Η γέννηση ενός... υπερήλικα

ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΈντυπη Έκδοση

Με υπέρογκο έλλειμμα ξεκινάει τη λειτουργία του το νέο ασφαλιστικό υπερταμείο, ο Ενιαίος Φορέας Κοινωνικής Ασφάλισης, καθώς, σύμφωνα με επίσημα στοιχεία, το έλλειμμά του το 2017 αναμένεται να αγγίξει τα 3 δισ. ευρώ. Συνολικά, εκτιμάται ότι τα έσοδα για την πρώτη χρονιά λειτουργίας του ΕΦΚΑ δεν θα υπερβούν τα 38,02 δισ. ευρώ, όταν τα έξοδα υπολογίζεται ότι θα ανέλθουν στα 39,15 δισ. ευρώ. Αυτό που προκαλεί εντύπωση και καταδεικνύει το μείζον πρόβλημα που δημιουργείται για το παρόν αλλά και το μέλλον - προοπτική του ΕΦΚΑ και εν γένει του ασφαλιστικού συστήματος είναι το γεγονός ότι μόνο τα 9 δισ. ευρώ πρόκειται να προκύψουν από το σκέλος των ασφαλιστικών εισφορών. Ο ΕΦΚΑ, σύμφωνα με τον ασφαλιστικό νόμο Κατρούγκαλου, καλύπτει πλέον 3,5 εκατομμύρια ασφαλισμένους και 2,6 εκατομμύρια συνταξιούχους. Με λίγα λόγια, οι εξαγγελίες περί «προίκας» άνω των 16 δισ. ευρώ έπεσαν στο κενό. Η κρατική χρηματοδότηση από τον προϋπολογισμό και το ΑΚΑΓΕ, ωστόσο, θα φτάσει συνολικά τα 15,43 δισ. ευρώ. Οι επιχορηγήσεις εμφανίζονται γενναιόδωρες έναντι του 2016, που ήταν 9,1 δισ. ευρώ, καθώς στα έσοδα του ΕΦΚΑ υπολογίζονται πλέον και τα χρήματα που βάζει το κράτος για τις συντάξεις του Δημοσίου. Ειδικότερα, από τα 15,43 δισ. ευρώ τα 5,27 δισ. προορίζεται να κατευθυνθούν σε συντάξεις δημοσίων υπαλλήλων. Δηλαδή, αν δεν υπήρχε το «διορθωτικό μπόνους», η κρατική χρηματοδότηση θα ήταν μειωμένη στα 8,367 δισ. ευρώ, όπως επιτάσσουν τα μνημόνια. Η εκτίμηση για φέτος είναι ότι το έλλειμμα του συστήματος θα κλειδώσει στα 3 δισ. ευρώ. Η... ένεσηΤο συνολικό έλλειμμα διογκώνεται απορροφώντας τυχόν αύξηση εσόδων από τρέχουσες εισφορές, αφενός γιατί η κρατική χρηματοδότηση βαίνει μειούμενη κατ’ επιταγήν των μνημονίων και αφετέρου γιατί δεν καταβάλλονται οι ληξιπρόθεσμες οφειλές. Με αυτό το επιχείρημα, της διεύρυνσης των ελλειμμάτων στο 10% του ΑΕΠ, η Ντέλια Βελκουλέσκου αξιώνει μείωση των κύριων συντάξεων. Ειδικότερα, το ΙΚΑ προϋπολογίζει έλλειμμα 1,77 δισ. ευρώ το 2017 ,αυξημένα έσοδα από εισφορές κατά 290 εκατ. ενώ ανεβάζει τα έξοδα για κύριες συντάξεις κατά 150 εκατομμύρια, από 11 δισ. σε 11,15 δισ. ευρώ (προφανώς λόγω έκδοσης νέων συντάξεων). Αντίθετα, προϋπολογίζει τα μισά χρήματα για ΕΚΑΣ, από 480 εκατ. σε 244 εκατ. ευρώ. Για το 2016 το ΙΚΑ είχε προϋπολογίσει έλλειμμα 2,1 δισ. ευρώ. Ωστόσο η διοίκηση του ιδρύματος εκτιμά ότι το έλλειμμα θα κλειδώσει στο τέλος του χρόνου στα 850 εκατ. ευρώ λόγω της «ένεσης» από το ΑΚΑΓΕ και της αύξησης των εσόδων τους καλοκαιρινούς μήνες κατά 350 εκατ. ευρώ . Βραδυφλεγής βόμβα στα θεμέλια του συστήματος παραμένει το σύνολο των εκκρεμών αιτημάτων για σύνταξη που έχουν