Η προσφυγική «λερναία Ύδρα»

Ανεκινήθη εσχάτως το περί των προσφύγων ζήτημα- το ουσιωδέστερον κατ’ εμέ των όσων έπρεπε να απασχολούν τον Ευρωπαϊκό κόσμο, καθώς πλέον πρόκειται για ανθρωπιστικό ζήτημα- και όπως ήταν αναμενόμενο δεν έλειψαν οι καφενειακές θεωρίες του μέσου Έλληνα, ο οποίος εναλλάσσοντας ιδιότητα οικονομολόγου, νομικού, διεθνολόγου, σεισμολόγου κ.ο.κ. δεν παραλείπει να τοποθετείται σε κάθε εθνικό και διεθνές ζήτημα. Και όπως είναι φυσικό, αντί να αναζητήσει στοιχεία για να καταλήξει σε ένα συμπέρασμα, έχει διαμορφώσει από μόνος του το συμπέρασμα και αναζητά επιχειρήματα- όσο παρανοϊκά και παράλογα και να είναι, προς επίρρωση της δικής του θεωρίας.

Δεν είναι λοιπόν μικρό το ποσοστό εκείνων που επηρεαζόμενοι από λαϊκιστές έχουν διαμορφώσει μια πλήρως λανθασμένη αντίληψη σε ότι αφορά στο προσφυγικό ζήτημα.Πιο συγκεκριμένα, αρκετοί είναι εκείνοι που θεωρούν ότι με την έλευση των προσφύγων ο μουσουλμανικός πληθυσμός θα αυξηθεί ραγδαία στον Δυτικό κόσμο. Κάτι τέτοιο σαφώς δεν ισχύει! Ακόμα και αν η Ε.Ε. μόνο δεχόταν και τους 4 εκατ. πρόσφυγες και το 100% αυτών ήταν Μουσουλμάνοι, το ποσοστό των Μουσουλμάνων στην Ε.Ε. θα ανέβαινε από 4% μόνο στο 5% περίπου. Η αύξηση του μουσουλμανικού πληθυσμού κατά 1% σε καμία περίπτωση δε συνιστά δραστική αλλαγή. Μια Μουσουλμανική μειονότητα δεν αποτελεί κάτι το καινούριο και σε καμία περίπτωση δε θα έπρεπε να αφυπνίζει αισθήματα φόβου και ανασφάλειας.
Ακόμη, τα ποσοστά γεννήσεων σε πολλά σημεία του Δυτικού κόσμου είναι χαμηλά, οπότε αρκετοί κυριεύονται από το φόβο ότι οι πρόσφυγες θα υπερισχύσουν του εγχώριου πληθυσμού σε μερικές δεκαετίες. Και πάλι όμως οι έρευνες διαψεύδουν τέτοιου είδους θεωρίες, καθώς δείχνουν πως ακόμη και αν τα ποσοστά γεννήσεων Μουσουλμάνων είναι μεγάλα, ανεβοκατεβαίνουν και ρυθμίζονται καθώς η ποιότητα και το επίπεδο μόρφωσης γίνονται καλύτερα. Και το μεγαλύτερο ποσοστό των προσφύγων είναι ήδη μορφωμένο. Σε αυτό το σημείο αξίζει να τονίσουμε ότι τα ποσοστά γεννήσεων στη Συρία πριν τον εμφύλιο πόλεμο δεν ήταν υψηλά και ο πληθυσμός μίκραινε, δεν άκμαζε!

Μία άλλη άποψη που κυριαρχεί είναι ότι ελλοχεύει ο κίνδυνος να αυξηθεί η εγκληματικότητα. Κι όμως, οι πρόσφυγες έχουν λιγότερες πιθανότητες να προσφύγουν σε εγκληματικές δραστηριότητες από τους ιθαγενείς. Αντιθέτως, αν τους δοθεί το δικαίωμα της εργασίας, (το οποίο προβλέπεται από τη Συνθήκη της Γενεύης του 1951) είτε αρχίζουν τις δικές τους επιχειρήσεις είτε συνιστούν εργατικό δυναμικό! Αποτελούν δηλαδή σε κάθε περίπτωση νευραλγικό τομέα για την οικονομία καθώς προσφέρουν στα κοινωνικά συστήματα.

Εθνικιστικά και ξενοφοβικά κινήματα τρομοκρατούν τον πληθυσμό της Δύσης ισχυριζόμενα ότι η έλευση των προσφύγων αυτόματα συνεπάγεται την αλλοίωση του ‘πολιτισμού’ της Ευρώπης. Αγνοούν όμως ότι η αξία του Ευρωπαϊκού πολιτισμού έγκειται ακριβώς στη διαφορετικότητα, την ανεκτικότητα, την ισότητα και την ελευθερία.Διότι δε νοείται δημοκρατικό και φιλελεύθερο κράτος όταν νιώθει απειλή από τις διαφορετικές πεποιθήσεις μιας μειονοτικής ομάδας (5%). Οι πρόσφυγες αντιθέτως, με τα διαφορετικά ήθη και έθιμά τους μπορούν να συμβάλλουν στον εμπλουτισμό του πολιτισμού αυτού δημιουργώντας έτσι ένα «μωσαϊκό» πολιτιστικών στοιχείων! Παράλληλα, θα ενσωματώσουν στη δική τους καθημερινότητα στοιχεία του Δυτικού πολιτισμού. Αυτό όμως θα υλοποιηθεί μόνο αν η Δύση τους δεχτεί χωρίς φόβο και ρατσισμό. Σε αντίθετη περίπτωση θα αποξενωθούν και θα υιοθετήσουν ακραίες συμπεριφορές.

