους 1,7 δισ. ευρώ προκειμένου να αποπληρωθούν ληξιπρόθεσμες υποχρεώσεις: από τιμολόγια νοσοκομείων μέχρι εφάπαξ. Τα προαπαιτούμενα της δεύτερης αξιολόγησης και η ολοκλήρωσή τους –περιγράφονται στο αναθεωρημένο μνημόνιο, αλλά η τελική λίστα αναμένεται να επικυρωθεί στο Eurogroup της 9ης του μηνός– θα μας ανοίξουν τον δρόμο για την εκταμίευση επιπλέον 6 δισ. ευρώ, που θα μας πάνε ακόμη πιο μακριά στον χρόνο όσον αφορά την κάλυψη των υποχρεώσεών μας, υπό την προϋπόθεση βεβαίως ότι θα κλείσουμε συμφωνία για τα εργασιακά ή ακόμη και για τις αποκρατικοποιήσεις. Πάντως, αρκετά από τα προαπαιτούμενα θεωρούνται αρκετά κρίσιμα, ειδικά σε ό,τι αφορά τις ισορροπίες στο εσωτερικό της κυβέρνησης και του κυβερνώντος κόμματος (για παράδειγμα οι ΑΝΕΛΛ φέρονται να απειλούν με αποχώρηση από την κυβέρνηση αν υπάρξουν παρεμβάσεις στα ειδικά μισθολόγια και περικοπές στις αποδοχές των στρατιωτικών, οι οποίοι βρίσκονται υπό την προστασία του υπουργού Άμυνας Πάνου Καμμένου). Οι σύμμαχοι για το χρέος Κάπου εδώ τελειώνουν τα... εύκολα της διαπραγμάτευσης. Ναι, τα προαπαιτούμενα είναι τα εύκολα, και μάλιστα η κυβέρνηση έχει ήδη αποφασίσει να πατήσει γκάζι για να κλείσει αυτά της πρώτης αξιολόγησης μέχρι το τέλος Σεπτεμβρίου και αυτά της δεύτερης αξιολόγησης μέχρι τέλος Νοεμβρίου. Ποια είναι τα δύσκολα; Η ιστορία έχει (περίπου) ως εξής: η Ελλάδα θέλει να κλείσει μια πρώτη συμφωνία εξειδίκευσης των μέτρων διευθέτησης του ελληνικού χρέους. Αυτό έχει διπλό στόχο: και να απομακρυνθεί ο επιτοκιακός κίνδυνος, ο οποίος αυτή τη στιγμή μοιάζει μακρινός, αλλά είναι πέρα για πέρα ορατός, και να σταλεί μήνυμα στις αγορές ότι η συμφωνία για το χρέος της 24ης Μαΐου στο Eurogroup δεν θα μείνει στα χαρτιά. Αυτή τη συμφωνία η ελληνική πλευρά θέλει να την κλείσει το αργότερο μέχρι το τέλος του έτους και για εσωτερική χρήση, αλλά και για να δρομολογηθούν άλλες διαδικασίες, όπως η συμμετοχή της Ελλάδας στο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας ή ακόμη και η έξοδός της στις αγορές (κάτι που επιβεβλημένα θα πρέπει να γίνει κάποια στιγμή μέσα στο 2018, διαφορετικά θα χρειαστούμε και τέταρτο μνημόνιο). Ως προς αυτή την πρόθεση της Ελλάδας φαίνεται να υπάρχουν φωνές μεταξύ των θεσμών που συμφωνούν. Ο Πιερ Μοσκοβισί το είχε πει δημοσίως το καλοκαίρι κατά την επίσκεψή του στην Αθήνα ότι πρέπει να υπάρξει συνέχεια στις αποφάσεις για το ελληνικό χρέος, μετά και τα όσα ελέχθησαν και εγράφησαν στην κοινή συμφωνία στο Eurogroup της 24ης Μαΐου. Ο Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Στήριξης (ESM) όχι μόνο συμφωνεί, αλλά έχει ήδη διαμορφώσει τεχνικά σενάρια επί χάρτου για το ποια ακριβώς θα πρέπει να είναι τα μέτρα διευθέτησης του ελληνικού χρέους σε βραχυπρόθεσμο ορίζοντα. Η συμμετοχή του ΔΝΤ Ποιο είναι το σκεπτικό των υποστηρικτών της ελληνικής πλευράς; Στην πραγματικότητα, η υποστήριξη της συμμετοχής του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου στο ελληνικό πρόγραμμα. Είναι απολύτως ξεκαθαρισμένο από τη διοίκηση του ταμείου ότι χωρίς εξειδικευμένα μέτρα για το χρέος, που θα αλλάζουν τα ευρήματα της προηγούμενης έκθεσης βιωσιμότητάς του (σ.