καθυστερήσει εδώ και 2-3 χρόνια. Οι ειδικοί υπολογίζουν ότι το κόστος των εκκρεμών συντάξεων ανέρχεται σε 3 δισ. ευρώ. Ο ΟΑΕΕ προϋπολογίζει διπλάσιο από το φετινό έλλειμμα, 1,042 δισ. ευρώ. Με την εφαρμογή του νέου συστήματος υπολογισμού των εισφορών για το 2017 εκτιμά ότι θα εισπράξει μόλις 12,5 εκατομμύρια επιπλέον ενώ βλέπει έξτρα δαπάνες για κύριες συντάξεις μόλις 90 εκατομμυρίων ευρώ . Η δαπάνη για το ΕΚΑΣ μειώνεται σημαντικά στα 82,5 εκατ. από 225,5 εκατ. ευρώ. Το ΕΤΑΑ προϋπολογίζει έλλειμμα 246,7 εκατομμυρίων (από 185,9 φέτος). Με θετικό πρόσημο εκτιμάται ότι θα κλείσει το 2017 για τον ΟΓΑ και το ΝΑΤ λόγω της αύξησης των εισφορών. Και κάπως έτσι, λοιπόν, γερασμένο… θα γεννηθεί το νέο ασφαλιστικό υπερταμείο, το οποίο θα «συστεγάσει» από το 2017 το ΙΚΑ, τον ΟΑΕΕ, τον ΟΓΑ, το ΕΤΑΑ, το ΝΑΤ και το ΕΤΑΠ-ΜΜΕ. Και αυτό γιατί η κυβέρνηση το «φορτώνει» από τη γέννησή του, την 1.1.2017, με έλλειμμα 3 δισ. ευρώ (ή 8% των δαπανών του). Το πακέτοΠέραν όμως του ελλείμματος βαρύ είναι και το πακέτο των αλλαγών που ετοιμάζει το υπουργείο Εργασίας στο ασφαλιστικό. Σύμφωνα με τους σχεδιασμούς, έρχονται ενοποιήσεις και καταργήσεις - εξπρές των ασφαλιστικών ταμείων. Οι προτάσεις προβλέπουν τη συγχώνευση των υπαρχόντων Ταμείων και τη δημιουργία ενός Ταμείου κύριας σύνταξης (ΕΦΚΑ) καθώς και ενός Ταμείου επικουρικής σύνταξης και πρόνοιας. Πρόκειται στην ουσία για ένα Ταμείο - μαμούθ με κοινούς κανόνες για όλους, όπως προβλέπει το σχέδιο νόμου του υπουργείου Εργασίας, μέσω του οποίου καταργούνται όλα τα υπόλοιπα ασφαλιστικά ταμεία. Στον ΕΦΚΑ θα λειτουργεί ειδική διεύθυνση συγκέντρωσης των οφειλών και προώθησης της διαδικασίας είσπραξης ή κατάσχεσης. Στο νέο υπερταμείο κύριας ασφάλισης, που θα εμπεριέχει ως ξεχωριστές διευθύνσεις και τους τομείς παροχής εφάπαξ, θα ισχύουν κοινοί κανόνες υπολογισμού των συντάξεων εφεξής. Ειδικότερα, η Επιτροπή Σοφών εισηγείται ριζικές αλλαγές στο σύστημα συνταξιοδότησης, προτείνοντας τη δημιουργία ενός εθνικού υπερταμείου ασφάλισης, την καθιέρωση εθνικής κοινωνικής σύνταξης που θα χρηματοδοτείται από τον κρατικό προϋπολογισμό και τη δημιουργία ενός νέου συστήματος για τον υπολογισμό των συντάξεων. Η βασική σύνταξη προτείνεται να συνδέεται με τα εισοδήματα από ενοίκια, μερίσματα, επενδύσεις και καταθέσεις. Η δομή της νέας σύνταξης προβλέπεται να βασίζεται στις εισφορές του ασφαλισμένου (αναλογική), τακτοποιημένες σε ατομικές μερίδες με βάση κανόνες νοητής κεφαλαιοποίησης, μαζί με τη βασική σύνταξη των 360 ευρώ που θα χορηγείται στα 67 με εισοδηματικά κριτήρια (θα μειώνεται όσο μεγαλύτερη είναι η περιουσία του ασφαλισμένου), ενώ θα δίνεται η δυνατότητα συμπληρωματικών παροχών από επαγγελματικά ταμεία και την ιδιωτική ασφάλιση. Το νέο σύστημα με τις