«Μάθημα ζωής το σκάκι»

Ο Γκάρι Κασπάροφ, ο μεγαλύτερος ίσως σκακιστής στην ιστορία του αθλήματος, βρίσκεται στη χώρα μας, προκειμένου να συμμετάσχει στις εκδηλώσεις που έχει προγραμματίσει το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος το τετραήμερο 21-24 Ιουνίου και μίλησε στον Αθήνα 9.84 και τον Γιώργο Κυριακίδη.

Στην πρωινή συνέντευξη τύπου στα γραφεία του ιδρύματος, στην οποία έγινε η παρουσιάση και ο απολογισμός των πρώτων δύο χρόνων εφαρμογής του εκπαιδευτικού προγράμματος "Σκάκι στα Σχολεία", ο 52χρονος, γεννημένος στο Μπακού του Αζερμπαϊτζάν, πρώην παγκόσμιος πρωταθλητής επί μια δεκαπενταετία (1985-2000), ήταν στο επίκεντρο της προσοχής.

Μπορεί να έχει αποσυρθεί από τους αγώνες από το 2005, ωστόσο παραμένει καθόλα ενεργός και με ισχυρή πολιτική άποψη. Μια άποψη που τον έχει φέρει όχι μόνο σε αντιπαράθεση με το καθεστώς του Βλαντιμίρ Πούτιν, τον οποίο έχει παρομοιάσει με τον Στάλιν, αλλά και να αντιμετωπίζει κίνδυνο για την ίδια του τη ζωή ως ιδρυτικό μέλος της "Επιτροπής 2008: Ελεύθερη Επιλογή", μιας ομάδας φιλελεύθερων αντιπολιτευόμενων πολιτικών αρχηγών στη Ρωσία.

Για να αποφύγει τα χειρότερα, αποφάσισε να αυτοεξοριστεί στις ΗΠΑ. Ωστόσο, σε κάθε ευκαιρία δεν σταματάει να εξαπολύει μύδρους εναντίον του ανθρώπου που αποκαλεί δικτάτορα. Τα λόγια του στη σημερινή συνέντευξη τύπου μπορεί να μοιάζουν παράταιρα με το αντικείμενο της εκδήλωσης, είναι όμως απολύτως ενδεικτικά και αποτελούν ένα έμμεσο μήνυμα προς την ελληνική κυβέρνηση: "Ο Πούτιν θέλει να διαρρήξει την ενότητα της Ευρωπαϊκής Ένωσης και να εκμεταλλευτεί τις δυσκολίες της Ελλάδας, ενώ τα ελληνικά συμφέροντα είναι εντελώς αντίθετα. Δυσκολεύομαι να πιστέψω ότι μια χώρα σαν την Ελλάδα, με δημοκρατία από την αρχαιότητα, μπορεί να βρει σημεία επαφής με έναν δικτάτορα».

Βεβαίως, εκτός της μακρόθεν πλέον ενασχόλησης με τον Πούτιν, ο Γκάρι Κασπάροφ είναι συγγραφέας, αρθρογράφος της εφημερίδας Wall Street Journal από το 1991, ομιλητής σε συνέδρια και, κυρίως, επιτυχημένος επιχειρηματίας. Το 2002 ίδρυσε στη Νέα Υόρκη το "Κasparov Chess Foundation", το οποίο επεκτάθηκε και στην Ευρώπη το 2011. Στην Ελλάδα, το ίδρυμα του Κασπάροφ συνεργάζεται με την Ένωση Σκακιστών Θεσσαλονίκης για την υλοποίηση του προγράμματος "Σκάκι στα Σχολεία", που μέχρι στιγμής έχει φέρει περίπου 6.000 μαθητες από 190 δημοτικά σχολεία σε επαφή με το σκάκι μέσα από μια ώρα διδασκαλίας σε εβδομαδιαία βάση.

Άλλωστε, σήμερα το απόγευμα, ο Ρώσος πρώην σκακιστής, θα δείξει την τέχνη του σε 15 νεαρούς πρωταθλητές, ηλικίας 8-14 ετών, σε ένα παιχνίδι σιμουλτανέ που θα διεξαχθεί στις εγκαταστάσεις του Κέντρου Πολιτισμού του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος.

Ο Γκάρι Κασπάροφ μίλησε στον ΑΘΗΝΑ 9,84 και τον Γιώργο Κυριακίδη για τη σχέση των παιδιών με το σκάκι, αλλά και τα στοιχεία που καθιστούν έναν σκακιστή ξεχωριστό.