σ.: η προηγούμενη έκθεση είχε αναρτηθεί στη σελίδα του ΔΝΤ στις 23 Μαΐου, μία ημέρα πριν από το Eurogroup, προκαλώντας πολύ μεγάλο θόρυβο), οι προβλέψεις δύσκολα θα αλλάξουν για την Ελλάδα και αυτό θα απομακρύνει το ενδεχόμενο συμμετοχής στο ελληνικό πρόγραμμα. Χωρίς ΔΝΤ δεν μειώνεται το ποσό της δανειακής σύμβασης για την Ελλάδα – παραμένει στα 84 δισ. ευρώ. Η διαφορά είναι ότι, αντί περίπου δέκα από αυτά τα δισεκατομμύρια να μεταφερθούν από τις «πλάτες» των χωρών - μελών της Ευρωζώνης στις «πλάτες» του ΔΝΤ, ολόκληρος ο κίνδυνος θα παραμείνει στους Ευρωπαίους. Και πολιτικά όμως η αποχώρηση του ΔΝΤ από την Ευρώπη θα φανεί ως ένα ακόμη σήμα «περιθωριοποίησης» μετά το Brexit. Τα κόλπα με τα επιτόκια Είναι όλοι οι Ευρωπαίοι σύμφωνοι στο να ληφθούν μέτρα για το ελληνικό χρέος μέχρι το τέλος του έτους; «Όχι» είναι η απάντηση. Υπάρχει η μεγάλη διαφωνία της Γερμανίας, η οποία δεν κρίνει απαραίτητο να εξειδικευτούν τα μέτρα για το ελληνικό χρέος εδώ και τώρα. Άλλωστε, η απόφαση του Eurogroup δεν ορίζει απώτερο χρονικό όριο πέραν της λήξης της δανειακής σύμβασης. Οι Γερμανοί προφανώς θα ήθελαν να μετατεθεί η συζήτηση για το χρέος μετά τις γερμανικές εκλογές. Και προκύπτει το ερώτημα: είναι τόσο μεγάλο θέμα για τη Γερμανία να εγκρίνει μέτρα μείωσης του επιτοκιακού κινδύνου, που μπορεί να μην έχουν κανένα δημοσιονομικό κόστος; Σύμφωνα με τα πρόσφατα στοιχεία για το δεύτερο τρίμηνο του 2016, το 69,1% του συνολικού ελληνικού χρέους –περίπου 226,6 δισ. ευρώ– τοκίζονται με κυμαινόμενο επιτόκιο. Αυτό στην πράξη σημαίνει ότι, αν το επιτόκιο δανεισμού αυξηθεί (είτε κατόπιν απόφασης της ΕΚΤ είτε λόγω κάποιου έκτακτου γεγονότος) κατά 1%, οι τόκοι που θα πρέπει να καταβάλει η Ελλάδα (ανέρχονται αυτή τη στιγμή στα 5,7 δισ. ευρώ ετησίως και ενώ βρισκόμαστε σε περίοδο χάριτος) θα αυξηθούν κατά περίπου 2 δισ. ευρώ, δηλαδή πάνω από 1% του ΑΕΠ. Όλο αυτό το ποσό θα πρέπει να καλύπτεται με πρόσθετο δανεισμό, καθώς προφανώς δεν θα μπορεί να χρηματοδοτηθεί από το πρωτογενές πλεόνασμα. Από πού θα εξασφαλιστεί αυτός ο δανεισμός, όταν οι αγορές παραμένουν ερμητικά κλειστές για την Ελλάδα; Προφανώς μέσω ενός νέου μνημονίου, αλλιώς... χρεοκοπία. Αυτός ο κίνδυνος μπορεί να περιοριστεί ακόμη και ανέξοδα, τόσο για την ελληνική πλευρά όσο και για την πλευρά της Ευρωζώνης. Αυτό θα μπορούσε να γίνει με ένα παράγωγο προϊόν (έμπνευσης ESM), το οποίο θα αντιστάθμιζε τον κίνδυνο για τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Στήριξης (ουσιαστικά για τις χώρες της Ευρωζώνης) σε περίπτωση αύξησης του επιτοκίου. Ο φόβος των Γερμανών Υπάρχει και μια δεύτερη εκκρεμότητα που θέλει να κλείσει η κυβέρνηση για να δημιουργήσει προϋποθέσεις εξόδου στις αγορές: τα βουνά τόκων που πρέπει να πληρωθούν το 2021 και το 2022 (έως και 17 δισ. ευρώ ανά έτος). Η ελληνική επιχειρηματολογία αναφέρει ότι, όσο υπάρχει αυτή η εκκρεμότητα, θα είναι περιορισμένες οι πιθανότητες οι ιδιώτες να δανείσουν στην Ελλάδα μέσω της αγοράς των ομολόγων, η οποία παραμένει κλειστή και τα επιτόκια παραμένουν πάνω από το 9%. Και αυτό το μέτωπο μπορεί να κλείσει με μετατόπιση χρέους χωρίς σημαντικό