Η σύνοδος των... καταφρονεμένων

ΠΟΛΙΤΙΚΗΈντυπη ΈκδοσηΟι χώρες του Νότου, οι δυνατότητες συμμαχίας και η άτεγκτη Γερμανία Ο τελευταίος εκ των ηγετών των χωρών του μεσογειακού Νότου της Ε.Ε. που επικύρωσε τη συμμετοχή του στη σχεδιαζόμενη από την ελληνική κυβέρνηση σύνοδο ήταν ο Φρανσουά Ολάντ. Έτσι, κατά πάσα πιθανότητα στις 9 Σεπτεμβρίου οι ηγέτες Ελλάδας, Γαλλίας, Ιταλίας, Ισπανίας, Πορτογαλίας, Μάλτας και Κύπρου θα συναντηθούν στην Αθήνα, λίγο πριν από τη σύνοδο κορυφής της Ε.Ε. στην Μπρατισλάβα, με στόχο μια κοινή θέση σε ζητήματα ανάπτυξης. Λίγο πριν από την επικύρωση της συμμετοχής του Ολάντ είχε ολοκληρωθεί η τριμερής συνάντηση Μέρκελ, Ολάντ και Ρέντσι, με οικοδεσπότη τον πρωθυπουργό της Ιταλίας, από την οποία ελάχιστα χειροπιαστά συμπεράσματα προέκυψαν, πλην όμως ικανά να περιγράψουν τη σημερινή πολιτική δυσχέρεια της Ε.Ε. Καταρχάς, ο στόχος ήταν να δοθεί η αίσθηση ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση μπορεί να ζήσει και χωρίς τη Μεγάλη Βρετανία, η οποία από το δημοψήφισμα που επικύρωσε την έξοδό της και εντεύθεν, κάθε άλλο παρά... κλυδωνίστηκε. Και μόνο όμως ο στόχος της συνάντησης αυτής ήταν αρκετός για να διαφανεί η αγωνία των υπόλοιπων μεγάλων της Ένωσης για τις συνέπειες από τη βρετανική έξοδο. Προφανώς, δεν συνιστά επίδειξη ισχύος εκ μέρους των τριών «μεγάλων» μια σύνοδος με αμυντικό χαρακτήρα... Πέραν αυτού όμως προκύπτουν και συμπεράσματα που άπτονται δύο ακόμη ζητημάτων, κρίσιμων για την πορεία της Ε.Ε. και της Ευρωζώνης στο κοντινό μέλλον αλλά και για την Ελλάδα. Τα «όνειρα» της Ιταλίας Το πρώτο συμπέρασμα αφορά την εσωτερική ανακατανομή ισχύος μετά την έξοδο της Βρετανίας. Η σπουδή του Ματέο Ρέντσι να διοργανώσει την τριμερή συνάντηση καταδεικνύει την ανάγκη της Ιταλίας να αναζητήσει διέξοδο στα πολλά προβλήματά της μέσω μιας ενίσχυσης του πολιτικού της ρόλου. Πρόκειται άλλωστε για χώρα σχεδόν αποδιαρθρωμένη παραγωγικά, με ισχυρό εσωτερικό κλίμα «εξόδου», με τρομακτικά προβληματικές τράπεζες, με έντονο μεταναστευτικό και προσφυγικό ζήτημα, με αιτήματα για αλλαγή ρότας στην πολιτική λιτότητας και με μια ηγεσία που κυριολεκτικά παίζει το κεφάλι της στο δημοψήφισμα του Οκτωβρίου για τη συνταγματική αναθεώρηση. Ωστόσο, η στάση της Μέρκελ, η οποία δήλωσε ότι στο πλαίσιο του Συμφώνου Σταθερότητας επιδεικνύεται ήδη «αρκετή ελαστικότητα που πρέπει να χρησιμοποιηθεί έξυπνα», κατέδειξε με απόλυτη σαφήνεια ότι οι κεντρικές γερμανικές επιλογές στη διαχείριση της κρίσης στην Ε.