Πώς βλέπετε να αντιδρούν τα παιδιά στα ερεθίσματα που τους δίνει το σκάκι;

"Η αντίδρασή τους δεν διαφέρει από εκείνη των παιδιών που βρίσκονται στις ΗΠΑ, την Αφρική, την Ασία ή άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Δεν είναι μόνο τα παιδιά. Τον ίδιο ενθουσιασμό επιδεικνύουν οι γονείς και οι δάσκαλοί τους στο σκάκι. Πλέον μπορούμε να δούμε τη θετική ανταπόκριση του Υπουργείου Παιδείας και νομίζω πως το πρόγραμμα που καθιερώσαμε στην Ελλάδα με το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος και την Ένωση Σκακιστών Θεσσαλονίκης είναι μοναδικό γιατί καλύπτει πάνω από 100 σχολεία αυτή τη στιγμή. Πιστεύω πως θα αποτελέσει ένα εξαιρετικό παράδειγμα για άλλες ευρωπαϊκές χώρες, ώστε να κινηθούν προς την ίδια κατεύθυνση."

Θα επεκταθεί περισσότερο στο προσεχές διάστημα;

"Αυτό αναμένεται να συμβεί ήδη από φέτος, καθώς το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος σχεδιάζει να προσθέσει κι άλλα σχολεία στο πρόγραμμα. Μέχρι στιγμής, είχαμε μόνο θετικά αποτελέσματα. Είναι πολύ σημαντικό πως παιδιά και γονείς βλέπουν τα οφέλη που προκύπτουν και χαίρονται που συμμετέχουν. Λογικά, η επέκταση είναι μια αναπόφευκτη εξέλιξη."

Ποια είναι η πρώτη συμβουλή που δίνετε συνήθως σε παιδιά που ξεκινούν την ενασχόλησή τους με το σκάκι; Αφορά την τακτική ή το ψυχολογικό σκέλος;

"Κάθε απόφαση στη ζωή έχει αιτία και αποτέλεσμα. Οποιαδήποτε ενέργεια στη μια πλευρά της σκακιέρας έχει αντίκτυπο στην άλλη. Οπότε, θα πρέπει να είσαι σε θέση να αναγνωρίζεις τις συνέπειες όλων των αποφάσεων που λαμβάνεις γιατί λειτουργείς μέσα σε ένα πλαίσιο κανόνων. Είναι ένα μάθημα ζωής. Το 99,9% των παιδιών θα εγκαταλείψουν το σκάκι σε δυο-τρία χρόνια, αλλά αυτά τα μαθήματα θα τα βοηθήσουν να πάρουν σωστές αποφάσεις στο μέλλον."

Εσείς γιατί σταματήσατε το σκάκι;

"Όλα έχουν ένα όριο. Στην καριέρα μου πέτυχα περισσότερα απ'όσα μπορούσα να ονειρευτώ και πλέον ασχολούμαι με πράγματα που απαιτούν την προσοχή μου. Το να παίζεις σκάκι σημαίνει να επικεντρώνεσαι αποκλειστικά σε αυτό. Εγώ, όμως, έχω άλλες ασχολίες, μια εκ των οποίων είναι η προώθηση του παιχνιδιού. Κάτι παρόμοιο με μια δουλειά πλήρους απασχόλησης."

Πώς μπορεί κανείς να είναι επιτυχημένος στο σκάκι; Είναι ζήτημα ταλέντου ή διαίσθησης;

"Φοβάμαι πως η απάντηση θα διαρκέσει πάνω από ένα ή δύο λεπτά. Χρειάζεται σίγουρα ταλέντο, πάθος για το παιχνίδι, αλλά και σκληρή δουλειά, όπως απαιτείται και για οτιδήποτε θέλει κάποιος να κάνει με επιτυχία. Η αποφασιστικότητα και η θέληση να συνεχίσεις ακόμα κι αν προς στιγμήν δεν έχεις επιτυχίες, παίζει μεγάλο ρόλο."

Εσείς πώς καταφέρνατε να λαμβάνετε τις σωστές αποφάσεις την κατάλληλη στιγμή;

"Δεν θα έλεγα πως ήταν όλες μου οι αποφάσεις σωστές γιατί έκανα κι εγώ λάθη, όπως κάθε άνθρωπος. Όμως, είναι ιδιαίτερα σημαντικό να γίνει αντιληπτό πως τα λάθη είναι αναπόφευκτα. Κανείς δεν μπορεί να τα αποφύγει εντελώς. Επιπλέον, όσο περισσότερο φοβάσαι το λάθος, τόσο περισσότερο επιρρεπής είσαι σε αυτό. Είναι σχεδόν εγγυημένο πως θα συμβεί. Επομένως, νομίζω πως εάν αντιμετωπίζεις το λάθος σαν κάτι αναπόφευκτο, μπορείς να μάθεις κάτι από αυτό. Τα λάθη είναι σημαντικά κομμάτια της πείρας που συσσωρεύουμε με τα χρόνια. Εγώ, λοιπόν, δεν φοβόμουν μήπως κάνω μια λάθος κίνηση επειδή γνώριζα πως θα μάθω και την επόμενη φορά που θα παίξω, θα κάνω το σωστό."