κόστος για καμία πλευρά. Γιατί λοιπόν οι Γερμανοί να θέλουν να μπλοκάρουν τέτοια μέτρα; Μια ερμηνεία είναι ότι γνωρίζουν πως η συζήτηση δεν θα περιοριστεί στα μέτρα για το χρέος –οι παρεμβάσεις που προαναφέρθηκαν στο επιτόκιο δεν θα αλλάξουν κάτι ουσιαστικό όσον αφορά τη βιωσιμότητα– αλλά θα φτάσει και στους δημοσιονομικούς στόχους για την περίοδο μετά το 2018. Η Ελλάδα αλλά και το ΔΝΤ έχουν ξεκαθαρίσει τη θέση τους: θέλουν πρωτογενές πλεόνασμα για την Ελλάδα στο όριο του 2% αντί 3,5% του ΑΕΠ. Αυτή η διαφορά κοστίζει και το κόστος θα πρέπει να καλυφθεί (αν δεν εξασφαλιστεί πλήρης έξοδος της Ελλάδας στις αγορές) από τους εταίρους της χώρας. Τα προαπαιτούμενα Σε αυτή τη σκληρή διπλωματική μάχη, που μοιάζει με μπλεγμένο κουβάρι, η ελληνική κυβέρνηση δεν θέλει σε καμία περίπτωση να επιτρέψει να δημιουργηθεί η εικόνα ότι καθυστερεί ή ότι εμποδίζει τα προαπαιτούμενα. Έτσι, μέχρι το τέλος Σεπτεμβρίου το αργότερο η Βουλή θα κληθεί να ψηφίσει άλλο ένα νομοσχέδιο γεμάτο προαπαιτούμενα. Με το νομοσχέδιο αυτό θα κλείσουν οι ακόλουθες εκκρεμότητες: 1. Η αύξηση των ασφαλιστικών εισφορών για μικροεπαγγελματίες που εδρεύουν σε περιοχές με κάτω από 2.000 κατοίκους (σ.σ.: θα καταργηθεί η δυνατότητα ασφάλισής τους στον ΟΓΑ). Επίσης, η κατάργηση όλων των εξαιρέσεων που επιτρέπουν την καταβολή χαμηλότερων εισφορών για τον κλάδο υγείας (π.χ., δικηγόρων, ιατρών, μηχανικών κ.λπ.) και την αναθεώρηση προς τα κάτω της έκπτωσης στην καταβολή εισφορών για την αναγνώριση πλασματικών περιόδων ασφάλισης. 2. Η αξιολόγηση των διοικητικών συμβουλίων των τραπεζών από το ΤΧΣ (το μέτρο έχει λάβει άτυπη παράταση για τον Οκτώβριο). 3. Η επικύρωση από το Ελληνικό Κοινοβούλιο της συμφωνίας για το Ελληνικό. 4. Η ενίσχυση της Υπηρεσίας Πολιτικής Αεροπορίας. 5. Η επιλογή των υποψηφίων του Εποπτικού Συμβουλίου του Υπερταμείου Ιδιωτικοποιήσεων, που θα είναι υπεύθυνο για την επιλογή του διοικητικού συμβουλίου. 6. Η μεταφορά στο νέο Ταμείο Αποκρατικοποιήσεων της δεύτερης ομάδας ΔΕΚΟ. 7. Η εκδήλωση ενδιαφέροντος από πλευράς ΤΑΙΠΕΔ για τη μακροπρόθεσμη (35 έτη) παραχώρηση της Εγνατίας Οδού Α.Ε. και των τριών κάθετων αξόνων. 8. Η μεταφορά των μετοχών του ΟΤΕ στο ΤΑΙΠΕΔ. 9. Η επανεξέταση του σχεδίου απελευθέρωσης της αγοράς του φυσικού αερίου και των συνθηκών πρόσβασης των εναλλακτικών προμηθευτών. 10. Η μεταφορά στην εθνική νομοθεσία του πλαισίου της Ε.Ε. για την αγορά ηλεκτρικής ενέργειας. 11. Η τροποποίηση νομοθεσίας για το ειδικό τέλος ΕΤΜΕΑΡ, μέσω του οποίου αποπληρώνονται οι ΑΠΕ με σεβασμό των υφιστάμενων συμβάσεων, σύμφωνα με τους κανόνες της Ευρωπαϊκής Ένωσης και με στόχο την εξάλειψη του ελλείμματος στον λογαριασμό ΑΠΕ του ΛΑΓΗΕ. 12. Η ολοκλήρωση των διαπραγματεύσεων σχετικά με τα τιμολόγια υψηλής τάσης, με την υπογραφή των αντίστοιχων συμβάσεων. 13. Η λήψη μέτρων για την παροχή επαρκών πόρων, ώστε η νέα Αρχή Δημοσίων Εσόδων να μπορέσει να λειτουργήσει αποτελεσματικά. 14. Ο διορισμός συμβουλίου διοίκησης της νέας Αρχής Δημοσίων Εσόδων. ΓερμανοίΔΝΤχρέοςπροαπαιτούμεναεπιτόκιακόλπαEuroworking GroupIssue: 1932Issue date: 01-09-2016Has video: Exclude from popular: 0