Ε. παραμένουν πανίσχυρες. Εξάλλου, η δήλωση αυτή ήταν και μια υπενθύμιση προς τον Ρέντσι ότι ήδη οι τράπεζές του έχουν γλιτώσει το κούρεμα καταθέσεων, κατά παρέκκλιση του νέου κανονισμού αντιμετώπισης των τραπεζικών κρίσεων. Συνεπώς, περιθώρια για άλλες παραχωρήσεις δεν υπάρχουν. Τα όρια μιας συμμαχίας Το δεύτερο συμπέρασμα αφορά τις δυνατότητες και τα όρια μιας συμμαχίας του Νότου. Αν υποτεθεί ότι αυτή η συμμαχία θα καταστεί δυνατόν να δημιουργηθεί, θα έχει ως φυσική ηγέτιδα τη Γαλλία. Πρόκειται όμως για χώρα με εξαιρετικά αδύναμο πρόεδρο, μπροστά σε κρίσιμες εκλογές στο τέλος της ερχόμενης άνοιξης, στο επίκεντρο της ισλαμιστικής τρομοκρατίας, με μια εξαιρετικά ισχυρή Άκρα Δεξιά, η οποία επιθυμεί μεν για τον εαυτό της τη μεγαλύτερη δυνατή δημοσιονομική χαλάρωση, αλλά, επειδή δεν αντιμετωπίζει προβλήματα του μεγέθους της Ιταλίας, δεν έχει λόγο να ρισκάρει τον ρόλο της ως του δεύτερου ισχυρότερου στον ηγετικό γαλλογερμανικό άξονα. Η πολιτική αβεβαιότητα κυριαρχεί στην Ιταλία –αλλά και στην ίδια τη Γαλλία–, χωρίς να έχει εξαλειφθεί στην Ισπανία, ενώ απειλεί ανά πάσα στιγμή να επιστρέψει στην Πορτογαλία. Επιπλέον, η Ελλάδα ασφυκτιά ακόμη στις δαγκάνες της ύφεσης και η Κύπρος μόλις έχει βγάλει το κεφάλι της έξω από το νερό. Σε αυτές τις συνθήκες η πολιτική και οικονομική ρευστότητα του Νότου μοιάζει με κόλαση μπροστά στην ασφυκτική αλλά σίγουρη αγκαλιά της καγκελαρίου και την ισχύ που απορρέει από τη σχέση των δύο «μεγάλων». Οι στόχοι της Ελλάδας Το τρίτο συμπέρασμα αφορά τις δυνατότητες της Ελλάδας στο νέο ευρωπαϊκό σκηνικό. Η δική μας χώρα δεν μπορεί να επαίρεται για τις οικονομικές επιδόσεις της ούτε για τις άμεσες προοπτικές της. Ένα πέρασμα σε στοιχειωδώς θετικούς ρυθμούς μεγέθυνσης της οικονομίας της μάλιστα δεν είναι όρος επαρκής για να διασφαλιστεί μια γενναία οικονομική ανάκαμψη τα επόμενα χρόνια, αφού τα βαρίδια που την κρατούν χαμηλά, μεταξύ των οποίων και το δυσανάλογο χρέος της, δεν είναι εύκολο να αποτιναχθούν. Η ελληνική προσπάθεια αφορά κυρίως την επιδίωξη για χαλάρωση στις δημοσιονομικές απαιτήσεις, η οποία δημιουργεί μεν κοινό έδαφος διεκδίκησης με τις υπόλοιπες χώρες του Νότου, πλην όμως προκαλεί την πάγια απάντηση της Γερμανίας, έτσι όπως τη διατύπωσε η Μέρκελ και στην Ιταλία, ότι ο οδηγός για την Ευρώπη είναι το Δημοσιονομικό Σύμφωνο και η όποια ευελιξία εμπεριέχει αυτό. Ένας δεύτερος πυλώνας είναι οι λεγόμενες διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις, οι οποίες αποτελούν όρο εκ των ων ουκ άνευ οπωσδήποτε για την Ελλάδα αλλά ακόμη και για την Ιταλία. Φαίνεται ότι η τόνωση της οικονομίας και η δημιουργία θέσεων εργασίας, υπό το άγρυπνο βλέμμα του Βερολίνου, θα αναζητηθούν και στο μέλλον μέσω της απορρύθμισης των αγορών και των σχέσεων εργασίας και μέσω των ιδιωτικών και όχι των δημόσιων επενδύσεων. Στο πλαίσιο αυτό ο άμεσος στόχος για την Ελλάδα είναι να καταφέρει, σε κάποιο βάθος χρόνου, να διαμορφώσει ένα πλέγμα διεκδικήσεων κοινών με αυτές των χωρών του υπόλοιπου Νότου και ταυτοχρόνως τους όρους με τους οποίους αυτές θα γίνουν αποδεκτές από τη Γερμανία. Έως τότε είναι πολύ δύσκολο να παρεκκλίνει από τις επιταγές του τρίτου μνημονίου... ΓερμανίαΙταλίαΓαλλίαΕλλάδαΕυρώπηΔημοσιονομικό Σύμφωνοσυμμαχίες Νότιων χωρώνIssue: 1931Issue date: 25-08-2016Has video: Exclude from popular: 0