Ένα ακόμη ερώτημα στο οποίο στρέφονται όσοι αγνοούν σημαντικά στοιχεία είναι το εξής: ‘Γιατί δεν καταφεύγουν στις γειτονικές χώρες;’
Οι περισσότεροι από τους πρόσφυγες αυτή τη στιγμή βρίσκονται σε καταυλισμούς στα γειτονικά κράτη (τη στιγμή που τα Αραβικά κράτη δεν έχουν δεχτεί κανέναν πρόσφυγα). Παρ’ όλα αυτά ο Ο.Η.Ε. δεν ήταν προετοιμασμένος για αυτές τις εξελίξεις με αποτέλεσμα ο μεγαλύτερος αριθμός προσφύγων να βρίσκεται εκτεθειμένος στο κρύο, την πείνα και τις αρρώστιες. Λογικό είναι επομένως για τους πρόσφυγες να αναζητήσουν καταφύγιο στην Δύση ζητώντας άσυλο. «Γιατί στην Ε.Ε.;» Η απάντηση είναι εύλογη. Η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι η πιο πλούσια συνομοταξία οικονομιών στη Γη, καθώς διαθέτει οργανωμένα έθνη με καλά κοινωνικά συστήματα, υποδομές, δημοκρατία και τεράστιες βιομηχανίες. Μπορεί να διαχειριστεί μια προσφυγική κρίση άμα το θελήσει. Το ίδιο μπορεί να λεχθεί και για όλον τον Δυτικό κόσμο.

Η άποψη ότι οι πρόσφυγες δεν χρειάζονται καμία βοήθεια καθώς είναι εφοδιασμένοι με τεχνολογία (smartphones, tablets, υπολογιστές κ.α.), μου προκαλεί έντονη δυσαρέσκεια και οργή! Κατ’ αρχάς τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και το και το διαδίκτυοέχουν μετατραπεί σε απαραίτητα εργαλεία ενός πρόσφυγα, καθώς δίνουν πληροφορίες για πιθανά εμπόδια. Ακόμη το GPS χρησιμοποιείται για την περιήγηση των δρόμων προς την Ευρώπη. Κατά δεύτερον, αυτό αποδεικνύει ότι οι άνθρωποι αυτοί σε τίποτα δε διαφέρουν από το δυτικό κόσμο. Δεν είναι βάρβαροι, δεν είναι φανατικοί ισλαμιστές όπως αρέσκονται να επικαλούνται αρκετοί. Είναι οικογένειες που έτυχε να απειλείται η ίδια τους η ύπαρξη. Οφείλουμε να τους βοηθήσουμε απαλλαγμένοι από στερεοτυπικές πεποιθήσεις.

Τέλος, δεν είναι λίγοι όσοι θεωρούν πως διαφορά ανάμεσα σε πρόσφυγα και μετανάστη δεν υπάρχει και κατά συνέπεια θα πρέπει να επιτραπεί η είσοδος στην Ε.Ε. σε όλους ή το αντίστροφο. Το διεθνές δίκαιο ωστόσο έχει ορίσει τη διαφορά μεταξύ τους. Συγκεκριμένα, η Συνθήκη της Γενεύης προβλέπει τον εξής ορισμό: ‘ο όρος "πρόσφυξ"εφαρµόζεται επί παντός προσώπου όπερ συνεπεία γεγονότων επελθόντων πρό της 1ης Ιανουαρίου 1951 και δεδικαιολογηµένου φόβου διώξεως λόγω φυλής, θρησκείας, εθνικότητος, κοινωνικής τάξεως ή πολιτικών πεποιθήσεων ευρίσκεται εκτός της χώρας της οποίας έχει την υπηκοότητα και δεν δύναται ή , λόγω του φόβου τούτου, δεν επιθυµεί να απολαύη της προστασίας της χώρας ταύτης, ή εάν µη έχον υπηκοότητα τινά και ευρισκόµενον συνεπεία τοιούτων γεγονότων εκτός της χώρας της προηγούµενης συνήθους αυτού διαµονής, δεν δύναται ή, λόγω του φόβου τούτου, δεν επιθυµεί να επιστρέψη εις ταύτην.’
Εν αντιθέσει, ο μετανάστης διαφεύγει σε άλλη χώρα για οικονομικούς λόγους και σε κάθε περίπτωση απολαμβάνει την προστασία του κράτους του. Δεν διακυβεύεται η ζωή του σε περίπτωση που επιστρέψει (γι’ αυτό το λόγο άλλωστε βασικότερο δικαίωμα προσφύγων είναι αυτό της μη επαναπροώθησης).

Το προσφυγικό ρεύμα που κρούει τις θύρες του Δυτικού κόσμου πληροί τις προαναφερθείσες προϋποθέσεις και δικαιούται προστασίας και ασύλου. Ο αριθμός των εγκλωβισμένων και εξαθλιωμένων αυτών ανθρώπων δε θα πρέπει να αντιμετωπίζεται ως μια 'προσφυγική λερναία Ύδρα’, αλλά ως ένα ζήτημα που χρήζει άμεσης ρύθμισης. Βασικό και κυριότερο μέλημα της Ε.Ε. λοιπόν, θα πρέπει να αποτελέσει ο διαχωρισμός πρόσφυγα και μετανάστη και η υιοθεσία μιας πολιτικής ενοποίησης των κρατών, τα οποία είναι εμφανές ότι είναι διχασμένα, οδηγώντας το Ευρωπαϊκό ιδεώδες σε πλήρες αδιέξοδο.

Δάφνη Λιαπάτη, φοιτήτρια Νομικής (Δ.Π.Θ.)