ατομικές μερίδες θα εφαρμοστεί για τους πρωτοασφαλιζόμενους από την 1.1.2016, θα προβλέπει μειωμένους συντελεστές υπολογισμού των συντάξεων και θα οδηγεί σε χαμηλότερες συντάξεις. Μέχρις ότου ωριμάσει το νέο σύστημα ώστε να μπορέσει να αποδώσει την εξοικονόμηση που απαιτείται, θα υπάρξει μεταβατική περίοδος 5-10 χρόνων κατά την οποία θα εφαρμοστεί για τους παλαιότερους ασφαλισμένους ο τρόπος υπολογισμού που προέβλεπε ο νόμος Σιούφα του 1992, με χαμηλότερους όμως συντελεστές. Ο στόχοςΣύμφωνα με την πρόταση της επιτροπής, ο στόχος θα πρέπει να είναι η δημιουργία ενός εθνικού φορέα κοινωνικής ασφάλισης με ένταξη σε αυτό όλων των φορέων κύριας, επικουρικής ασφάλισης και εφάπαξ παροχών (διοικητική ενοποίηση), έπειτα από ουσιαστική ενοποίηση του υπάρχοντος καθεστώτος κοινωνικής ασφάλισης. Σε μια τέτοια περίπτωση το ΙΚΑ-ΕΤΑΜ θα μετεξελιχθεί σε Εθνικό Φορέα Κοινωνικής Ασφάλισης και, σύμφωνα με την επιτροπή, δεν πρέπει να υπάρξει καμία εξαίρεση, για να μην υπονομευθεί το εγχείρημα της ενοποίησης. Για τον υπολογισμό των εισφορών η επιτροπή προτείνει: Eνιαία ποσοστά εισφορών και βάση υπολογισμού τους α) για κύρια σύνταξη, β) για επικουρική σύνταξη και γ) για εφάπαξ παροχές, με μόνη διάκριση αυτή σε μισθωτούς και αυτοτελώς απασχολούμενους. Υποχρέωση για δήλωση των ασφαλιστικών εισφορών όλων των φορέων κύριας, επικουρικής ασφάλισης και εφάπαξ μέσω μιας ενοποιημένης διαδικασίας. Aνάθεση στο ΙΚΑ-ΕΤΑΜ/ΚΕΑΟ της βεβαίωσης και είσπραξης των ασφαλιστικών εισφορών.Για τις παροχές η επιτροπή προτείνει: Κατάργηση των οριζόντιων περικοπών των συντάξεων, διότι υποσκάπτουν την ασφαλιστική συνείδηση, δημιουργούν κίνητρο για εισφοροδιαφυγή και για πρόωρες συνταξιοδοτήσεις, υπονομεύουν το ασφαλιστικό σύστημα.Καθιέρωση ενιαίου τρόπου υπολογισμού της σύνταξης, κύριας και επικουρικής, για παλιούς και νέους ασφαλισμένους, αφού προηγουμένως καθοριστεί με Αναλογιστική Μελέτη το ποσοστό κατά το οποίο τόσο η κάθε σύνταξη χωριστά όσο και όλες από κοινού θα αναπληρώνουν τις αποδοχές του ασφαλισμένου. Ανακαθορισμό, κατ’ επιταγήν των αρχών της συμμετοχικής δικαιοσύνης και της αλληλεγγύης των γενεών, των συντάξεων των ήδη συνταξιούχων με αναφορά στον νέο, ενιαίο τρόπο υπολογισμού της κύριας και επικουρικής σύνταξης για παλαιούς και νέους ασφαλισμένους.Για την επικουρική σύνταξη γίνονται δύο προτάσεις:Να ενσωματωθεί στην κύρια με στόχο να εξαερωθεί σε λίγα χρόνια καθώς καταργείται η χρηματοδότηση των επικουρικών ταμείων από το ΑΚΑΓΕ.Να παραμείνει το ενιαίο επικουρικό ταμείο με διαφορετικά χαρακτηριστικά. Δηλαδή το αναδιανεμητικό σύστημα που ίσχυε έως τώρα να μετατραπεί σε κεφαλαιοποιητικό.Ασφαλιστικά ταμείαμέτρααλλαγέςυπουργείο ΕργασίαςIssue: 1936Issue date: 29-09-2016Has video: Exclude from popular: 0